Европа
Венеција тоне: се појави радикален план за подигнување на градот

Венеција е позната како „пловечки град“, но и како град што тоне. Во последните сто години, земјата под градот се спуштила за околу 25 сантиметри, додека нивото на морето се искачило за речиси 30 сантиметри. Оваа комбинација станува сè покатастрофална – редовните поплави веќе не се исклучок, туку реалност. Градот буквално тоне во сопствената лагуна, пишува Си-ен-ен.
За посетителите, оваа ранливост на Венеција само ја зголемува нејзината привлечност. Туристите се собираат за да го видат градот „додека сè уште можат“. За самите жители, тоа е секојдневна борба со природата. Но, што ако Венеција буквално може да се подигне?
Таква идеја ја изнесе Пјетро Театини, професор по хидраулика на Универзитетот во Падова. Тој предлага вбризгување вода длабоко под градот, со што ќе се подигне теренот на кој се наоѓа Венеција. Тој вели дека градот би можел да се искачи за дури 30 сантиметри, што би купило време од најмалку 50 години за да се изнајде трајно решение.
Звучи како научна фантастика, но проектот има сериозна научна основа, пишува Си-ен-ен. Иако Италија троши милијарди на системот MOSE од подвижни брани што го штити градот од плима и осека, Театини верува дека самото подигнување на земјиштето би можело да помогне на долг рок.
Венеција долго време живеела со вода, понекогаш и против неа. Низ вековите, властите ги пренасочувале реките, копале канали и управувале со лагуната за да го зачуваат градот. Но, во 20 век, работите тргнаа наопаку. Во текот на 1960-тите и 1970-тите, подземните води биле испумпувани од индустриската зона во Маргера, што довело до дополнително слегнување на земјиштето – речиси 13 сантиметри за само две децении.
Денес, градот е заштитен со системот MOSE, скапа бариера што се издига од морското дно и ја затвора лагуната од екстремно високи плими. Првпат тестиран во 2020 година, проектот беше планиран уште во 1980-тите. Во тоа време се верувало дека браните ќе се користат само неколку пати годишно.
Но, климатските промени променија сè. Само во последните 20 години, нивото на морето повисоко од 110 см, кое предизвикува сериозни поплави, е регистрирано повеќе од 150 пати. MOSE веќе е активиран околу 100 пати, иако сè уште не е официјално пуштен во целосна употреба.
Секој пат кога се подига браната, таа ја затвора лагуната, што влијае на бродскиот сообраќај, природниот дренажен систем на лагуната и целиот нејзин екосистем. Во исто време, Венеција продолжува да тоне околу два милиметри годишно, додека морето се издига уште побрзо, пет милиметри годишно.
Како би функционирало подигнувањето на земјата?
Театини предлага вбризгување солена вода во длабоките слоеви на почвата, на длабочина од 600 до 1.000 метри. Водата ќе се пумпа преку бунари распоредени во круг со дијаметар од десет километри околу градот, во рамките на лагуната, без да се допира до Јадранското Море или копното.
Тој пронашол инспирација во складиштата за гас во долината на реката По, каде што инженерите забележале дека земјата се издига кога резервоарите се полнат и тоне кога се празни. Зошто да не се примени овој принцип обратно, така што наместо да се извлекува, водата ќе се врати во длабочините? Планот предвидува рамномерно подигнување на целата површина, за разлика од претходните обиди што вклучуваа вбризгување цемент, што би барало стотици бушотини во Венеција и би било тешко да се спроведе.
Тестирањето би траело со години
Проектот би започнал со пробен бунар со дијаметар од 20 см и длабочина од 1.000 метри. Во него ќе биде вметнат филтер низ кој водата полека ќе тече во почвата. Постапката е слична на онаа за екстракција на подземни води, само во спротивна насока.
Театини истакнува дека ова не е фракинг, техника што користи висок притисок за кршење на карпите, туку контролирано вбризгување под низок притисок, без кршење на карпите. Ако водата се пумпа пребрзо, може да се формираат пукнатини, што би било исклучително опасно. Тестирањето би траело две до три години и би чинело помеѓу 30 и 40 милиони евра. Целокупниот проект би бил три пати поевтин од MOSE, кој веќе чинеше повеќе од шест милијарди.
Да се затвори лагуната или да се спаси градот?
Некои предлагаат радикално решение – целосно затворање на лагуната и нејзино претворање во езеро. Ова би го спасило градот, но би го уништило природниот екосистем што постои повеќе од 2000 години. Театини истакнува дека лагуната е „дел од самата Венеција“.
Некои експерти се сомневаат во неговиот план, но тој тврди дека тоа се должи на ограниченото познавање на длабоките геолошки структури. Оние кои се вклучени во геомеханика на длабока почва, вели тој, веруваат дека проектот е изводлив. Професорот Дејвид Добсон од Универзитетот во Лондон вели дека е „умерено оптимист“, но предупредува на сложеноста на процесот – откако карпите ќе изгубат вода, тие се компресираат и не можат лесно повторно да се шират.
Спас или откажување
Театини работи на оваа идеја со децении. Неговиот ментор Џузепе Гамболати предложил вбризгување течност длабоко во земјата уште во 70-тите години. Но, проектот никогаш не беше сериозно разгледан. „Треба да почнеме да правиме нешто, и да го направиме тоа сега“, вели Театини. „Ова е единствениот предлог што е веќе разработен и може да се тестира утре, само треба политичка одлука.“
Во март 2025 година, беше основана државна агенција за лагуната за надгледување на идните проекти. Без оглед на тоа кој пат ќе биде избран, трошоците ќе се мерат во милиони, ако не и милијарди евра.
Некои се прашуваат дали вреди да се спаси град чие население паднало под 50.000, а 70% од населението се преселило на копното поради туризмот и високите трошоци за живот. Но, Театини одговара: „Да се препушти градот на својата судбина би била најрадикалната опција. Венеција е единствена, нема друго место како неа. И затоа мора да ја зачуваме, доколку е воопшто можно, во нејзината природна средина: лагуната, со гондоли и сè што го сочинува неговиот дух.“
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Европа
По протестот за железничката несреќа во Атина се фрлаа молотови коктели

Непознати лица фрлале молотови коктели кон полицијата пред грчкиот Парламент во центарот на Атина по завршувањето на официјалниот дел од протестот за железничката несреќа кај Темпи, на кој граѓаните уште еднаш побараа правда за жртвите.
Инцидентите се случиле на само неколку минути по завршувањето на протестот и додека сѐ уште имаше граѓани во делот пред Парламентот, па така полицијата не употребила солзавец.
Тензиите се пренесоа во долниот дел на плоштадот Синтагма, каде што побегнаа маскираните лица, а специјалните полициски сили употребија солзавец.
Европа
(Видео) Украинците ја нападнаа најголемата рафинерија на рускиот нафтен гигант

Украинските беспилотни летала нападнаа неколку руски нафтени објекти синоќа вклучувајќи ја најголемата рафинерија на „Роснефт“ во Рјазан и складиште за нафта во окупираниот регион Луганск. Веста ја потврди Роберт (Мадијар) Бровди, командант на украинските беспилотни сили, објави „Киев индепендент“.
„Бензинот (во Русија) е при крај, а гасот и нафтата бргу исчезнуваат“, напиша Бровди на социјалните медиуми.
💥 Drones hit a refinery in Russia’s Ryazan, setting it ablaze. Ukraine confirms strikes on both the Ryazan refinery & an oil depot in occupied Luhansk. #MakeRussiaPay pic.twitter.com/PaSlQskXGq
— Iuliia Mendel (@IuliiaMendel) September 5, 2025
Жителите на Рјазан, град на 180 километри југоисточно од Москва, им ги пријавија на руските медиуми експлозиите околу 2 часот наутро, проследени со голем пожар што го осветли ноќното небо. Фотографиите и видеата што бргу се проширија на интернет покажаа густ црн чад што се издига од рафинеријата на јужните периферии на градот.
Објектот, со капацитет од 13,8 милиони тони годишно, веќе беше цел на украински беспилотни летала на 2 август кога две од неговите три главни единици беа принудени да се затворат.
— 🪖MilitaryNewsUA🇺🇦 (@front_ukrainian) September 5, 2025
Регионалниот гувернер Павел Малков изјави дека осум дрона биле соборени, а остатоците паднале врз индустриската зона тврдејќи дека немало жртви или штети на станбени згради. Тој не коментира директно за извештаите за пожарот во рафинеријата.
Во меѓувреме, во окупираниот регион Луганск локалните жители пријавија дека виделе црн чад доцна во четвртокот вечерта. Мадјар потврди дека украинските беспилотни летала погодиле складиште за нафта во регионот, иако обемот на штетата сè уште не е познат.
Руското Министерство за одбрана соопшти дека во текот на ноќта соборило вкупно 92 украински беспилотни летала.
фото: принтскрин
Европа
Руски дрон уби двајца мажи и една млада жена во Украина

Во напад со руски беспилотни летала загинаа три лица во регионот Харков во источна Украина, изјави синоќа гувернерот Олег Синегубов.
„Околу 21:30 часот по локално време, Русите го нападнаа селото Хотимља со беспилотни летала“, напиша тој на Телеграм. Во нападот загинаа двајца 40-годишни мажи и една 25-годишна жена, рече тој. Двајца други мажи се исто така повредени и хоспитализирани.
Украина: Жртвите работеле на поправки на патишта
Синегубов, исто така, рече дека некои од жртвите работеле на поправки на патишта.
Претходно во четврток, двајца украински деминери беа убиени за време на руски напад во северна Украина, во област што руските сили ја окупираа на почетокот на инвазијата, објавија украинските власти и една невладина организација.
Руското Министерство за одбрана, од своја страна, извести за „уништување на точка за подготовка и лансирање на беспилотни летала со долг дострел што им припаѓаат на украинските вооружени сили во регионот Чернигов“, негирајќи дека жртвите биле хуманитарни работници.
Неколку предупредувања за воздушни напади беа издадени во Украина синоќа по самитот на Коалицијата на волните во Париз.
фото: принтскрин