Европа
Венеција тоне: се појави радикален план за подигнување на градот

Венеција е позната како „пловечки град“, но и како град што тоне. Во последните сто години, земјата под градот се спуштила за околу 25 сантиметри, додека нивото на морето се искачило за речиси 30 сантиметри. Оваа комбинација станува сè покатастрофална – редовните поплави веќе не се исклучок, туку реалност. Градот буквално тоне во сопствената лагуна, пишува Си-ен-ен.
За посетителите, оваа ранливост на Венеција само ја зголемува нејзината привлечност. Туристите се собираат за да го видат градот „додека сè уште можат“. За самите жители, тоа е секојдневна борба со природата. Но, што ако Венеција буквално може да се подигне?
Таква идеја ја изнесе Пјетро Театини, професор по хидраулика на Универзитетот во Падова. Тој предлага вбризгување вода длабоко под градот, со што ќе се подигне теренот на кој се наоѓа Венеција. Тој вели дека градот би можел да се искачи за дури 30 сантиметри, што би купило време од најмалку 50 години за да се изнајде трајно решение.
Звучи како научна фантастика, но проектот има сериозна научна основа, пишува Си-ен-ен. Иако Италија троши милијарди на системот MOSE од подвижни брани што го штити градот од плима и осека, Театини верува дека самото подигнување на земјиштето би можело да помогне на долг рок.
Венеција долго време живеела со вода, понекогаш и против неа. Низ вековите, властите ги пренасочувале реките, копале канали и управувале со лагуната за да го зачуваат градот. Но, во 20 век, работите тргнаа наопаку. Во текот на 1960-тите и 1970-тите, подземните води биле испумпувани од индустриската зона во Маргера, што довело до дополнително слегнување на земјиштето – речиси 13 сантиметри за само две децении.
Денес, градот е заштитен со системот MOSE, скапа бариера што се издига од морското дно и ја затвора лагуната од екстремно високи плими. Првпат тестиран во 2020 година, проектот беше планиран уште во 1980-тите. Во тоа време се верувало дека браните ќе се користат само неколку пати годишно.
Но, климатските промени променија сè. Само во последните 20 години, нивото на морето повисоко од 110 см, кое предизвикува сериозни поплави, е регистрирано повеќе од 150 пати. MOSE веќе е активиран околу 100 пати, иако сè уште не е официјално пуштен во целосна употреба.
Секој пат кога се подига браната, таа ја затвора лагуната, што влијае на бродскиот сообраќај, природниот дренажен систем на лагуната и целиот нејзин екосистем. Во исто време, Венеција продолжува да тоне околу два милиметри годишно, додека морето се издига уште побрзо, пет милиметри годишно.
Како би функционирало подигнувањето на земјата?
Театини предлага вбризгување солена вода во длабоките слоеви на почвата, на длабочина од 600 до 1.000 метри. Водата ќе се пумпа преку бунари распоредени во круг со дијаметар од десет километри околу градот, во рамките на лагуната, без да се допира до Јадранското Море или копното.
Тој пронашол инспирација во складиштата за гас во долината на реката По, каде што инженерите забележале дека земјата се издига кога резервоарите се полнат и тоне кога се празни. Зошто да не се примени овој принцип обратно, така што наместо да се извлекува, водата ќе се врати во длабочините? Планот предвидува рамномерно подигнување на целата површина, за разлика од претходните обиди што вклучуваа вбризгување цемент, што би барало стотици бушотини во Венеција и би било тешко да се спроведе.
Тестирањето би траело со години
Проектот би започнал со пробен бунар со дијаметар од 20 см и длабочина од 1.000 метри. Во него ќе биде вметнат филтер низ кој водата полека ќе тече во почвата. Постапката е слична на онаа за екстракција на подземни води, само во спротивна насока.
Театини истакнува дека ова не е фракинг, техника што користи висок притисок за кршење на карпите, туку контролирано вбризгување под низок притисок, без кршење на карпите. Ако водата се пумпа пребрзо, може да се формираат пукнатини, што би било исклучително опасно. Тестирањето би траело две до три години и би чинело помеѓу 30 и 40 милиони евра. Целокупниот проект би бил три пати поевтин од MOSE, кој веќе чинеше повеќе од шест милијарди.
Да се затвори лагуната или да се спаси градот?
Некои предлагаат радикално решение – целосно затворање на лагуната и нејзино претворање во езеро. Ова би го спасило градот, но би го уништило природниот екосистем што постои повеќе од 2000 години. Театини истакнува дека лагуната е „дел од самата Венеција“.
Некои експерти се сомневаат во неговиот план, но тој тврди дека тоа се должи на ограниченото познавање на длабоките геолошки структури. Оние кои се вклучени во геомеханика на длабока почва, вели тој, веруваат дека проектот е изводлив. Професорот Дејвид Добсон од Универзитетот во Лондон вели дека е „умерено оптимист“, но предупредува на сложеноста на процесот – откако карпите ќе изгубат вода, тие се компресираат и не можат лесно повторно да се шират.
Спас или откажување
Театини работи на оваа идеја со децении. Неговиот ментор Џузепе Гамболати предложил вбризгување течност длабоко во земјата уште во 70-тите години. Но, проектот никогаш не беше сериозно разгледан. „Треба да почнеме да правиме нешто, и да го направиме тоа сега“, вели Театини. „Ова е единствениот предлог што е веќе разработен и може да се тестира утре, само треба политичка одлука.“
Во март 2025 година, беше основана државна агенција за лагуната за надгледување на идните проекти. Без оглед на тоа кој пат ќе биде избран, трошоците ќе се мерат во милиони, ако не и милијарди евра.
Некои се прашуваат дали вреди да се спаси град чие население паднало под 50.000, а 70% од населението се преселило на копното поради туризмот и високите трошоци за живот. Но, Театини одговара: „Да се препушти градот на својата судбина би била најрадикалната опција. Венеција е единствена, нема друго место како неа. И затоа мора да ја зачуваме, доколку е воопшто можно, во нејзината природна средина: лагуната, со гондоли и сè што го сочинува неговиот дух.“
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Европа
(Видео) Жена избоде седумнаесет луѓе на железничка станица во Хамбург

Напад со нож се случил вечерва на главната железничка станица во Хамбург, објави „Билд“. Најмалку седумнаесет лица беа повредени, а федералната полиција уапси една жена (39).
Железничкиот сообраќај е целосно запрен на главната станица. Нападот се случил помеѓу пероните 13 и 14. Крвавите дамки на подот сведочат за ужасниот злостор.
🚨#BREAKING: MASS STABBING IN HAMBURG — 3 CRITICALLY INJURED 🇩🇪🔪
At least 12 people stabbed at Hamburg’s central train station. 3 victims are fighting for their lives. Attacker is in custody.#Hamburg #Germany #Stabbing #BreakingNews #PublicSafety pic.twitter.com/IDQ3yjXOQY
— Kedar (@Kedar_speaks88) May 23, 2025
Првично се зборуваше за осум повредени лица, но потоа полицијата прецизираше дека три жртви се на работ на смртта, тројца се тешко повредени, а шест лица имаат полесни повреди. Според последните информации, седумнаесет лица се повредени, од кои четворица се во критична состојба. Според информациите од „Билд“, некои од повредените добиваат итна медицинска помош во возовите.
Позадината на чинот засега е нејасна, како и деталите за нападот. Во меѓувреме, пристигна тим за кризна интервенција на Црвениот крст за да се грижи за семејствата на жртвите.
BREAKING – A woman was arrested at Hamburg Central Station, Germany, in connection with a stabbing incident that injured 12 people, six of whom sustained serious injuries.
An ongoing police operation is underway, with authorities yet to disclose the suspect's identity or… https://t.co/Ea0KJqEmny pic.twitter.com/xQGnUUUpuG
— Vanguard Intel Group 🛡 (@vanguardintel) May 23, 2025
Портпаролот на противпожарната служба на Хамбург изјави за новинската агенција АФП дека 12 лица се повредени, од кои некои се во животна опасност. „Според првичните сознанија, едно лице наводно повредило неколку лица со нож на главната станица. Осомничениот е уапсен од полицијата“, објави полицијата во Хамбург на Икс. Полицијата подоцна додаде дека верува оти жената дејствувала сама.
Европа
Зеленски: Она што Русија го прави веќе една недела е исмејување на целиот свет

Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека обидот на Русија да состави таканаречен „меморандум за прекин на огнот“, кој трае веќе една недела, претставува отворено исмејување на целиот свет. Во своето последно јавно обраќање, тој рече дека Украина и нејзините партнери сакаат вистинско примирје, но дека Москва продолжува да го блокира значителниот напредок.
„Потребен е прекин на огнот. Потребни се дипломатски чекори кон вистински мир. Потребна е нова и ефикасна безбедносна архитектура. Ги здружуваме нашите партнери околу ова. И секако е време да се изврши поголем притисок врз Русија, така што резултатот не е само еден исход, туку сè што е потребно“, рече Зеленски.
Тој особено остро го критикуваше фактот што руските власти веќе една недела работат на документ што го нарекуваат „меморандум“ за примирјето. „Кога Русите веќе една недела го составуваат таканаречениот меморандум што сакаат да го претстават како одговор на барањето за прекин на огнот – ова е јасно исмејување на целиот свет. Толку многу време! Секој ден во оваа војна значи губење на животи. Секако, во Русија не чувствуваат потреба да ги поштедат своите луѓе. Но, светот мора“, нагласи тој.
Зеленски уште еднаш ја повика меѓународната заедница да ги заостри санкциите против Русија и им се заблагодари на сите што го поддржуваат тоа. Тој го истакна почетокот на најголемата размена на воени заробеници досега како единствен конкретен развој во неодамнешните контакти со Москва. Сè друго, додаде тој, е систематски блокирано од руската страна.
Да потсетиме, рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров изјави дека Москва е во „напредна фаза“ на изготвување меморандум за прекин на огнот во Украина. Сепак, не е одреден рок за нова рунда преговори меѓу двете страни. Рускиот претседател Владимир Путин изјави дека Русија е подготвена да работи на документ што би вклучувал прекин на огнот во одреден временски рок, а исто така истакна дека е обновен контактот меѓу преговарачките тимови што се состанаа во Истанбул.
На 19 мај, Зеленски изјави дека Украина ќе чека на руската верзија на документот: „Доколку Русија предложи меморандум, ќе можеме да ја формулираме нашата визија“, рече тој тогаш.
Европа
(Видео) Украинците ја нападнаа клучната фабрика на Путин во Русија

Украински беспилотни летала извршија ноќен напад врз голема руска воена фабрика во градот Јелетс, предизвикувајќи пожар и запирање на работата на објект кој игра важна улога во воено-индустрискиот синџир на снабдување на Русија, објави „Киев пост“. Целта на нападот била фабриката „Енергија“ во регионот Липецк, потврдија локалните власти и украински извори. Објектот произведува батерии и енергетски системи што се користат во речиси сите гранки на руската одбранбена индустрија.
Руското Министерство за одбрана објави дека најмалку 112 украински беспилотни летала биле соборени во текот на третата ноќ по ред од нападите. Москва повторно беше меѓу целите, каде што нападите го нарушија работењето на неколку аеродроми.
Гувернерот на Липецк, Игор Артамонов, изјави дека остатоците од соборените беспилотни летала предизвикале пожар во индустриска зона и дека осум лица се повредени. Еден дрон удрил во покривот на станбена зграда и оштетил 20 станови. Немаше смртни случаи. Артамонов не ја именуваше фабриката, но ги негираше тврдењата дека имало истекување на опасни хемикалии.
Украинскиот центар за борба против дезинформации објави дека фабриката ги прекинала операциите по нападот.
„Фабриката е под санкции од Европската Унија, САД, Јапонија и други земји поради нејзината важност за рускиот воено-индустриски комплекс – но и покрај тоа таа продолжи да работи. Сега, по нападот, фабриката го прекинува производството“, рече Андриј Коваленко, раководител на Центарот.