Европа
Венеција тоне: се појави радикален план за подигнување на градот

Венеција е позната како „пловечки град“, но и како град што тоне. Во последните сто години, земјата под градот се спуштила за околу 25 сантиметри, додека нивото на морето се искачило за речиси 30 сантиметри. Оваа комбинација станува сè покатастрофална – редовните поплави веќе не се исклучок, туку реалност. Градот буквално тоне во сопствената лагуна, пишува Си-ен-ен.
За посетителите, оваа ранливост на Венеција само ја зголемува нејзината привлечност. Туристите се собираат за да го видат градот „додека сè уште можат“. За самите жители, тоа е секојдневна борба со природата. Но, што ако Венеција буквално може да се подигне?
Таква идеја ја изнесе Пјетро Театини, професор по хидраулика на Универзитетот во Падова. Тој предлага вбризгување вода длабоко под градот, со што ќе се подигне теренот на кој се наоѓа Венеција. Тој вели дека градот би можел да се искачи за дури 30 сантиметри, што би купило време од најмалку 50 години за да се изнајде трајно решение.
Звучи како научна фантастика, но проектот има сериозна научна основа, пишува Си-ен-ен. Иако Италија троши милијарди на системот MOSE од подвижни брани што го штити градот од плима и осека, Театини верува дека самото подигнување на земјиштето би можело да помогне на долг рок.
Венеција долго време живеела со вода, понекогаш и против неа. Низ вековите, властите ги пренасочувале реките, копале канали и управувале со лагуната за да го зачуваат градот. Но, во 20 век, работите тргнаа наопаку. Во текот на 1960-тите и 1970-тите, подземните води биле испумпувани од индустриската зона во Маргера, што довело до дополнително слегнување на земјиштето – речиси 13 сантиметри за само две децении.
Денес, градот е заштитен со системот MOSE, скапа бариера што се издига од морското дно и ја затвора лагуната од екстремно високи плими. Првпат тестиран во 2020 година, проектот беше планиран уште во 1980-тите. Во тоа време се верувало дека браните ќе се користат само неколку пати годишно.
Но, климатските промени променија сè. Само во последните 20 години, нивото на морето повисоко од 110 см, кое предизвикува сериозни поплави, е регистрирано повеќе од 150 пати. MOSE веќе е активиран околу 100 пати, иако сè уште не е официјално пуштен во целосна употреба.
Секој пат кога се подига браната, таа ја затвора лагуната, што влијае на бродскиот сообраќај, природниот дренажен систем на лагуната и целиот нејзин екосистем. Во исто време, Венеција продолжува да тоне околу два милиметри годишно, додека морето се издига уште побрзо, пет милиметри годишно.
Како би функционирало подигнувањето на земјата?
Театини предлага вбризгување солена вода во длабоките слоеви на почвата, на длабочина од 600 до 1.000 метри. Водата ќе се пумпа преку бунари распоредени во круг со дијаметар од десет километри околу градот, во рамките на лагуната, без да се допира до Јадранското Море или копното.
Тој пронашол инспирација во складиштата за гас во долината на реката По, каде што инженерите забележале дека земјата се издига кога резервоарите се полнат и тоне кога се празни. Зошто да не се примени овој принцип обратно, така што наместо да се извлекува, водата ќе се врати во длабочините? Планот предвидува рамномерно подигнување на целата површина, за разлика од претходните обиди што вклучуваа вбризгување цемент, што би барало стотици бушотини во Венеција и би било тешко да се спроведе.
Тестирањето би траело со години
Проектот би започнал со пробен бунар со дијаметар од 20 см и длабочина од 1.000 метри. Во него ќе биде вметнат филтер низ кој водата полека ќе тече во почвата. Постапката е слична на онаа за екстракција на подземни води, само во спротивна насока.
Театини истакнува дека ова не е фракинг, техника што користи висок притисок за кршење на карпите, туку контролирано вбризгување под низок притисок, без кршење на карпите. Ако водата се пумпа пребрзо, може да се формираат пукнатини, што би било исклучително опасно. Тестирањето би траело две до три години и би чинело помеѓу 30 и 40 милиони евра. Целокупниот проект би бил три пати поевтин од MOSE, кој веќе чинеше повеќе од шест милијарди.
Да се затвори лагуната или да се спаси градот?
Некои предлагаат радикално решение – целосно затворање на лагуната и нејзино претворање во езеро. Ова би го спасило градот, но би го уништило природниот екосистем што постои повеќе од 2000 години. Театини истакнува дека лагуната е „дел од самата Венеција“.
Некои експерти се сомневаат во неговиот план, но тој тврди дека тоа се должи на ограниченото познавање на длабоките геолошки структури. Оние кои се вклучени во геомеханика на длабока почва, вели тој, веруваат дека проектот е изводлив. Професорот Дејвид Добсон од Универзитетот во Лондон вели дека е „умерено оптимист“, но предупредува на сложеноста на процесот – откако карпите ќе изгубат вода, тие се компресираат и не можат лесно повторно да се шират.
Спас или откажување
Театини работи на оваа идеја со децении. Неговиот ментор Џузепе Гамболати предложил вбризгување течност длабоко во земјата уште во 70-тите години. Но, проектот никогаш не беше сериозно разгледан. „Треба да почнеме да правиме нешто, и да го направиме тоа сега“, вели Театини. „Ова е единствениот предлог што е веќе разработен и може да се тестира утре, само треба политичка одлука.“
Во март 2025 година, беше основана државна агенција за лагуната за надгледување на идните проекти. Без оглед на тоа кој пат ќе биде избран, трошоците ќе се мерат во милиони, ако не и милијарди евра.
Некои се прашуваат дали вреди да се спаси град чие население паднало под 50.000, а 70% од населението се преселило на копното поради туризмот и високите трошоци за живот. Но, Театини одговара: „Да се препушти градот на својата судбина би била најрадикалната опција. Венеција е единствена, нема друго место како неа. И затоа мора да ја зачуваме, доколку е воопшто можно, во нејзината природна средина: лагуната, со гондоли и сè што го сочинува неговиот дух.“
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Европа
(Видео) Потрагата по крадците во „Лувр“ е во тек: „Ако не бидат фатени за една недела, дијамантите ќе исчезнат засекогаш“

Музејот „Лувр“ во Париз беше принуден да ги затвори вратите вчера по грабежот во кој беа украдени непроценливи кралски скапоцености.
Полицијата почна масовна потера и е во трка со времето за да ги пронајде непроценливите предмети, објавува „Скај њуз“.
Светски познатиот музеј беше затворен откога крадци влегле во галеријата во која се сместени француските крунски скапоцености вчера околу 9.30 часот. Според францускиот министер за внатрешни работи, крадците влегле користејќи корпа со кран, скршиле прозорец и избегале со скапоценостите, за кои францускиот министер рекол дека се „од вистинска вредност на наследство и, се всушност, бесценети“.
They walked into Louvre Museum at 9:30 a.m.
Used a crane. Smashed a window.
Stole the French crown jewels in 4 minutes.
No violence. Just precision.If a world-famous museum can be robbed in broad daylight… what does that say about the guardians of culture? pic.twitter.com/cUn0DX9qnx
— Culture Explorer (@CultureExploreX) October 19, 2025
Кражбата на деценијата
Детективот Артур Бренд го опиша инцидентот како кражба на деценијата додавајќи дека полицијата има само една недела да ги пронајде сторителите пред предметите да исчезнат засекогаш.
„Овие крунски скапоцености се толку познати што, едноставно, не можете да ги продадете“, изјави Бренд за „Скај њуз“. „Единственото нешто што може да го направат е да ги стопат среброто и златото, да ги расклопат дијамантите, да се обидат да ги исечат. Така, веројатно, ќе исчезнат засекогаш“.
„Полицијата има една недела. Ако ги фатат крадците, работите би можеле сè уште да бидат таму. Ако потрае подолго, пленот веројатно е исчезнат и расклопен. Тоа е трка со времето“.
Список на украдени вредни предмети
Француското Министерство за култура објави список од осум украдени предмети, а деветтиот предмет, иако украден, беше пронајден на местото на настанот.
Меѓу украдените накити се тијара и ѓердан од комплетот на кралицата Мари-Амели, смарагдниот ѓердан и обетките на царицата Мари Луиз, тијарата на царицата Евгенија и нејзиниот голем брош за корсет со 2.438 дијаманти.
Професионално извршена кражба
Властите открија детали за грабежот откога музејот, кој привлекува до 30.000 посетители дневно, објави на социјалните мрежи дека се затвора од вонредни причини.
Министерката за култура Рашида Дати рече дека снимката покажува оти крадците „немале намера да нападнат луѓе, тие влегле мирно за четири минути, ги скршиле витрините, го зеле пленот и си заминале“. Таа ги опиша како професионалци и дека не изгледаше насилно.
Министерот за внатрешни работи Лоран Нуњез потврди дека крадците користеле кран-корпа монтирана на камион. Бандата била добро подготвена откога претходно ја извидувала локацијата и го исекла стаклото на прозорецот со аголна брусилка пред да избега со два мотоцикла, веројатно „јамаха ТМАКС“.
Форензичката работа е во тек и се составува детален список на украдените предмети.
По влегувањето во музејот, крадците се упатиле кон галеријата „Аполон“, дом на француските крунски скапоцености. Во оваа раскошна сала се наоѓа и кралската колекција од скапоцени камења, слики и таписерии, како и три историски дијаманти.
Le vol commis au Louvre est une atteinte à un patrimoine que nous chérissons car il est notre Histoire.
Nous retrouverons les œuvres et les auteurs seront traduits en justice. Tout est mis en œuvre, partout, pour y arriver, sous la conduite du parquet de Paris.…
— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) October 19, 2025
Францускиот претседател Емануел Макрон напиша на „Икс“: „Ќе ги вратиме делата, а сторителите ќе бидат изведени пред лицето на правдата. Се прави сè, насекаде, за да се постигне ова“.
Историја на грабежите во „Лувр“
Ова не е првпат „Лувр“ да биде цел на крадци. Во 1911 година познатата „Мона Лиза“ беше украдена од нејзината рамка и беше пронајдена дури две години подоцна.
Во 1983 година беа украдени два ренесансни оклопи, кои беа вратени дури во 2021 година, речиси четири децении подоцна.
фото: принтскрин
Европа
(Видео) Навивачи нападнаа автобус во Италија: загина возачот, кој бил удрен со тула

Возач на автобус што превезувал навивачи на кошаркарскиот тим Пистоја беше убиен синоќа откако навивачи на соперничкиот тим Себастијани го нападнаа автобусот на автопат.
Човекот седел во предниот дел од автобусот до возачот кој во тој момент го управувал автобусот. Тој починал откако бил удрен во главата од тула, јавува италијанската новинска агенција АНСА.
Нападот се случил на автопатот Риети-Терни, околу 80 километри североисточно од Рим. Навивачите на Себастијани фрлале камења и други предмети кон автобусот додека тој тргнувал од Риети по натпревар во втората италијанска лига.
Итните служби, заедно со неколку полициски и карабињерски патроли, веднаш реагираа, но обидите да се спаси животот на возачот беа неуспешни. Во тек е полициска истрага за пронаоѓање на одговорните за нападот.
Италијанскиот министер за спорт, Андреа Абоди, изрази сочувство до семејството на жртвата. „Како може некој да умре вака, на пат кон дома од кошаркарски натпревар? Нападот извршен вечерва во близина на Риети од страна на бандити кои станале убијци и кои никогаш не можат да се наречат навивачи е шокантен. Спортот е живот, а овие криминалци се светлосни години далеку од спортските вредности“, напиша Абоди на Икс.
„Целата заедница на Риети со огорченост го осудува овој гнасен чин кој нема никаква врска со Риети или спортот“, изјави градоначалникот Даниеле Синибалди на социјалните мрежи, изразувајќи надеж дека „околностите на инцидентот ќе бидат веднаш утврдени и дека правдата ќе биде задоволена“.
фото: принтскрин
Европа
Зеленски: Украина нема ништо да му подари на агресорот и нема ништо да заборави

Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека Украина „ниту ќе ѝ даде ниту ќе ѝ заборави“ нешто на Русија најавувајќи зајакнување на одбранбената и на енергетската соработка со меѓународните партнери. Киев активно работи на обезбедување воена и енергетска поддршка за наредниот период, пишува „Јунајтед 24 медија“.
Во своето последно обраќање Зеленски откри дека Украина работи со европските сојузници за проширување на програмата ПУРЛ и зголемување на купувањето американско оружје. Посебен акцент е ставен на системите за воздушна одбрана и на можностите за долг дострел.
Исто така, се подготвуваат нови договори со неколку земји поврзани со оружје и одбранбени технологии. Претходно беше објавено дека Зеленски имал состаноци со водечките американски одбранбени компании Raytheon и Lockheed Martin токму за проширување на соработката во овие области.
„Унифициран став за реален притисок врз Русија“
Паралелно со зајакнувањето на одбраната, Киев работи на обезбедување снабдување со енергија и гас за претстојната зима.
Според претседателот, до Вашингтон се доставени предлози за инфраструктурни проекти поврзани со производство на гас и нуклеарна енергија. Зеленски ја нагласи растечката улога на Соединетите Американски Држави во поддршката на енергетската независност на Европа наведувајќи дека Вашингтон е подготвен да испорача доволно гас и нафта за да го замени рускиот увоз.
„Нашиот регион има потребна инфраструктура и потенцијал за понатамошно зајакнување на енергетската независност на Европа“, рече тој додавајќи дека речиси секојдневно комуницира со европските лидери за да обезбеди унифициран став за реален притисок врз Русија.
Коментирајќи ги мировните преговори, Зеленски го поддржа повикот на американскиот претседател Доналд Трамп за прекин на огнот по сегашната линија на фронтот како почетна точка за разговорите.
Прашањето за територијалната контрола, рече тој, ќе биде дискутирано во рамките на преговорите, но „најважно во моментот е да седнеме и да разговараме за прекин на огнот“. Неговата изјава следуваше по извештајот на „Вашингтон пост“ дека Владимир Путин наводно му понудил на Трамп договор, во кој Русија ќе се откаже од контролата врз регионите Запорожје и Херсон во замена за целиот регион Донецк.
Сепак, Зеленски беше јасен во својот став за Русија: „Ние нема да му дадеме ништо на агресорот и нема да заборавиме ништо. Јасно гледаме дека оваа Русија е долгорочна закана. Затоа на Европа ѝ се потребни долгорочна соработка и опипливи резултати – и на краток и на долг рок – за да може луѓето да живеат“.
фото: принтскрин