Европа
ЕУ ќе биде домаќин на мировни преговори меѓу лидерите на Ерменија и Азербејџан

Како дел напорите да се постигне мировен договор за нивниот тридецениски територијален спор, лидерите на Ерменија и Азербејџан ќе одржат преговори во Брисел в недела (14 мај), соопшти Европската Uнија, пренесува „Еурактив“.
„Претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, ќе биде домаќин на средбата меѓу ерменскиот премиер Никол Пашинјан и азербејџанскиот претседател Илхам Алиев како дел од напорите „да се промовира стабилноста на Јужен Кавказ и нормализацијата меѓу двете земји“, се вели во соопштението од понеделникот.
Состанокот во Брисел доаѓа откога САД посочија дека во разговорите во Вашингтон меѓу министрите за надворешни работи на двете засегнати земји минатата недела бил постигнат опиплив напредок кон мировен договор за ставање крај на спорот за енклавата Нагорно-Карабах.
Пашинјан и Алиев одржаа неколку рунди преговори, главно организирани од ЕУ или Русија, но не успеаја да ги надминат клучните проблеми, вклучително и демаркација на границата.
Во соопштението од ЕУ се вели дека двајцата лидери се согласиле и на заедничка средба со лидерите на Франција и Германија на маргините на европскиот самит во Молдавија на 1 јуни.
„Тие се обврзаа и на состаноци во Брисел толку често колку што е потребно за да се справат со тековните случувања на теренот“, се вели во соопштението.
И Ерменија и Азербејџан беа републики на Советскиот Сојуз и ја стекнаа својата независност кога тој се распадна во 1991 година. Двете страни двапати војуваа за спорните територии, главно за Нагорно-Карабах, енклава во Азербејџан со мнозинско ерменско потекло.
Десетици илјади беа убиени во војните, од кои едната траеше шест години и заврши во 1994 година, а втората во 2020 година заврши со договор за прекин на огнот, што го издејствува Русија.
Азербејџан внесе нови тензии во спорот со поставување контролен пункт на коридорот Лачин, единствената копнена врска меѓу Ерменија и Нагорно-Карабах. Ерменија го смета овој потег за прекршување на примирјето за кое се преговараше меѓу двете страни.
Западните напори за посредување доаѓаат во време кога големата регионална сила Русија се бори да го задржи своето одлучувачко влијание поради последиците од војната против Украина.
Кремљ инсистира дека нема алтернатива за договорот за прекин на огнот што го потпиша со двата завојувани соседи во 2020 година, според кој на теренот беа распоредени руски мировници.
Пашинјан денеска е во Москва за да присуствува на парадата на 9 мај, посветена на победата во Втората светска војна.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Европа
Макрон: Не смееме да бидеме американски вазали

Францускиот претседател Емануел Макрон изјави дека Европа мора повторно да развие вкус за ризик амбиција и моќ и да ја отфрли зависноста од Соединетите Американски Држави, пренесува BFM TV.
Изјавите на Макрон доаѓаат во време на големи геополитички промени, додека Доналд Трамп ја доведува во прашање актуелната политика на САД кон Украина и Русија и ја преоценува неговата посветеност на трансатлантската безбедност.
Говорејќи за време на дводневната посета на Португалија, Макрон истакна дека Европа мора да биде пообединета и посилна од кога било и да преземе одлучувачки чекори во технолошкиот, индустрискиот и во одбранбениот сектор.
„Гледам многу луѓе во Европа, кои велат: Мораме да бидеме добри со Американците, ова ќе помине“, рече Макрон во изјавата што ја пренесе BFM TV.
Но тој додаде дека покорувањето не е решение предупредувајќи ја Европа дека не смее да западне во вазални односи. Неговата изјава доаѓа во контекст на европските дискусии за зголемување на трошоците за одбрана за зајакнување на сопствените капацитети и поддршка на Украина.
Посетата на Макрон на Португалија следува по неговото патување во Вашингтон, каде што се обиде да го убеди Трамп да се посвети на безбедносните гаранции за Украина по војната. Според извори од ЕУ, францускиот претседател не успеал да добие јасни ветувања од Трамп, а неименуван европски функционер ја опишал неговата посета како губење време, пишува „Политико“.
Иако овој геополитички контекст е нов, Макрон долго време се залага за стратешка автономија на Европа и нејзина независност од американското влијание. Додека поддршката на САД за Украина станува сè понеизвесна, Макрон и британскиот премиер Кир Стармер ја водат иницијативата за испраќање европски мировни сили за следење на евентуалниот прекин на огнот во Украина.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски денеска ќе се состане со Трамп во Вашингтон, каде што се очекува да разговараат за можните американски безбедносни гаранции за Украина и да потпишат рамковен договор за украинските минерали и други ресурси.
Европа
Русите ја нападнаа Украина со повеќе од 200 дронови

Украинската војска објави дека соборила 107 од 208 беспилотни летала лансирани од Русија во текот на ноќта во нов масивен напад. Според војската, уште 97 беспилотни летала биле „изгубени“ поради електронско заглавување, што значи дека украинските сили можеле да ги пренасочат или оневозможат преку други методи.
Деновиве Русија значително го зголеми бројот на беспилотни летала што ги користи против Украина – Володимир Зеленски изјави дека непосредно пред третата годишнина од војната биле лансирани 267 дронови, додека во последните три дена Москва ја нападна Украина со вкупно 551 беспилотно летало.
Во меѓувреме, во рускиот напад со употреба на клизни бомби врз градот Костијантинивка загинаа најмалку пет лица, рече регионалниот гувернер.
Европа
Русите тврдат дека Украинците се обиделе да го убијат кримскиот митрополит во Москва

Руската Федерална служба за безбедност (ФСБ) денеска соопшти дека спречила обид на украинското воено разузнавање да го убие Тихон Шевкунов, кримскиот митрополит на Руската православна црква во Москва. На ова тврдење немаше итна реакција од Киев, објави „Ројтерс“.
Шевкунов, кој со години во руските медиуми беше опишуван како исповедник на Путин – тврдење што ниту го потврди ниту го демантира – одржува јавно познанство со рускиот претседател Владимир Путин од крајот на 90-тите, а Кремљ претходно изјави дека Шевкунов и Путин добро се познаваат.
Во 2023 година тој беше назначен за митрополит на Крим станувајќи еден од највисоките функционери на Руската православна црква на полуостровот што Русија го анектира од Украина во 2014 година.
ФСБ во соопштението наведе дека уапсиле Русин и Украинец во врска со заговорот и дека е запленета импровизирана експлозивна направа. Дополнително, наведуваат дека и двајцата осомничени го признале заговорот за атентатот.
Тие додадоа дека двајцата мажи, за кои тврдат дека биле регрутирани од Украина преку апликацијата „Телеграм“, го планирале обидот за атентат од средината на 2024 година и имале намера да го убијат Шевкунов во Москва.
Украина ја презеде одговорноста за серијата атентати во Русија од почетокот на војната во 2022 година вклучувајќи ги и оној на прорускиот украински блогер Владлен Татарски во април 2023 година и на шефот на руските сили за нуклеарна, биолошка и хемиска заштита, Игор Кирилов, во декември 2024 година.