Регион
Гардијан: Критичарите на српската влада се цел на „шпионски софтвер од воена класа“
Според новите наоди на безбедносните истражувачи, критичарите на српската националистичка влада кои документираа ендемска корупција во земјата беа мета на шпионски софтвер од воена класа на почетокот на оваа година, пишува британскиот весник „Гардијан“.
Обидот да се хакираат двајца српски продемократски активисти – кои побараа да не бидат именувани за да ја заштитат нивната безбедност – на крајот беше неуспешен затоа што „ајфоните“ на двете лица беа ажурирани со најновиот софтвер iOS, за кој истражувачите велат дека штити од уреди за инфилтрација, според Гардијан.
Поединците прво беа предупредени за обидот за хакирање од страна на Епл, кој испрати предупредување до двајцата дека можеби биле цел на актери поддржани од државата. Предупредувањето подоцна било потврдено по истражувањето на истражувачите од непрофитната организација Access Now, Фондацијата Share во Србија, Citizen Lab на училиштето Манк на Универзитетот во Торонто и Amnesty International, пишува британскиот весник.
Наодите доаѓаат само неколку месеци откако истражувачите открија дека руските новинари кои го критикуваат Владимир Путин, кои живеат во Европската унија, исто така биле мета на шпионскиот софтвер. Советот на Европа и Европскиот парламент се обидоа да ги унапредат политиките што би ја ограничиле употребата на шпионски софтвер, но појавата на нови случаи во блокот укажува на очигледната подготвеност на некои европски влади да продолжат да користат шпионски софтвер за да ги потиснат и заплашат политичките критичари, наведува Гардијан во текстот.
„Овие наоди се крајно загрижувачки за владеењето на правото и демократијата во Србија. Неконтролираната употреба на комерцијален шпионски софтвер е отров не само за човековите права, туку и за безбедноста и демократските институции во која било земја“, вели Наталија Крапива, техничко-правен советник во организацијата Access Now, која се занимава со дигитални права.
Претходно фондацијата SHARE објави дека се откриени првите обиди за шпионски напади врз мобилните уреди на претставници на граѓанското општество од Србија.
Истражувачите откриле дека српските државјани биле мета на околу една минута разлика на 16 август 2023 година. Access Now и Citizen Lab открија траги од обид за напад, кој пробал да искористи можна ранливост во апликацијата HomeKit на iPhone.
Истражувачите рекоа дека тактиката била „конзистентна“ со оние што претходно ги користела израелската група NSO, која продава едно од најсофистицираните сајбер оружја во светот, познато како „Пегазус“. Кога нападот на Пегазус е успешен, тој може да преземе мобилен телефон и да го претвори во пренослив уред за слушање. Исто така, може да пристапи до информации во шифрирани апликации и да ги прегледува фотографиите и пораките на корисниците.
Истражувачите не можеа дефинитивно да потврдат каков тип на шпионски софтвер е користен во овој случај, бидејќи достапните форензички индикатори беа ограничени.
„Во овој момент ние не ги припишуваме овие напади на одреден оператор, но забележуваме дека една деценија од истрагите на Citizen Lab открија дека Србија е редовен корисник на платенички шпионски софтвер и други технологии за комерцијален надзор“, рече Џон Скот-Рејлтон, виш истражувач во Citizen Lab.
Во изјава за Гардијан, НСО рече дека извештаите на Citizen Lab и Access Now се „неубедливи“. Компанијата постојано повторува дека „Пегазус“ се продава на владите за употреба во истраги за сериозен криминал и тероризам и дека неговата употреба „спасува животи“.
„НСО не управува со сопствената технологија и не е запознаена со собраните разузнавачки информации“, велат тие.
Гардијан пишува дека обидите за хакирање најверојатно ќе го привлечат вниманието на претходните откритија кои вклучуваат тајно собирање податоци и надзор од страна на Српската безбедносна и информативна агенција (БИА).
Британскиот весник потсетува дека до неодамна директор на БИА беше Александар Вулин, кој во јули 2023 година беше ставен на листата на санкции од американското Министерство за финансии поради поддршка на Москва и користење на „неговите политички позиции за изградба на поддршка за малигните активности на Русија“ и поттикнуваат нестабилност во Србија. Вулин поднесе оставка на 3 ноември.
Една наводна жртва на обидот за хакерство, интервјуирана од Гардијан, ја опиша нејзината работа како критична за „автократскиот режим“ на Србија и „широката корупција“ во земјата, како и за проруската надворешна политика на актуелната влада, која не е во чекор со ЕУ за прашања како што се санкциите против Москва.
Обидот за хакирање, рече лицето, најверојатно бил обид да се заплаши или дискредитира нивната работа – „да се најде нешто компромитирачко против мене“.
Двајцата кои беа цел веруваат дека обидите за хакирање може да се поврзани и со повици за истрага за одговорноста на владата за масовните пукања, пишува Гардијан.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Регион
Годишнина од трагедијата во Нови Сад кога настрешницата на железничката станица падна и уби 16 лица
Денес се навршува точно една година од ужасната трагедија на главната железничка станица во Нови Сад, кога настрешницата падна и уби 16 лица.
Падот на настрешницата се случи во 11:52 часот наутро, над главниот влез на станицата. Официјалните податоци од српското Министерство за внатрешни работи покажуваат дека 14 лица загинале на лице место, вклучувајќи 3 деца, додека уште две лица починале подоцна во болница од повредите.
Членовите на спасувачките служби од речиси цела Србија тој ден неуморно ги расчистуваа урнатините во потрага по преживеани. Сведоците и спасувачите потоа ги опишаа сцените како морничави со вресоци и паника под урнатините. Најтешкиот дел беше извлекувањето на жртвите, особено децата.
Денот по трагедијата, 2 ноември 2024 година, во Србија беше прогласен Ден на жалост. Во Нови Сад беше прогласен тридневен период на жалост, кој го потпиша градоначалникот Милан Ѓуриќ.
Регион
Бугарија воведе забрана за извоз на дизел и керозин поради американските санкции кон Русија
Бугарија привремено забрани извоз на дизел и керозин поради американските санкции воведени против руските енергетски компании.
Забраната, која ја усвои парламентот, се однесува и на испораките кон други земји членки на ЕУ, а нејзината цел е да се спречи недостиг на гориво во земјата. Санкциите што американскиот претседател Доналд Трамп ги воведе против „Роснефт“ и „Лукоил“ поради војната во Украина се однесуваат и на бугарската рафинерија „Лукоил Нефтохим“, која е единствена во земјата.
Рафинеријата, која се наоѓа во близина на Бургас на Црното Море, е подружница на „Лукоил“. „Лукоил“ во Бугарија поседува и бензински пумпи. Комисијата за буџет и финансии на бугарскиот парламент наведе дека забраната за извоз е неопходна за да се обезбеди енергетската иднина на земјата и стабилноста на домашниот енергетски пазар.
Регион
Вучиќ: Нека утрешниот ден биде ден што нè обединува, а не ден што нè разделува уште повеќе
Српскиот претседател Александар Вучиќ се извини за изјавите што ги даде претходно за студентите и демонстрантите, како и за други луѓе со кои не се согласуваше.
По повод утрешната годишнина од уривањето на настрешницата на железничката станица во Нови Сад, во која загинаа 16 лица, Вучиќ изрази сочувство до семејствата на жртвите и рече дека земјата оттогаш е „во превирања“.
„Утре, 1 ноември, ќе одам во црква да се помолам на Бога и да запалам свеќа за секој од нив. Ги повикувам граѓаните да го сторат истото. Знам дека во тага некои луѓе бараат утеха на собирите – секој тагува на начин што го смета за најдобар. Доколку ова се прави во мир, целосно го поддржувам“, рече Вучиќ.
Тој додаде дека е свесен дека многумина се лути и се чувствуваат немоќни затоа што виновниците сè уште не се идентификувани, а камоли казнети.
„И мене ми е разочарувачки“, рече Вучиќ.
„Можам да го разберам гневот. Искрено се надевам дека овие прашања наскоро ќе бидат одговорени. За мене не е важно само да се открие што се случило, туку и како да се спречи повторно да се случи, или барем да се минимизираат ваквите ситуации“, рече српскиот претседател.
Тој додаде дека „една година по (уривањето на настрешницата), можам да заклучам дека многумина во нашето општество направиле сериозни и големи грешки, вклучувајќи ме и мене“.
„Многумина ги прекршија правилата, нанесоа насилство врз државата и туѓиот имот. Исто како што некои покажаа гнев, и мене ми е жал за некои од работите што ги кажав. Се извинувам за тоа“, рече Вучиќ.
„Постои само една вистина“
Тој повторно повика на социјален дијалог.
„Целата оваа омраза што врие во нашето општество не носи ништо добро – само води кон уште поголемо уништување. Мојата искрена желба е утрешниот ден да помине мирно, со почит, со повеќе тишина отколку со викање. Обвинувањето едни со други нема да нè однесе никаде. Вистинската правда мора да се спроведе, но не правдата измислена на улиците, туку онаа што се спроведува во институциите. Можеби некои од нас мислат дека не се способни, но овие се единствените што ги имаме и мора да ги поддржиме и да апелираме до нив да си ја работат својата работа“, заклучи Вучиќ.
Тој додаде дека ова е неопходно за институциите да работат попосветено и побрзо и за да се открие вистината.
„Не вистината на едната или другата страна, туку единствената вистина – онаа што е поткрепена со докази. Ова е вистината што сите страни од општеството треба да бидат подготвени да ја прифатат. Нека утрешниот ден биде ден што нè обединува, а не ден што нè разделува уште повеќе“, рече Вучиќ.
Тој исто така рече дека оние што сакаат да протестираат можат да продолжат да го прават тоа, „но со повеќе почит кон своите сонародници кои не се согласуваат со нив“.
„Самото протестирање не е замена за разговор. Добро е за извикување слогани, но не и за решавање проблеми. Уште еднаш, ги повикувам оние што протестираат да седнат на маса, да ги искажат своите желби и да учествуваат во разговор и дебата. Не преку ултиматуми, туку како дел од дијалог“, рече Вучиќ.
Тој додаде дека Србија ќе се соочи со огромни предизвици во следните неколку недели и месеци.
„Тие немаат никаква врска со утрешниот ден. Немаат никаква врска со протестите. Работите што ги земавме здраво за готово се уриваат во денешниот свет. Структурите што функционирале со години исчезнуваат. Светот околу нас се менува со голема брзина. Се случуваат тектонски промени и ние мора да го дадеме најдобриот одговор на сето ова, заедно и обединети“, рече Вучиќ.
Фото: принтскрин

