Во Брисел денеска се одржа третата меѓувладина конференција ЕУ – Албанија, на која за земјата беше отворен Кластерот 6 за надворешна политика.

Кластерот 6 се состои од преговарачките поглавја 30 (надворешни односи) и 31 (надворешна, безбедносна и одбранбена политика).

Делегацијата на ЕУ на меѓувладината конференција беше предводена од министерот за надворешни работи и трговија, Петер Сијарто, во име на Унгарија, која претседава со Унијата до крајот на годината, и од албанскиот премиер, Еди Рама.

Учествуваше и европската комесарка за проширување, Марта Кос.

Албанија го отвори првиот кластер во преговорите за членство во ЕУ на 15 октомври.

„Денеска, ја одржавме втората меѓувладина конференција со Албанија за време на унгарското претседателство преземајќи уште еден конкретен чекор во претпристапниот процес. Овој напредок го одразува нашиот силен фокус на интеграцијата на Западен Балкан, што е од клучно значење за стабилноста и иднината на ЕУ“, рече Сијарто.

Рама во Брисел истакна дека амбицијата на Албанија е да отвори повеќе кластери до пролет, а потоа да го заврши отворањето на поглавјата в година. Тој додаде дека отворањето на Кластерот 6 ја мотивира Тирана на патот кон ЕУ.

Во соопштението на Советот на ЕУ се наведува дека напредокот во усогласувањето и спроведувањето на правото на ЕУ и релевантните европски стандарди ќе продолжи да се следи за време на преговорите со Албанија.

Црна Гора вчера вечер затвори три преговарачки поглавја, со што двојно го зголеми бројот на затворени поглавја во пристапните преговори кои беа отворени во 2012 година.

На меѓувладината конференција за пристапување, Црна Гора ги затвори преговорите во три поглавја – право за интелектуална сопственост, информатичко општество и медиуми и претприемништво и индустриска политика.

Црногорскиот премиер Милојко Спајиќ на прес-конференцијата изрази надеж дека Црна Гора ќе успее да ги затвори сите преостанати поглавја во следните две години.

Ова е голем потег за Црна Гора со оглед на тоа што досега затвори само три поглавја, а последното беше затворено уште во јуни 2017 година. Црна Гора аплицираше за членство во ЕУ уште во 2008 година, а пристапните преговори ги отвори во јуни 2012 година. Досега ги отвори сите преговарачки поглавја, а од вчера има вкупно шест затворени поглавја.

Комесарката за проширување Марта Кос вети поддршка во напорите за затворање на преостанатите поглавја. „Денешната меѓувладина конференција е доказ дека проширувањето е процес заснован на заслуги“, рече Кос.

За затворање технички беше подготвено уште едно поглавје, Надворешна, безбедносна и одбранбена политика, но Хрватска одби да се согласи со тоа.

Шефот на хрватската дипломатија Гордан Грлиќ Радман изјави дека ова не е блокада и дека Хрватска силно ја поддржува Црна Гора сите овие години, од моментот кога ги започна преговорите со ЕУ. Но, има одредени прашања кои не се од билатерален карактер, хуманитарни и цивилизациски прашања, кои се универзални, додаде хрватскиот министер.

Минатиот месец Хрватска испрати нон-пејпер (неформален дипломатски документ) до Црна Гора, во кој бара решавање на неколку отворени прашања кои ги нарушуваат меѓусебните односи на двете земји. Во тој документ, според дипломатски извори, се наведува дека двете земји треба да ги решат прашањата за сопственоста на училишниот брод Јадран, меѓусебната демаркација, гонењето на воените злосторства, потрагата по исчезнати лица, како и прашањето за името на градскиот базен во Котор, кој го носи името на поранешниот ватерполист Зоран Гопчевиќ, за кого Хрватска тврди дека бил чувар во логорот Морињ.

Српските власти инсталирале домашен шпионски софтвер на телефоните на десетици новинари и активисти, се вели во извештајот објавен во понеделникот на „Амнести интернешнл“ цитирајќи форензички докази и сведоштва на активисти, кои тврдат дека биле хакирани.

„Во неколку случаи активисти и новинари пријавиле сомнителна активност на своите мобилни телефони по испрашувањето од српската полиција и безбедносните служби“, се вели во извештајот на АИ.

Во два случаја софтверот на израелската компанија за надзор Cellebrite DI бил користен за отклучување на телефоните пред да бидат заразени со српскиот шпионски систем „Андроид NoviSpy“.

Со помош на шпионскиот систем NoviSpy беа копирани телефонски контакти, кои потоа беа префрлени на сервер контролиран од српската влада.

NoviSpy, иако технички е помалку напреден од високоинвазивниот шпионски софтвер, како што е Pegasus, им овозможува на српските власти да снимаат чувствителни лични податоци од мобилниот телефон на целта и дозволува далечински да се вклучи микрофонот или камерата на мобилниот телефон, наведува медиумот.

„Српските власти користат технологија за надзор и тактики за дигитална репресија како инструменти за поширока државна контрола и репресија насочени против граѓанското општество“, се вели во извештајот на АИ.

Во него, меѓу другото, се споменува дека српската полиција користи форензичка алатка за вадење податоци од мобилни телефони, кои ги добила подарок од Норвешка, а која била набавена преку Агенцијата на ОН за проектни услуги (UNOPS).

Станува збор, како што е појасенто, за пакет што беше доставен до Министерството за внатрешни работи на Србија од 2017 до 2021 година за да ѝ помогне на таа земја во борбата против организираниот криминал.

„Амнести“ додава дека норвешката влада привремено ја прекина испораката на уредите Cellebrite во Србија во 2018 година. Норвешката амбасада во Белград изрази загриженост за програмата, но УНОПС на крајот ја испорача во јуни 2019 година.

Според АИ, Србија добила уреди Cellebrite како дел од широкиот пакет-помош за да ѝ помогне на Србија да ги исполни барањата поврзани со процесот на интеграција во ЕУ.

Заменик-министерката за надворешни работи на Норвешка, Марија Вартересијан, изјави за „Ројтерс“ дека наводите изнесени во извештајот се алармантни. Таа додаде дека норвешките власти на крајот на месецот ќе се сретнат со српските власти и со УНОПС.

„Очекуваме УНОПС да ги истражи овие наводи“, изјави таа.

Српското МВР, Министерството за надворешни работи и разузнавачката агенција БИА не ги коментираат информациите, според тамошните медиуми.

Cellebrite производите се широко користени од многубројни полиции за спроведување на законот во светот вклучувајќи го и американското ФБИ.

Главниот маркетинг-директор на компанијата, Дејвид Џи, рече дека ако се докаже оти се точни тврдењата на вештачката интелигенција, тоа ќе претставува прекршување на договорот за лиценца за крајниот корисник и ќе резултира со суспензија на употребата на нивната технологија.