Иран и светските сили, во прв ред западните, признаа дека сѐ уште се далеку од конечниот договор за контроверзната нуклеарна програма на Техеран, и покрај осумдневното преговарање во Њујорк.

Групата „пет плус еден“, петте постојани членки на Советот за безбедност при Обединетите нации – САД, Русија, Кина, Велика Британија, Франција плус Германија, и Иран, неуморно преговараа по повод Генералното собрание на ОН, одржувајќи многубројни билатерални и мултилатерални средби во обидот да се реши проблемот кој десет години предизвикува тензии меѓу Западот и Иран врз кој се наметнати низа економски санкции. Западот смета дека под изговор за нуклеарната програма Иран сака да создаде атомско оружје, додека Техеран тврди дека збогатувањето на ураниум е негово неотуѓиво право и му е потребно за производство на електрична енергија и за медицински истражувања. Ниско збогатениот ураниум може да се користи во електричните централи, но збогатениот на повисоко ниво за што Иран поседува илјадници центрифуги, се стравува, може да послужи за производство на атомска бомба.

Велесилите и Иран си го зададоа рокот до 24-ти ноември да го постигнат конечниот договор, откако во текот на летото дојде до значително приближување кон него. Меѓутоа, во петокот доцна вечерта Париз, Техеран, Москва и Вашингтон признаа дека на кругот од преговорите во Њујорк не е постигнато значително придвижување.

„Разликите и натаму се големи“, изјави висок американски функционер по дводневните „многу интензивни преговори“ меѓу американскиот државен секретар Џон Кери и неговиот ирански колега Мохамед Џавад Зриф, и високата претставничка на ЕУ за надворешна и безбедносна политика, Кетрин Ештон која го води преговарачкиот процес.

„Уште мораме да решиме низа многу многу тешки точки“, додал за Reuters неименуваниот американски дипломат, осум седмици пред истекот на рокот за постигнување договор со кој би се гарантирало исклучиво мирољубивиот карактер на иранската нуклеарна програма во замена за укинување на санкциите воведени за Техеран.

Пред започнувањето на последните преговори во петокот навечер, иранскиот претседател Хасан Роухани изрази жалење што не е постигнато поголем напредок. „Напредокот утврден овие денови беше извонредно бавен и ни останува малку време за договор“, истакна Роухани на прес-конференција во ОН.

Малку претходно и францускиот министер за надворешни работи Лорен Фабиус се пожали поради изостанувањето на „значително придвижување“ во изминатите осум дена од преговарањето.

Претходно во четвртокот од говорницата на ОН Роухани истакна дека Исламската Република е „решителна во намерата да ги продолжи преговорите (…) чесно и во добра волја“. Меѓутоа, не попушти кога станува збор за збогатувањето на ураниумот, што е една од клучните точки на преговорите, предупредувајќи на „претераните барања“ упатени кон неговата земја. Иранскиот претседател, исто така, рече дека меѓународните санкции ја задушуваат иранската економија.

„Санкциите ќе бидат укинати само кога ќе бидеме сигурни дека Иранците се откажале“, од атомско оружје, коментираше шефот на француската дипломатија Фабиус./крај/мф/сн