Американскиот претседател Барак Обама и саудискиот крал Салман разговарале на двочасовната средба во средата за судирите на Блискиот исток, соопшти ноќта кон четвртокот Белата куќа, известувајќи и дека челникот на САД изразил загриженоста за состојбата со човековите права во монархијата која го форсира вехабитскиот облик на исламот, но не извести дали станало збор за актуелната криза во односите, откако во Конгресот се подготвува закон со кој Саудиска Арабија ќе биде делумно одговорна за терористичките напади на Ал Каеда од 11-ти септември 2001-та.

„Двајцата челници го потврдија историското пријателство и длабокото стратешко партнерство меѓу Соединетите држави и Саудиска Арабија“, соопшти Белата куќа.

Разговорите со 80-годишниот крал Салман се обид на Белата куќа да ги стивне тензиите со долгогодишниот регионален сојузник, коментираат американските медиуми. Одбивањето на администрацијата на Обама воено да интервенира во Сирија во полза на соборување на алавитскиот (шиитски) претседател Башар ал-Асад, кој е непријател на сунитската династија во Саудиска Арабија, преговорите со шиитски Иран, ги разгневија сунитските монархии во Персискиот залив.

Медиумите кои предвидуваа дека ќе се случи уште еден „стерилен“ состанок кој ќе се сведе на официјална фотографија, Белата куќа ги потсети дека Вашингтон и Ријад имаат цврст сојуз „долг повеќе од 70 години“.

„Односот секогаш беше сложен, но постои основа за соработка околу заедничките интереси, особено борбата против тероризмот“, тврди Бен Родс, поранешен прв советник за национална безбедност на претседателот Обама.

Обама ја пофалил „хуманитарната помош“ на Саудиска Арабија во соседен Јемен, иако таа во оваа земја изведува воздушна кампања против побунетите шитиски племиња и поранешниот претседател, зборувал за потребата повеќе да му се помогне на доминантно мнозинскиот шиитски Ирак во борбата со екстремната сунитска организација Исламска држава, а за судирот во Сирија изразила поддршка за политичката транзиција, соопшти Белата куќа.

Пред состанокот со кралот Саламан, американскиот претседател разговарал со престолонаследникот шеикот Мохамед бин Заед ал-Нахазџан за регионалните судири на Блискиот исток, известува, исто така, Белата куќа, во чие соопштение се додава дека се согласиле оти е неопходно да се запре судирот во Јемен и да се даде меѓународна поддршка за новата влада на национално единство на Либија.

Средбите на американскиот претседател со саудискиот монарх и престолонаследникот се одржаа ден пред самитот во четвртокот на Советот за соработка меѓу земјите на Персискиот залив (GCC). Монархиите, а освен Саудиска Арабија, тука се и Кувајт, Катар, Бахреин, Обединетите Арапски Емирати и Оман, очекуваат јакнење на американската воена помош, но и конкретна помош во борбата против дестабилизаторските кибернетички напади.

Генералниот секретар на GCC изјави дека овој блок и САД ќе одржуваат заеднички поморски патроли за да го запрат наводното криумчарење на оружје од Иран. Американски функционери, пак, велат дека такви патроли веќе се спроведуваат и оти тоа не е новина.

Повеќето сунитски монархии од Заливот се разочарани од Обама кој во двата мандата се држеше подалеку од регионот и со тоа сметаат дека му дал голем простор на нивниот голем ривал шиитски Иран. Обама пред патувањето изјави дека сака да ги увери заливските монархии во вредноста на „студениот мир“ со Техеран кој ќе ги смири секташките напнатости и ќе им овозможи на сите страни да се концентрираат на сузбивањето на најголемата закана за сите, џихадистичката Исламска држава.

Претседателот Обама во Ријад е придружуван од министерот за одбрана Ештон Картер и советничката за национална безбедност Сузан Рајс, како и директорот на Централната разузнавачка агенција (CIA), Џон Бренан, што јасно укажува дека во фокусот на посетата е безбедносната ситуација.

Во соопштението на Белата куќа не се споменува дали на двете средби било разговарано за законот кој го предложи американскиот Конгрес, а кој доколку биде прифатен, би овозможил Саудиска Арабија да биде во извесна мера сметана за одговорна за терористичките напади од 11-ти септември 2001 година, кои ги изведе Ал Каеда, со близу три илјади жртви.

Од минатиот петок, прво весникот The New York Times, а потоа и другите американски медиуми пишуваат дека саудискиот министер за надворешни работи Абдел ал-Џубери им порачал на претставниците на американскиот Конгрес дека неговата земја ќе биде принудена да ги продаде сопственостите во САД во износ од 750 милијарди долари во кои спаѓаат и американските државни обврзници, како одговор на изгласувањето на споменатиот закон според кој терористичката мрежа Ал Каеда и терористичките напади од 11-ти септември 2001 година биле финансирани со пари на Саудиска Арабија.

Портпаролот на Белата куќа, Џош Ернест, изјави дека претседателот Барак Обама не го поддржува тој закон, и дека нема да го потпише. Со законот би се овозможила тужба против саудиските власти пред американските судови за улогата на оваа земја во 11-септемвриските напади.

„Доколку ја отвориме можноста поединци во САД да можат да тужат други влади, тогаш ја отвораме и можноста поединци да ги тужат САД во други држави“, изјави Обама во интервјуто за телевизиската мрежа CBS во понеделникот.

Повеќето од 19-те напаѓачи од 11-ти септември 2001 година биле државјани на Саудиска Арабија, кои грабнаа четири патнички авиони и ги урнаа во њујоршките „Кули близначки“ на Светскиот трговски центар и зградата на Пентагон во Вашингтон, а еден беше соборен во Пенсилванија, наводно при обидот на патниците да го попречат киднапирањето на авионот.

Американската истрага досега децидно не тврдеше дека има вмешаност или поддршка на саудиската влада во овие терористички напади.

Меѓутоа, првиот заменик помошник на американскиот претседател за национална безбедност Бен Родс, во понеделникот вечерта изјави дека терористичката организација Ал Каеда била основана со пари од Саудиска Арабија, вклучително и од членови на нејзината влада.

Изјавата на Родс, дадена пред патувањето на Обама за Саудиска Арабија, само ја потврди крајната напрегнатост во односите меѓу двете земји.

„Не дека политиката на владата на Саудиска Арабија ја поддржувала Ал Каеда. Но имало многу богати луѓе во Саудиска Арабија, кои донирале, понекогаш и директно, на терористичките групи“, изјави Родс за поткастот кој го води поранешниот главен советник на Обама, Дејвид Акселрод. Родс додаде дека „многу пари во првата фаза од проектот Ал Каеда“ дошле токму од Саудиска Арабија.

Притоа, според него, меѓу оние коишто ги финансирале терористите, имало и функционери на саудиската влада и членови на нивните семејства. „Во крајна линија, недоволно внимание било посветено на тоа каде во текот на сите тие години одат парите од државниот апарат“, рече Родс./крај/мф/сн

Извор: Макфакс