Саудискиот министер за надворешни работи Адел ал-Џубеир објави во неделата вечерта прекинување на дипломатските односи на Саудиска Арабија со Иран, по саботниот напад врз нејзината амбасада во Техеран и острите ирански реакции на погубувањето на саудискиот шиитски клерик шеикот Наср ал-Насир.

Шиитските муслимани во Саудиска Арабија главно живеат во со нафта богатите источни области Катиф и ал-Ахса и со децении се жалат дека се дискриминирани, оти им се ускратени подобрите работни места и разни повластици кои ги уживаат сунитите исто така, се борат и против политичката репресија на саудиските власти кои ја практикуваат ултраконзервативната доктрина на сунитскиот вехабизам.

Иран, пак е доминантно шиитска регионална сила, која е ривал со Саудиска Арабија којашто, пак, е регионален сојузник на САД. Тензиите започнаа уште на годинешниот хаџ по повод празникот Курбан Бајрам, кога загинаа најмалку 1.800 муслимански верници, од кои во најголемата трагедија во историјата на хаџот во Мека најголем број беа ирански аџии. Техеран го обвинува Ријад дека го прикрива вистинскиот број на жртвите, и за недоволни мерки за спречување на трагедијата.

„Саудиска Арабија одлучи да ги прекине дипломатските односи со Иран и бара заминување во рок од 48 часа на членовите на иранското дипломатско претставништво“, изјави на прес-конференцијата во Ријад во неделата вечерта саудискиот министер за надворешни работи Адел ал-Џубеир.

Ал-Џубеир ги осуди „негативните и агресивни вмешувања на Иран во арапските работи коишто често предизвикуваат штети и уништувања“, тврдејќи дека нападот врз амбасадата во Техеран е во согласност со она што ги карактеризираше претходните ирански напади врз странските амбасади иранската политика на дестабилизација на регионот со создавање „терористичка ќелија“ во Саудиска Арабија.

„Нема да му дозволиме на Иран да ја загрозува нашата безбедност и да ги поддржува оние кои ја загрозуваат безбедноста во регионот“, рече ал-Џубеир и притоа го обвини Техеран за долгогодишна поддршка на глобалната сунитска терористичка мрежа Ал Каеда, која ја основаше Саудиецот Осма бин Ладен.

„Иран ја поддржува ал Каеда од 2011 година и ѝ доставува оружје и експлозиви, а исто така и пружа засолниште на терористите на мрежата“, обвини шефот на саудиската дипломатија.

Сирија, Ирак и Јемен се земји со конфликти во регионот во кои доминантно шиитски Иран има одредена улога. Ја поддржува владата на алавитот Башар ал-Асад во Сирија, има блиски односи со мнозински шиитски Ирак и го поддржува шитискиот народ Хути кој во бунтот освои големи територии во Јемен. А во сите тие земји на спротивната страна воено е застапена сунитска Саудиска Арабија.

„Нападите врз амбасадата на Саудиска Арабија во Техеран и врз саудискиот конзулат во Машхад се јасни кршења на сите меѓународни конвенции“, рече уште ал-Џубеир обвинувајќи ги иранските власти дека ништо не сториле да ги спречат.

Саудиското погубување на шиитскиот верски лидер шеикот Нимр Бакер ал-Нимр, остриот критичар на саудиското кралско семејство Ал Сауд, ги влоши односите на Блискиот исток, особено во Иран, каде гневните демонстранти делумно ја уништија саудиската амбасада во Техеран, во нападот во кој иранската полиција уапси 40 лица. Беше нападнат и саудискиот конзулат во Машхад, каде беа уапсени четири лица.

Осуди на постапката на Саудиска Арабија со погубувањето на 47 лица, од кои четворица шиити, веќе два дена пристигнуваат од целиот свет, а во неделата се огласи и ирачкиот врховен шиитски челник, големиот ајатолах Али ал-Систани, кој порача дека шиитскиот свет со „голема тага и жалење ја примил врста за мачеништвото на повеќе наши верски браќа во регионот чија крв е пролиена во неправедно насислтво“.

Франција и Германија во неделата им се приклучија на САД и на генералниот секретар на ОН, Бан Ки-мун, изразувајќи жалење поради погубувањето на 47-те луѓе во Саудиска Арабија, особено предупредувајќи на насилството што може да го поттикне убиството на шеикот ал-Нимр.

Ал-Нимр во 2012 година ги поддржа протестите против владата во својата со нафта богата Источна покраина, вдахновен од востанијата ширум Блискиот исток кои започнаа една година претходно познати како Арапска пролет. Апсен е неколку пати, а последниот пат во 2012 година, кога поради тоа избувнаа жестоки протести во неговиот роден град Катиф и кога пророчки изјави дека „неговото апсење или смртта ќе бидат мотив за акција“.

Челникот на либанското шиитско движење Хезболах, Хасан Насралах изјави дека погубувањето на Ал-Нимр претставува „крвава порака“, како и дека Ријад ширум свето сака да ги поттикне секташките судири. „Куќата на Саудите сака судир меѓу сунитите и шиитите. Тие се оние кои искрите на судирите ги палеа и претходно, а тоа го прават и сега во секој дел од светот“, рече Насралах.

Иранскиот врховен водач, ајатолахот Али Хамнеи во неделниот говор пред верските водачи предупреди дека „Божјата рака“ ќе ги стигне виновниците за погубувањето на „маченикот“ кои е „неправедно“ убиен.

Техеран по веста за погубувањето на ал-Нимр веднаш реагираше обвинувајќи го Техеран дека е премногу концентриран на истакнатите личности наместо да домашен терен да го искорени исламскиот екстремизам и тероризам. „Наместо да се концентрира на терористите на Исламската држава кои претставуваат закана за регионот и за целиот свет, Саудијците ги погубуваат истакнатите личности како ал-Наср“, соопшти во саботата портпаролот на иранското министерство за надворешни работи, Џабер Ансари.

Во моментите кога беше објавен прекинот на односите, саудиските дипломати кои беа евакуирани од Иран по нападот врз амбасадата, слетаа во Дубаи на пат за татковината, објавија агенциите.

Односите меѓу двете земји се изразено влошени од Исламската револуција од 1979 година и најчесто се одбележани со несогласување околу решавањето на кризите на Блискиот исток, со взаемни обвинувања за обиди за ширење со своето влијание

Саудиска Арабија и Иран веќе една имаа прекин во билатералните односи, од 1987 до 1991 година,поради крвавите судири меѓу иранските аџии и саудиските полициски сили во текот на хаџот во Мека во 1987 година. /крај/мф/сн

Извор: Макфакс