Контакт

Наука

Македонски научник e дел од ново астрономско откритие

Објавено пред

За прв пат астрофизичарите најдоа доказ за експлозија на супернова која формирала неутронска ѕвезда која многу блиску орбитира до друга неутронска ѕвезда. Студијата беше предводена од тим од Caltech (Калифорнискиот институт за технологија), а вклучи и истражувач од Универзитетот во Нова Горица, каде во моментов работи Mакедонката Тања Петрушевска. Системот на блиски неутронски ѕвезди е важен за астрофизиката бидејќи спојувањето на две неутронски ѕвезди создава гравитациски бранови. Нивното истражување е објавено во престижното списание Science на 12 октомври.

dobivaj vesti na viber

Во најголема мера, ѕвездите се изградени од наједноставниот елемент, водород, и светат поради термонуклеарната фузија која што се одвива во нивното јадро. Кога станува збор за ѕвездите и нивната судбина, се се сведува на нивната маса. Нашето Сонце е прилично досадна ѕвезда со помала маса, којашто ќе згасне за околу 5 милјарди години. Sвездите пак кои имаат 8 пати поголема маса од Сонцето, со текот на времето стануваат доволно топли за да извршат фузија на многу потешки елементи. Кога ќе се потроши нуклеарното гориво во нивното јадро, тие колабираат во супернова, при што се формира неутронска ѕвезда или црна дупка. Неутронските ѕвезди и црните дупки се неверојатно многу стиснати од нивните гравитациски сили, па затоа тие се наречени и компактни објекти.

Постои една класа на експлозии на супернови која што е резултат на колабирање на масивни ѕвезди кои изгубиле дел или целата надворешена обвивка на водород и хелиум. Поради тоа тие се наречени ултра-лишени супернови. Како ја губат надворешната обвивка овие ѕвезди?

Тоа може да биде предизвикано од силен ѕвезден ветер или од друга ѕвезда во непосредна близина. Се смета дека повеќето масивни ѕвезди се родени во бинарни системи.
Кога две ѕвезди се наоѓаат многу блиску, материјалот од едната може да прејде кон другата ѕвезда. Кога масивна ѕвезда има компактен објект за придружник, таа може да изгуби толку многу материја, што комплетно ќе ги тргне нејзините надворешни слоеви, оставајќи ја со голо метално јадро. Ако ова јадро е доволно масивно, ќе колабира во слаба експлозија на супернова и при тоа ќе исфрли малку материја. После ова екплозија остануваат две неутронски ѕвезди кои орбитираат блиску една до друга.

Иако е тешко со сигурност да се идентификуваат овие експлозии, ултра-лишени супернови неодамна наидоа на голем интерес поради тоа што водат до создавање на двојни неутронски ѕвезди во блиска орбита, што подоцна можат да се спојат и при тоа да станат извор на гравитациски бранови. Затоа откривањето и проучувањето на ултра-лишените супернови се од голем интерес за астрофизичката заедница.

Суперновата iPTF14gqr беше откриена на 14 октомври 2014 година, во спирална галаксија оддалечена од нас речиси милијарда светлосни години. Откритието беше направено од intermediate Palomar Transient Factory (iPTF) кој работеше од 2013 до 2017 година, а Тања Петрушевска беше дел од оваа соработка.

iPTF користеше 1.2 метарски телескоп на опсерваторијата Паломар кој е целосно роботизиран. Два пати ноќе, тој сликаше дел од небото. Автоматската машинерија на iPTF овозможуваше да се откријат експлозии на небото во рок од 10 минути откако беа направени фотографиите на опсерваторијата. Можните супернови детектирани во Калифорнија каде што е ноќ, беа испитувани од астрономите во Европа каде што е ден. На овој начин се овозможи да се детектираат и класифицираат суперновите и другите астрофизички феномени во рок од еден ден. Ова е од особена важност, бидејќи почетните фази на експлозијата содржат важни информации за ѕвездата која експлодира и нејзината околина.

“iPTF се трансформираше во Zwicky Transient Facility којшто неодамна започна и ќе трае три години. Го користи истиот телескоп, но со многу поголема дигитална камера, така што очекуваме уште поголем број на необичи откритија. Понатаму, нашата група на Универзитетот во Нова Горица се спрема за Large Synoptic Survey Telescope (LSST) кој со работа треба да започне во 2021 г. со траење од десет години. LSST ќе биде 8.4-метарски телескоп во Чиле и ќе ја има најголемата дигитална камера што некогаш била направена, значи ќе откриваме и следиме експлозии на небото како никогаш порано”, вели Петрушевска.

Наука

Еден Американец и двајца Руси со руско летало заминаа на МВС во вселената

Објавено пред

Еден Американец и двајца Руси полетаа со руско летало од космодромот Бајконур во Казахстан до Меѓународната вселенска станица. Станува збор за астронаутот на НАСА Лорал О’Хара и космонаутите на Рокосмос Олег Кононенко и Николај Чуб.

dobivaj vesti na viber

О’Хара ќе помине шест месеци на станицата, а Кононенко и Чуб ќе останат таму една година.

Тројцата космонаути требаше да заминат во вселенската станица минатата пролет, но нивната првична капсула послужи како придружба за друг екипаж. Вториот екипаж – исто така двајца Руси и еден Американец – се враќа дома на Земјата кон крајот на овој месец.

Нивниот престој беше продолжен од шест месеци на една година бидејќи нивната капсула Сојуз испушти течност за ладење додека беа на станицата.

Според НАСА, кога командантот на мисијата Кононенко ќе го заврши својот престој во вселената, тој ќе постави рекорд како човек кој поминал најмногу време – повеќе од илјада дена – во вселената.

Прикажи повеќе...

Наука

Како откритието на „хобитот“ во Индонезија го промени нашето разбирање за човечката еволуција

Објавено пред

Индонезискиот археолог Томас Сутикна лежел со треска во својата хотелска соба на 2 септември 2003 година, кога еден колега му рекол дека тој ден во Лианг Буа, голема пештера на индонезискиот остров Флорес, пронашол мал череп налик на човечки во наслаги длабоки шест метри. Сутикна веднаш се опоравил и следниот ден се упатил на местото заедно со колегата.

dobivaj vesti na viber

На нивна радост, на истото место нашле повеќе коски, некои сè уште прицврстени една за друга. „Имаше групирани коски на нозе, раце, тибија, бедрена коска. Со оглед на многу кревката состојба на коските, не беше можно веднаш да се отстранат од земјата“, се сеќава Сутикна, кој сега работи во Индонезискиот центар за археометриски истражувања на Државната агенција за истражување и иновации.

Отпрвин мислеле дека се работи за коски на дете

Отпрвин, тимот претпоставуваше дека малиот череп и другите коски му припаѓаат на дете, но додека Сутикна го чистеше фосилот во хотелот, виде дека има катници на возрасен човек. Изгледаше како да наишле на сосема нов вид човек – женски примерок со збунувачка комбинација на карактеристики, кој беше висок нешто повеќе од еден метар и тежок околу 30 килограми.

Иако денес, 20 години подоцна, научниците се уште се мачат со тоа каде да го постават ова загадочно парче од еволутивната сложувалка, откривањето на овој мал човечки примерок поттикна низа други откритија кои го доведоа во прашање она што го знаевме за човечкото семејно стебло дотогаш, пишува тој.

„Хобитот“ имаше кратки нозе со непропорционално големи стопала

Сутикна и неговите меѓународни соработници уште од почетокот знаеле дека имаат револуционерно откритие и го чувале во тајност повеќе од една година за да можат детално да ги проучат пронајдените остатоци. Кога ги објавија резултатите од нивното истражување, нешто повеќе од една година подоцна, откритието го потресе полето на палеоантропологијата и дојде на насловните страници низ светот.

Имено, примерокот од Лианг Буа наликуваше на хобитот од филмот „Господарот на прстените“ кој се појави во кината на крајот на 2001 година, а набрзо го доби тој прекар во медиумите. Волуменот на неговиот неврокраниум (коските на грбот и горниот дел од черепот што го затвораат мозокот во черепната празнина) беше околу 400 милилитри, слично на оној на шимпанзото.

Волуменот на неврокраниумот на современиот човек е 1500 милилитри. „Хобитот“ имаше кратки нозе, со непропорционално големи стапала и долги раце слични на приматите. Првичното датирање покажало дека посмртните останки се стари 18.000 години, но подоцнежната анализа утврдила дека хобитот бил стар 50.000 до 60.000 години. Тимот научници го нарече овој нов вид Homo floresiensis по островот каде што беа откриени фосилите.

Некои од нашите сфаќања за човечката еволуција се доведени во прашање

Ова откритие ја предизвика идејата дека луѓето еволуирале по уредна линија од примитивни до сложени и покажа колку сè уште не знаеме.

Последователното откритие на два други релативно неодамнешни хоминини со мало тело и мал мозок – Homo naledi во Јужна Африка и Homo luzonensis на Филипините – ја натера научната заедница да ја прифати идејата дека имало многу различни типови на луѓе во далечното минато. вклучувајќи неколку кои коегзистирале со нашиот вид, хомо сапиенс.

Пред откривањето на хобитот, многу експерти за човековата еволуција верувале дека само еден вид човек еволуирал со текот на времето, со регионални варијации.

Што се однесува до животот на самите хобити, археолозите и палеонтолозите откриле дека со нив живеат џуџести слонови, таканаречените стегодони, високи 1,2 метри, огромни штркови високи два метри и џиновски стаорци. Сè уште не е точно познато зошто хобитите исчезнале од лицето на Земјата. Сутикна наведува дека на врвот на слојот каде што е пронајден Homo floresiensis, имало дебел слој од вулканска пепел.

“Проценуваме дека имало најмалку осум вулкански ерупции. Со фактот дека не најдовме фосили од Homo floresiensis или други древни животни над слојот од вулканска пепел. Сепак, не можеме со сигурност да тврдиме дека оваа природна катастрофа го уништила Homo floresiensis ,” вели тој.

Антропологот Мет Токери од Универзитетот Лејхед во Канада се сомнева дека токму вулканската ерупција им пресудила на хобитите. Островот Флорес отсекогаш бил вулкански активен, а хобитот живеел таму речиси милион години. Според тоа, Токери верува дека станува збор за комбинација од неколку фактори, како што се гореспоменатите ерупции, климатските промени и доаѓањето на хомо сапиенсот во регионот.

Прикажи повеќе...

Наука

(Видео) По слетувањето на Месечината, Индија лансираше ракета за проучување на Сонцето

Објавено пред

По успешното слетување на Месечината, индиската вселенска агенција денеска лансираше ракета за проучување на Сонцето како дел од својата прва соларна мисија.

dobivaj vesti na viber

Ракетата остави трага од чад и оган додека научниците аплаудираа, покажа преносот во живо на веб-страницата на Индиската организација за вселенски истражувања (ISRO).

Речиси 500.000 луѓе го следеа преносот, а илјадници се собраа во близина на местото за лансирање за да го гледаат полетувањето на вселенското летало за проучување на сончевите ветрови, кои можат да предизвикаат поларни светлина на Земјата.

Именуван по хиндискиот збор за сонце, вселенското летало Aditya-L1 беше лансирано откако Индија ја победи Русија кон крајот на минатиот месец во трката да стане првата земја што слета на јужниот пол на Месечината. Иако Русија имаше помоќна ракета, индиското вселенско летало Чандрајаан-3 ја надмина руската Луна-25 и успешно слета на површината на Месечината.

Вселенското летало Aditya-L1 е дизајнирано да патува околу 1,5 милиони километри во текот на четири месеци до еден вид паркинг во вселената, каде што објектите главно остануваат на своето место поради балансирањето на гравитационите сили, што ја намалува потрошувачката на гориво на вселенското летало.

Овие места се нарекуваат точки Лагранж, именувани по италијанско-францускиот математичар Жозеф-Луј Лагранж.

Мисијата има капацитет да направи „големо поместување во науката“, рече Сомак Рејчаудхури, кој беше вклучен во развојот на некои од компонентите на опсерваторијата, додавајќи дека енергетските честички емитирани од Сонцето би можеле да погодат сателити кои управуваат со комуникациите на Земјата.

„Имаше ситуации кога главната комуникација (канали) беа затворени бидејќи сателитот беше погоден од висока радијација. Сателитите во ниската орбита на Земјата се главниот фокус на приватните играчи во светот, што ја прави мисијата Aditya-L1 многу важен проект,” рече тој.

Научниците се надеваат дека ќе дознаат повеќе за ефектот на сончевото зрачење на илјадниците сателити во орбитата, чиј број расте паралелно со успехот на потфатите како што е комуникациската мрежа Starlink на SpaceX на Илон Маск.

„Денешната ниска орбита на Земјата е многу загадена поради приватно учество, така што разбирањето како да се заштитат сателитите таму ќе биде особено важно во денешната вселенска средина“, рече Рама Рао Нидаманури, раководител на Одделот за Земјата и вселенските науки во Индискиот институт за вселена. Наука и технологија.

На долг рок, податоците што ги собира мисијата ќе помогнат подобро да се разбере ефектот на Сонцето врз климатските модели на Земјата и причината за сончевиот ветер, серија честички кои патуваат од Сонцето низ Сончевиот систем, велат научниците од ИСРО.

Индија ги приватизираше вселенските лансирања, потег за кој се залагаше премиерот Нарендра Моди, и сака да го отвори секторот за странски инвестиции бидејќи се обидува да го зголеми петкратниот удел на светскиот пазар за лансирање во следната деценија.

Како што вселената се претвора во глобален бизнис, земјата се потпира на успехот на ISRO за да ја покаже својата моќ во овој сектор.

Прикажи повеќе...

Најново

Топ3 часа

Во тешка сообраќајна несреќа загина 20-годишник од Прилепско

Вчера во 12.16 часот во ОВР Прилеп било пријавено дека на регионалниот пат Македонски Брод–Прилеп, кај село Новоселани, се случила...

Македонија3 часа

Маскиран со „фантомка“ влегол во казино во Лешок, репетирал автоматската пушка и украл 329.780 денари: притвор за 28-годишник

Јавен обвинител од Основното јавно обвинителство Тетово донесе Наредба за спроведување истражна постапка против 28-годишен жител на Непроштено, осомничен за...

Свет5 часа

Јенс Столтенберг: Украина се уште може да ја добие војната против Русија

Генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг изјави дека Украина се уште може да победи во војната против Русија, но дека...

Свет5 часа

Израел е подготвен да прифати ослободување на помалку од 40 заложници, пишуваат медиуми

Израел е подготвен да го ублажи барањето од Хамас и да ослободи 40 заложници во замена за привремен прекин на...

Македонија5 часа

ВМРО-ДПМНЕ: Над 180.000 гласови предност се обврска за ВМРО-ДПМНЕ Македонија повторно да ја врати на народот

180.000 гласа разлика во корист на Силјановска Давкова и ВМРО-ДПМНЕ пред Пендаровски и СДС е порака дека народот сака промени...

Свет6 часа

Америка и испраќа на Украина скап пакет оружје, откриeно што може да има во него

Веќе во петок, САД би можеле да објават нов пакет оружје за помош на Украина во вредност од шест милијарди...

Регион6 часа

Лекари во Загреб вградиле мозочен стимулатор на маж со Паркинсонова болест : „Може да вози велосипед, да плива“

Уште еден голем успех на хрватските лекари. Тим хирурзи во болницата Дубрава прв во овој дел од Европа вгради мозочен...

Свет6 часа

Русите уапсија двајца нивни војници за грозоморни злосторства

Двајца руски војници се приведени под сомнение дека убиле пет лица во окупираниот дел од областа Херсон. Александар Осипов и...

Македонија17 часа

Ковачевски: Ќе продолжиме да се бориме за секој граѓанин и за европската иднина на Македонија

„Вчера граѓаните нѝ пратија силна порака и ние таа порака ја слушнавме. Но, се лажат сите кои мислат дека ќе...

Македонија17 часа

Јакимовски до Муцунски: Прв излегов и го признав поразот, а тие во алкохолизирана состојба едвај го прочитаа тоа што го напишале

„Колегата Тимчо Муцунски се подбивал со мојот резултат на овие претседателски избори, притоа обидувајќи се малку да биде вицкаст. Иако...

Македонија18 часа

Мицкоски до СДСМ и Ковачевски: Нека не ве чуди што ве снајде вчера

Мириса на промени, бранот започна и нема запирање. Она што го говорев кога дојдов тука пред некоја недела, стана вистина....

Македонија20 часа

Позитивна оценка за првиот круг од претседателските избори, забелешки за острата и негативна реторика од страна на ОБСЕ/ОДИХР

Првиот круг од претседателските избори беше конкурентен и гласачите можеа да направат информиран избор. Меѓународната набљудувачка мисија на ОБСЕ/ОДИХР во...

Македонија23 часа

Во прв круг за претседател е избран само Киро Глигоров со освоени 715.087 гласа, Силјановска-Давкова и Пендаровски вторпат одат во втор круг

По вчерашниот прв круг од седмите претседателски избори, Киро Глигоров остана единствениот претседател избран во прв круг од осамостојувањето до...

Топ23 часа

Маж од Радовиш со месеци сексуално вознемирувал малолетно девојче

Радовишанец со месеци силувал малолетничка Вчера, во Полициската станица Радовиш било пријавено дека 45-годишен жител на Радовиш во периодот од...

Македонија1 ден

Таткото на Вања ќе оди во куќен притвор, Врховниот суд му ја уважи жалбата

Врховниот суд ја уважи жалбата на таткото на убиената Вања Ѓорчевска. Со тоа укинат му е притворот и определени се...

Македонија1 ден

Ангелов за ДУИ: Со пушка дојдоа на власт, со пенкало да ги отераме на буништето на историјата

Колку и да е убедлива, победата нема да биде комплетна доколку ДУИ не биде срушена од власт, вели претседателот на...

Македонија1 ден

Стевчо собра повеќе потписи од гласови – поразот на Јакимовски главна тема на социјалните мрежи

Кандидатот за претседател на ГРОМ и актуелен градоначалник на скопската општина Карпош, Стевчо Јакимовски, на вчерашниот прв круг од претседателските...

Македонија1 ден

Почина менаџерот Велибор Џаровски-Џаро

На 75 години денеска почина менаџерот Велибор Џаровски-Џаро по кусо боледување, потврди семејството. Тој важи за еден од најпознатите менаџери на...

Македонија1 ден

Пендаровски победи во три општини, а Таварари и Димитриевски само во општините во кои се градоначалници

Кандидатите за претседател Гордана Силјановска-Давкова и Бујар Османи освоија најмногу гласови на претседателските избори по број на општини. Според податоците...

Македонија1 ден

ВМРО-ДПМНЕ: Народот избра промени, да излеземе уште помасовно на 8 мај

Огромната поддршка обврзува за промени и брзи резултати, да излеземе уште помасовно на 8-ми мај, а потоа следува економска трансформација...