Здравје
Чадот од шумските пожари го зголемува ризикот од срцеви и мозочни удари и може да биде смртоносен

Во последниве години, шумските пожари станаа честа закана, како во Македонија, така и низ целиот свет. Чадот кој се гледа и чувствува на километри далечина е исклучително штетен за белите дробови, особено за децата, постарите возрасни и оние со астма, бронхитис или хронично срцево заболување или дијабетес.
Многу од честичките во чадот од шумските пожари не се поголеми од една третина од дијаметарот на влакно од коса. Овие честички се толку мали што влегуваат и се сместуваат длабоко во белите дробови.
Честичките предизвикуваат напади на астма, срцеви и мозочни удари, што ги прави смртоносни.
Студиите во Калифорнија покажаа дека децата кои дишеле зачаден воздух за време на шумски пожари повеќе кашлале, имале отежнато дишење, бронхитис, настинки и имаат поголема веројатност да одат на лекар или во болница поради респираторни причини, особено од астма.
Друга закана од чадот од шумските пожари е јаглерод моноксид – безбоен, без мирис, гас најчест за време на фазите на тлеење на пожарот и во непосредна близина на огнот.
Вдишувањето на јаглерод моноксид ја намалува испораката на кислород до органите и ткивата на телото и може да доведе до главоболки, гадење, вртоглавица и, во високи концентрации, до прерана смрт.
Шумските пожари шират многу други штетни емисии, вклучувајќи азотни оксиди и многу опасни загадувачи на воздухот.
Совети како да го заштитите вашето здравје од чад од шумски пожари
– Проверете го индексот за квалитет на воздухот. Проверете го Индексот за квалитет на воздухот достапен на airnow.gov за да бидете информирани за штетното загадување на воздухот во вашата област.
– Кога е соодветно и можно, останете внатре и заштитете го воздухот во вашиот дом. Кога ќе се случи шумски пожар, a притоа вашата безбедност не е загрозена, останете внатре колку што е можно повеќе, ако можете да ги држите прозорците и вратите затворени.
– Свиткајте влажни крпи долж дното на вратите и прозорците за да го блокирате надворешниот воздух. Создадете и престојувајте во „чиста соба“ со вклучен филтер за воздух. Вклучете го вашиот клима уред на „рециркулира“. Уредите за чистење на воздухот кои имаат HEPA филтри можат да обезбедат дополнителна заштита од саѓи и чад. Барајте засолниште на друго место ако немате клима, а е премногу топло за да останете внатре со затворени прозорци.
– Заштитете го воздухот во вашето возило. Кога патувате во возило, држете ги прозорците затворени, вклучете го клима уредот и поставете го воздухот да кружи за да го намалите чадот.
– Ако морате да излезете надвор, носете соодветна заштита. Маските за респиратор кои се оценети како N95 или повисоки помагаат да се намали вдишувањето на загадувањето со честички. Овие маски мора безбедно да се вклопат за да работат. Тие не функционираат кај луѓе со брада и може да бидат тешки за носење за луѓе со хронични белодробни заболувања.
– Разговарајте со вашиот лекар. Разговарајте со вашиот лекар за тоа како да се подготвите за чад, особено ако вие или некој од семејството припаѓаат во една од овие категории: работи на отворено; е помлад од 18 години или над 65 години; е бремена; или има астма, ХОББ или други белодробни заболувања, кардиоваскуларни заболувања или дијабетес.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Забава
Пет навики што секоја жена по 40. година мора да ги има

Четириесеттите години се време на промени. Женското тело почнува да испраќа сигнали, хормоните се менуваат и тоа влијае на сонот, расположението, метаболизмот и нивото на енергија.
Не грижете се, бидејќи нема потреба од паника. Овие промени не се знак дека нешто „не е во ред“. Напротив, тоа е покана да воведете паметни, едноставни навики во вашиот живот кои можат да направат огромна разлика.
Постојат пет основни стратегии кои ќе ви помогнат да ги одржите вашите хормони во рамнотежа и да бидете витални и расположени.
1. Зголемете го внесот на протеини, особено наутро
Протеините се мали херои, стабилизирајќи го нивото на шеќер во крвта, зачувувајќи ја мускулната маса и подобрувајќи го расположението. Идеално, треба да консумирате 30-40 грама протеини во првиот час од будењето, без разлика дали преку јајца, грчки јогурт, овесна каша со протеини или смути.
Резултатот? Помалку нервоза, подобра контрола на кортизолот и чувство на ситост што трае до ручек.
2. Фокусирајте се на тренинг за сила 2–4 пати неделно
Мускулите не се тука само за да изгледате одлично во облеката, тие се вистински сојузник за хормоните.
Тренинг со тегови:
– ја подобрува чувствителноста на инсулин,
– ги балансира нивоата на естроген,
– го поддржува метаболизмот додека прогестеронот се намалува.
Кардио е одлично, но мускулите се всушност „лек“ за хормони, затоа не го прескокнувајте!
3. Третирајте го спиењето како ваш „дневен додаток“
Прогестеронот, хормон кој помага во длабокиот сон, природно се намалува по 40-тата година. Резултатот? Неоспорни предизвици за спиење, зголемен кортизол, желба за храна и воспаление во телото. Затоа, заштитете ги вашите 7-9 часа сон како да е терапија – затоа што е!
4. Бидете внимателни со екстремниот пост
Интензивниот пост може да го зголеми кортизолот и да го намали прогестеронот, особено ако не јадете доволно. Подобро е да постите лесно 12-часовно навечер и да се фокусирате на хранливи, нутритивни оброци, наместо на строги ограничувања.
5. Не избегнувајте здрави масти
Холестеролот е основен градежен блок на хормоните, па затоа диетите што се премногу ниски во масти можат да го нарушат балансот. Додадете авокадо, маслиново масло, јајца, масна риба, јаткасти плодови и семки во вашата исхрана. Вашите хормони ќе ви бидат благодарни, а вашата енергија и расположение ќе бидат стабилни.
фото: принтскрин
Забава
Дали е подобро да се биде премногу слаб или премногу дебел: научниците го имаат одговорот

Неодамнешна данска студија донесе изненадувачки наоди: екстремно слабиот човек може да биде поопасен од благата дебелината или прекумерната тежина. Истражувачите, исто така, истакнаа феномен кој често се опишува како „дебел, но во форма“.
Научниците следеле 85.761 луѓе пет години, во текот на кои 8% од учесниците (7.555 луѓе) починале. Меѓу нив, 81,4% биле жени, а просечната возраст на почетокот на студијата била 66,4 години. Резултатите покажале дека луѓето кои биле со прекумерна тежина (BMI 25–30) или благо дебели (BMI 30–35) немале повисока стапка на смртност од оние со „идеален“ BMI од 22,5–25.
Од друга страна, луѓето во категоријата со недоволна тежина (BMI под 18,5) имале 2,7 пати поголем ризик од смрт. Дури и оние на долната граница од здравиот опсег (BMI 18,5–20,0) имале двојно поголема веројатност да умрат, додека оние со BMI од 20–22,5 имале 27% поголем ризик. Умерено покачените BMI не биле толку опасни – само оние со дебелина од втор степен (BMI 35–40) имале 23% зголемен ризик од смрт.
Авторката на студијата, д-р Сигрид Бјерге Грибсхолт од Универзитетската болница во Архус, предупредила дека резултатите би можеле да бидат под влијание и на обратна причинско-последична врска – односно фактот дека многу луѓе губат тежина поради болест, а не обратно.
Сепак, таа нагласува дека наодите јасно покажуваат дека недостатокот на тежина носи сериозни ризици за долговечноста.
„Болеста, а не самата мала тежина, често го зголемува ризикот од смрт, што може да даде впечаток дека повисокиот BMI е заштитен фактор. Но, во согласност со претходните истражувања, гледаме дека неухранетоста останува сериозен фактор на ризик“, објаснува д-р Грибсхолт.
Оваа студија се темели на неодамнешните откритија дека дури и слабите луѓе можат да бидат изложени на ризик од срцеви заболувања поради висцерална маст – маснотиите што се акумулираат длабоко во телото, околу црниот дроб, желудникот и цревата. За разлика од „видливите“ маснотии под кожата, оваа опасна маст не е лесно забележлива, но значително го зголемува ризикот од забрзано стареење на срцето и крвните садови.
Научниците откриле дека обликот на телото игра важна улога. Мажите со маснотии во абдоминалната област („форма на јаболко“) имаат побрзо стареечко срце, додека жените со маснотии распоредени околу колковите и бутовите („форма на круша“) имаат поздраво и помладо срце.
Затоа, ниту прекумерната слабост ниту тешката дебелина не се добар пат кон долговечност. Иако благата дебелина не мора да значи пократок живот, клучот за здравјето останува рамнотежата, правилната исхрана, физичката активност и редовните медицински прегледи.
фото: принтскрин
Забава
Диетата ice hack го полуде светот: луѓето тврдат дека топат килограми со мраз

Идејата е едноставна – телото согорува повеќе калории кога се обидува да се загрее, па студот треба да го забрза топењето на масните наслојки. Но, дали е навистина така?
Нова чудотворна диета го освои интернетот – диетата леден хак (ice hack). Клиповите на „Тик-ток“ и на „Инстаграм“ покажуваат луѓе што тврдат дека ослабеле пиејќи ледена вода грицкајќи коцки мраз или туширајќи се со ладна вода.
Идејата е едноставна – телото согорува повеќе калории кога се загрева, па студот треба да го забрза топењето на масните наслојки. Но, дали е навистина така? Или е само уште еден интернет-мит, кој ветува брзи резултати без напор?
Како треба да функционира?
Идејата се потпира на концептот на термогенеза предизвикана од студ: изложеноста на студ може да го активира кафеаво масно ткиво (BAT) и да го поттикне телото да согорува дополнителни калории за да се загрее.
Во лабораториски услови, ова може да доведе до зголемување на потрошувачката на енергија. Сепак, колку оваа разлика придонесува за долгорочно и мерливо губење на маснотии во секојдневниот живот е прашање на кое науката сè уште нема солиден, практичен одговор.
Консумирањето ладна вода или мраз може малку да го зголеми трошењето калории, но ефектот е обично премногу мал за да предизвика значително губење на тежината сам по себе.
Постојат и неочекувани несакани ефекти, студиите и малите експерименти покажуваат дека изложеноста на студ понекогаш може да го зголеми апетитот или да предизвика луѓето да јадат повеќе по третманот, што може да ги поништи малите добивки на калории од топењето на мразот.
Исто така, преголемото потпирање на вакви „трикови“ ги одложува вистинските промени – диета и вежбање – кои се клучни и се покажаа како ефикасни.
Не е без ризик
Екстремниот студ, несоодветната примена на мраз на кожата или ладните пијалоци за луѓе со кардио проблеми може да бидат ризични. Ако имате здравствени проблеми, прво консултирајте се со лекар.
Како инфлуенсерите нè лажат?
„Тик-ток“ и „Инстаграм“ често прикажуваат драматични тврдења и лични сведоштва: „Пиев ладна вода и брзо го изгубив салото на стомакот“ и слично. Овие клипови обично не го вклучуваат вкупниот внес на калории на корисникот, исхраната или другите промени во животниот стил и затоа не се споредливи со контролирани студии. Многу креатори на трендови, исто така, промовираат производи (додатоци во исхраната, „програми за мраз“), па затоа постои комерцијален интерес.
Ако сте еден од оние кои сакаат сами да се уверат и да експериментираат со „хакот за мраз“, направете го тоа внимателно:
Не очекувајте чуда – третманите со ладна вода нема да го заменат намалувањето на калориите и физичката активност.
Не претерувајте – држете ладни облоги над пешкир за да избегнете оштетување на кожата, избегнувајте екстремни ледени бањи без надзор.
Ако користите ладни пијалоци наместо зашеќерени сокови, тоа може да помогне во намалувањето на внесот на калории – начинот на дејствување е индиректен (со замена на калориските пијалоци), а не поради мразот.
Ако имате срцево заболување или други сериозни здравствени проблеми, задолжително консултирајте се со вашиот лекар.
„Ледениот хак“ е интересна идеја, но во реалниот живот не е магичен рецепт за слабеење. Ефектите врз потрошувачката на енергија постојат, но тие обично се премногу мали и лесно се поништуваат со зголемен внес на храна или други фактори.
Ако сакате трајно слабеење, потпрете се на докажан пристап: балансирана исхрана, контрола на калориите и редовна физичка активност – и третирајте го „ледениот хак“ како интригантен додаток, а не како примарен план.
фото: принтскрин