Европа
Победа на десноцентристот Соуза на претседателските избори во Португалија
На претседателските избори кои се одржаа во Португалија во неделата победи кандидатот на партиите од десницата и од центарот Марселу Ребелу де Соуза, покажуваа резултатите од гласањето, а овој резултат би требало да придонесе за задржување на политичката рамнотежа по победата на левицата на парламентарните избори во октомври.
По обработката на 99 отсто од избирачкиот материјал се чини дека Марселу Ребелу де Соуза го надминал прагот од 50 отсто од гласовите за победа уште во првиот круг. Според прелиминарните податоци на изборната комисија, за него гласале 52 отсто од излезените избирачи, при традиционално ниската излезност на претседателските избори од 48,4 отсто, малку повеќе од минатите претседателски избори во 2011 година.
Всушност, главното прашање на португалските претседателски избори беше дали ќе има втор круг, бидејќи сите анкети покажуваа уверлива победа на де Соуза, поранешен новинар и поранешен лидер на социјалдемократска партија од десниот центар. Неговиот главен ривал, Сампајо де Новуа, поранешен прв човек на Лисабонскиот универзитет, поддржан од Социјалистичката партија, според прелиминарните резултати освоил 22,8 отсто од гласовите.
Тројката кандидати, спротивно од предвидувањата во анкетите, ја заокружува поддржуваната од крајно левите сили европратеничката Мариса Матиас. Матиас, потпретседателка на партијата Европска левица, која одржува тесна соработка со шпанската Подемос и грчката Сириза, освои малку над 10 отсто од гласовите, иако анкетите ѝ го предвидуваа четвртокот место.
Вкупно на претседателските избори се кандидираа десет претенденти, што претставува рекорд кога станува збор за Португалија.
Португалскиот претседател, кој се избира со мандат од пет години, има поголеми овластувања од повеќето негови колеги по должност од другите европски демократии. Има право да стави вето на законите изгласани во парламентот, го дава мандатот и инструкциите за формирање влада, може да распише избори па и да го распушти парламентот.
Сепак, должноста на португалскиот претседател во практиката главно е церемонијална, но сега може да одигра важна улога во моментот на политичката несигурност, каква што завладеа во земјата откако на парламентарните избори пред три месеца немаше јасен победник, со овластувањата да го разреши премиерот или да го распушти парламентот..
Де Соуза вети дека како претседател ќе гради консензус, што на Португалија најверојатно ќе ѝ биде потребен во периодот кога нестабилната влада на умерените социјалисти од левиот центар, која во парламентот зависи од поддршката на партиите од крајната левица, се обидува да ги усогласи своите предизборни ветувања дека ќе ја прекине економската криза и острите мерки на штедење со намалување на буџетскиот дефицит, што ѝ го вети на Европската унија.
Повеќето политички коментатори не веруваа дека владата под водството на социјалистите ќе успее да издржи четири години, па новиот претседател би можел да одигра клучна улога или како посредник меѓу партиите или користејќи ги своите овластувања да го распушти парламентот и да распише нови избори.
Де Соуза на должноста го наследува конзервативецот Анибал Кавако Силва кој изјави дека мандатот ѝ го доверил на социјалистичката влада само затоа што уставот му брани во последните шест месеци од мандатот да распише нови парламентарни избори./крај/мф/сн
Извор: Reuters/AFP
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Европа
(Видео) Трамп: Искрено, Украина веќе изгуби територија
Американскиот претседател Доналд Трамп синоќа изјави дека договорот за завршување на војната во Украина е „поблиску од кога било“ откако Вашингтон му понуди на Киев безбедносни гаранции по моделот на НАТО. Трамп, исто така, изрази увереност дека Москва ќе прифати таков договор, објави „Ле Монд“.
Трамп откри дека имал „многу долги и многу добри“ разговори со својот украински колега Володимир Зеленски, како и со лидерите на НАТО и европските земји како што се Велика Британија, Франција и Германија.
„Се обидуваме да го разработиме тоа и мислам дека сега сме поблиску“, им рече Трамп на новинарите во Овалната соба. „Имавме бројни разговори со претседателот Путин на Русија и мислам дека сега сме поблиску од кога било досега, па ќе видиме што можеме да направиме“.
REPORTER: An Article 5-like deal seems to be emerging without NATO membership for Ukraine. If such a security guarantee is offered, what incentive is there for Ukraine to give up any sort of territory?
US PRESIDENT TRUMP: Well, they've already lost the territory, you know, to be… pic.twitter.com/99sx8a6f03
— Status-6 (Military & Conflict News) (@Archer83Able) December 15, 2025
На прашањето дали неодамна разговарал директно со Владимир Путин, Трамп одговори остро: „да, разговарав“, без да навлегува во детали.
Сепак, Трамп се чини дека сугерираше дека во замена за безбедносни гаранции, Украина ќе мора да се согласи да отстапи делови од источниот регион Донбас што сè уште се контролирани од Киев – можност што Зеленски претходно силно ја отфрли.
На прашањето каков поттик ќе има Украина за да се откаже од територија, Трамп одговори: „Па, искрено, тие веќе изгубија територија“.
Тој додаде дека Европа, која и покрај противењето на Русија повторно предложи испраќање мултинационални мировни сили, ќе биде „голем дел“ од секоја безбедносна гаранција.
Европа
Крај на краткорочните изнајмувања станови за туристи во Шпанија, Airbnb казнет
Шпанија го казни Airbnb со огромни 65 милиони евра за рекламирање недвижности за краткорочно изнајмување, без соодветни дозволи. Одлуката доаѓа во време кога расте притисокот врз владата да го ограничи туристичкото сместување во услови на продлабочување на кризата со домувањето, објавува „Евроњуз“.
Шпанското Министерство за заштита на потрошувачите соопшти дека казната е конечна и дека на платформата со седиште во САД ѝ е наредено веднаш да ги отстрани сите нелегални огласи. Официјалните лица изјавија дека повеќе од 65.000 огласи на Airbnb ги прекршуваат шпанските закони за заштита на потрошувачите, вклучително и огласување недвижности, без дозволи или со неважечки броеви за лиценца.
Казната е шестпати поголема од профитот што Airbnb го оствари од спорните огласи помеѓу времето кога властите ја предупредија компанијата и времето кога огласите конечно беа отстранети.
Зошто беше казнет Airbnb?
Според шпанските власти, 65.122 огласи на Airbnb ги прекршиле прописите дизајнирани да ги заштитат закупците и потрошувачите. Многу од овие имоти се наоѓале во региони во кои краткорочните изнајмувања се ограничени или бараат експлицитно одобрение.
Министерството нагласи дека од платформите како Airbnb се очекува да проверат дали имотите рекламирани во Шпанија се во согласност со локалните и регионалните прописи за домување. Кога не го прават тоа, велат, тие изнајмувања остануваат на пазарот подолго отколку што треба намалувајќи го бројот на домови достапни за жителите што бараат долгорочен смештај.
Министерот за права на потрошувачите, Пабло Бустиндуј, рече дека има илјадници семејства што живеат на работ поради кризата со домувањето во земјата, а некои компании профитираат од бизнис-модели што ги принудуваат луѓето да ги напуштат своите домови.
Борбата против нелегалните изнајмувања не е ограничена само на Airbnb. Во јуни Шпанија исто така му наложи на Booking.com да отстрани повеќе од 4.000 нелегални огласи.
Барселона ја предводи борбата против масовниот туризам
Барселона стана епицентар на борбата на Шпанија против краткорочните изнајмувања. Градот оваа година објави планови за постепено укинување на сите туристички станови до 2028 година, со што ефикасно ќе им се забрани на платформи како Airbnb да продаваат приватно сместување во станбени згради.
Градските лидери велат дека краткорочните изнајмувања ги испразнија локалните населби, ги истиснаа жителите од пазарот за изнајмување и ги трансформираа цели населби исклучиво за туризам. Локалните заедници се согласуваат, а протестите – од мирни маршеви до напади со водни топови – се сè почести против масовниот туризам и растечките трошоци за живот.
Другите регионални и национални власти во Шпанија следат сличен пат. Повеќе од 53.000 нелегални туристички станови неодамна беа отстранети од официјалните регистри во целата земја, главно во Андалузија, Канарските Острови, Каталонија и Валенсија.
Шпанија пречека рекордни 94 милиони странски туристи во 2024 година и е на добар пат да го надмине овој рекорд оваа година. Иако туризмот останува клучен економски столб, официјалните лица велат дека построгата регулација на краткорочните изнајмувања е клучна за балансирање на растот на бројот на посетители со квалитетот на животот на локалното население.
Европа
Турски борбени авиони соборија дрон надвор од контрола во близина на брегот на Црното Море
Турција собори беспилотно летало „надвор од контрола“ кое се приближувало до нејзиниот воздушен простор над Црното Море, соопшти Министерството за одбрана. Инцидентот се случува по украинските напади врз руските танкери од „флотата во сенка“ покрај турскиот брег и предупредувањата од турските политичари за опасностите од ширење на војната во Украина, објави АП њуз.
Министерството во соопштението наведува дека борбените авиони Ф-16 биле испратени по откривањето на објектот. „За да се избегне каква било потенцијална штета, тој бил соборен во безбедна зона надвор од населените области“, се додава во соопштението. Во соопштението не се дадени дополнителни детали за локацијата или времето на инцидентот.
Украина соопшти дека нејзините поморски беспилотни летала погодиле два танкери на 28 ноември, додека трет брод бил погоден на 2 декември додека се движел кон турското пристаниште Синоп. Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган ги осуди претходните напади како закана за „безбедноста на навигацијата, животите и животната средина, особено во нашата ексклузивна зона“.

