Европа
Со приближувањето на изборите во Каталонија расте загриженоста на Мадрид
Претседателот на шпанската покраина Каталонија во понеделникот ги распишува регионалните избори кои ги смета за плебисцит за независноста, што сé повеќе ја загрижува владата во Мадрид.
Приврзаниците на независноста на Каталонија гледаат на предвремените избори коишто претседателот Артур Мас официјално ќе ги распише на 27-ми септември како на битка „на сé или ништо“. Доколку победат, ветуваат дека оваа покраина во северозападна Шпанија со 7,5 милиони жители ќе биде независна за 18 месеци.
„Подготвени сме“ истакнува Мас. Неговиот тим веќе неколку месеци работи на воспоставување паралелна управа која ќе ги преземе овластувањата од државата.
Кон крајот на јули каталонската покраинска влада го изнесе во јавноста својот модел на даночна управа доколку дојде до отцепување и ја одобри законската уредба со којашто се забрзува претворањето на јавните кредитни институции во централна банка на Каталонија. Покрај тоа, ја зајакна и дипломатската мрежа, за во странство да га добие поддршката за своите заложби.
Каталонското прашање повторно се најде во центарот на вниманието кон средината на јули, кога партиите наклонети на независноста ги надминаа поделбите и се обединија пред излегувањето на регионалните избори. Партии на таа заедничка листа се надеваат дека ќе освојат апсолутно мнозинство во регионалниот парламент којешто ќе биде доволно за покренување постапка за отцепување.
Институциите на централната власт ги отфрлаат таквите проекти. „Нема да има независност на Каталонија“, предупреди конзервативниот премиер Маријано Рахој, а кралот Филип Шести, суверен на Шпанија, повика на демократска кохабитација во мир и во слобода.
Два месеца пред изборите се чини дека приврзаниците и противниците на независноста се изедначени. „Поголемиот дел од заедницата е за единство, но тоа мнозинство не се мобилизира и не е единствено. Затоа приврзаниците на независноста би можеле да победат, оценува Начо Мартин Бланко, аналитичар и коментатор на конзервативниот дневен весник ABC.
Кон крајот на март 2014 година, Уставниот суд на Шпанија делумно ја поништи декларацијата за сувереноста на Каталонија којашто ја изгласа тамошниот парламент уште во јануари 2013 година. Судот донесе одлука според којашто референдумот за отцепување не е во согласност со законот, како и дека регионот во составот на Шпанија не можат еднострано да распишуваат плебисцит за самоопределување.
Каталонскиот парламент на 23-ти јануари 2013 година со мнозинство гласови ја усвои декларацијата за статусот на Каталонија како „суверен правен и политички ентитет”, што го отвори патот да биде спроведен референдум за иднината на покраината. Сепак, законитоста на таквиот референдумот е уште едно големо прашање, откако Уставниот суд на Шпанија го прифати барањето на централната влада на Шпанија да го суспендира дејствието на каталонската декларација.
Причина за остриот раст на сепаратистичките тенденции во Каталонија се проблемите во економијата, со оглед на финансиската и економската криза во Шпанија. Застапниците на отцепувањето на Каталонија од Шпанија веруваат дека економски развиениот регион, чијашто економија е поголема од, на пример, на Португалија, кој има удел од 20 отсто од бруто домашниот производ (БДП) на кралството, го издржува остатокот од Шпанија. Каталонците сметаат дека тие и повеќе уплаќаат во заедничката каса отколку што им се враќа и дека добиваат во форма на грантови и исплати помал износ од 16 милијарди евра годишно, што е еднакво на 8 отсто од регионалниот БДП. Меѓу населението на Каталонија владее уверување дека не треба да се толерира таквата неправда и дека е време да престанат да плаќаат за грешките на економските политики Мадрид.
Централната власт на Маријано Рахој остро ја осудува идејата за независност на Каталонија и во неколку наврати самиот премиер изјави дека ќе направи сѐ што е можно за да се спречи отцепувањето. Во моментов, според членот 92 од Уставот на Шпанија, ваквите одлуки ги носи централната власт и Конгресот на пратениците, а ги одобрува кралот.
Мадрид, исто така, може да го примени правото на укинувањето на автономното управување на регионалните влади, а во согласност со членот 8,1 од Уставот да ја искористи армијата за заштита на унитарноста на земјата.
Покрај тоа, на сепаратизмот се спротиставуваат и делови од каталонската бизнис заедница коишто стравуваат од губењето на важниот за нив шпански пазар и неподготвеноста на Европската унија за прием на нова членка.
Според водечките политичари во Каталонија ќе биде најсоодветно да го има статусот како членка на Европската унија. Каталонија, на тој начин, се обидува да се здобие со статусот на европска нација со истите овластувања како што се предвидени за, на пример, Данска, Словенија, Финска, Естонија, Литванија и Латвија.
Во моментов Каталонија е најзадолжената од 17-те шпански автономни региони. Но Каталонија е првиот економски извозник во Шпанија со 28 отсто од шпанскиот извоз, „доколку Каталонија е држава, би биле меѓу првите 50 земји извозници на светот”, истакна во своите минатогодишни истапувања каталонскиот премиер Мас.
Како и другата шпанска покраина со сепаратистички тенденции Баскија, и населението на Каталонија има засебен јазик и култура од остатокот од Шпанија. Меѓутоа јакнењето на рецесијата во Шпанија, и невработеноста од 25 отсто и драстичните мерки за штедење, во Каталонија ги засили тенденциите за самостојност.
Како и Шкотска во Велика Британија, Фландрија во Белгија или Паданија во Италија, и Каталонија верува дека подобро ќе живее како самостојна држава којашто не мора да ги финансира посиромашните региони./крај/мф/сн
Извор: Макфакс
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Европа
(Видео) Руската елитна единица „Рубикон“ ја уништува клучната предност на Украина: „Многу е опасно да се биде оператор на дронови“
Елитната единица Рубикон на Русија, нова дивизија специјализирана за електронско војување и лов на оператори на беспилотни летала, драматично го менува балансот на моќ на бојното поле и ја уништува претходната предност на Украина во војувањето со дронови, објавува „Фајненшл тајмс“.
Украинските пилоти на беспилотни летала, кои успеаја да им нанесат големи загуби на руските единици речиси две години, сега се цел на интензивен надзор и напади. Рубикон ја комбинира сопствената флота од борбени беспилотни летала, напредни системи за електронско извидување и брза ротација на тимовите за да лоцира и елиминира оператори до 10 километри зад линијата на фронтот.
„Лесно е да се замени дрон, но тешко е да се замени пилот“, рече украинскиот пилот Дмитро, кој опиша како за малку избегнал смрт кога руски дрон почнал да го следи над шума во близина на фронтовската линија.
Moscow’s new Rubikon team has gained the upper hand in the ever-evolving drone war by operating beyond the front lines, locating, tracking and killing Ukrainian drone operators before they can launch their drones https://t.co/Au15Av4Fjl pic.twitter.com/XZs0sydpvg
— Financial Times (@FT) November 13, 2025
Појавата на Рубикон предизвика застрашувачки превирања на дигиталното бојно поле, уништувајќи една од најголемите тактички предности на Киев. Неговиот успех дополнително ја оптоварува украинската војска, која веќе е во дефанзива против поголемите и подобро финансирани Руси.
Рубикон е „нашиот главен проблем“, рече Артем Карјакин, украински војник во близина на Покровск во Донецката област, клучен град на фронтовската линија кој се чини дека е на работ на колапс по една година борби.
„Доколку Русите немаа толку способни оператори на беспилотни летала, нивната пешадија немаше да може да влезе во градот“, рече Карјакин. „Многу е опасно да се биде оператор на беспилотни летала во моментов“.
Рубикон наводно има околу 5.000 членови и огромни ресурси. Наместо да се фокусираат на пешадијата, тие се насочени кон клучните украински оператори и логистика, возила, беспилотни летала и опрема што ги снабдуваат првите линии. Во исто време, тие обучуваат други руски единици и развиваат тактики, технологија и процедури за напредна контрола на беспилотни системи.
Аналитичарите од RUSI и Foreign Policy Research институтот велат дека Рубикон е еден од ретките, но значајни докази дека руската војска почнала да воведува иновации, оддалечувајќи се од ригидните бирократски структури што ја придружувале во раните години од инвазијата.
Украина се обидува да одговори со формирање сопствени тимови против беспилотни летала и воведување нови правила за операторите, менување на рутините, подобро прикривање, потивка работа и избегнување на непотребно движење.
„Најдобро е да седите во ров и да не се движите“, рече Дмитро. „Мислев дека можам малку да се шетам, но тоа е многу лоша идеја.“
фото: принтскрин
Европа
(Фото) Русија го нападна Киев со стотици дронови и ракети: десетици повредени
Русија изврши масовен воздушен напад врз Киев во ноќта помеѓу 13 и 14 ноември, користејќи стотици беспилотни летала и повеќекратни ракети. Според официјални лица, во нападот загинало најмалку едно лице, а 24 се повредени, а пет лица, меѓу кои и бремена жена, се хоспитализирани.
Експлозиите одекнувале низ целиот град, а бројни станбени згради биле погодени, објавува „Киев Индепендент“.

Шефот на воената администрација на градот Киев, Тимур Ткаченко, за време на нападот предупреди: „Русите се насочени кон станбени згради“. Тој додаде дека бројни станбени згради се погодени низ Киев, во речиси сите области.
Градоначалникот на Киев, Виталиј Кличко, потврди дека најмалку 11 станбени згради се погодени во ноќниот напад.
Државната служба за вонредни состојби на Украина објави дека спасувачките екипи евакуирале повеќе од 40 лица од погодените згради.

Напади, пожари и евакуации се пријавени во областите Подилски, Днепровски, Десњански, Соломјански, Свјатошински и Оболонски. Во областа Десњански, избувна пожар кој се прошири на петтиот до осмиот кат од станбена зграда, при што загина едно лице.
Покрај станбените згради, нападите оштетија и болница, училиште и дрвени конструкции на спортски центар.

Градоначалникот Кличко, исто така, извести за штети на делови од градската мрежа за греење, а службите за итни случаи во моментов ја проценуваат големината на штетата.
За време на нападот, прекини на електричната енергија се регистрирани и во неколку градски области.

Во поширокиот регион на Киев, шест лица се повредени во нападот, вклучувајќи и едно дете, изјави гувернерот Микола Калашник.
Четири лица се хоспитализирани со посекотини, изгореници и контузии на главата, додека седумгодишно момче претрпело повреди на лицето и добива медицинска помош. Калашник додаде дека во регионот биле погодени куќи, магацини, индустриски погони и автомобили.

Додека зградите гореа во Киев, украинските воздухопловни сили пријавија бранови беспилотни летала насочени кон централните, јужните и источните делови на земјата.
Групите за мониторинг соопштија дека повеќе од 120 беспилотни летала и мамки биле насочени кон главниот град, а десетици крстосувачки и балистички ракети биле лансирани кон различни региони. Предупредувањата за воздушни напади беа во сила низ целата земја.
Европа
(Видео) Гори руски нафтен терминал на Црното Море: Украинците го нападнаа со дронови
Украински дронови го нападнаа рускиот пристанишен град Новоросијск во Краснодарскиот крај преку ноќ, оштетувајќи нафтен терминал и предизвикувајќи голем пожар, објавија неколку руски Телеграм канали и локални претставници.
Нападот го погоди нафтениот комплекс Шешарис, оштетувајќи ја инфраструктурата и предизвикувајќи пожар. Големиот извозен терминал служи како крајна точка на нафтоводот на државната компанија Транснефт, најголемата светска компанија за нафтоводи.
Оперативниот штаб на Краснодарскиот крај го потврди нападот врз терминалот и рече дека неколку крајбрежни објекти биле оштетени во нападот. Официјалните лица велат дека пожарот во комплексот Шешарис е изгаснат.
In only 3 weeks time, Ukraine has essentially created the blockade of Russian oil that the west still refuses to do.
Taking out export terminals operations in Crimea, Tuapse and now Novorossiysk.
At current rate, Russia's entire southern export operations will be gone in a… pic.twitter.com/1KbWGBMZx8
— Jay in Kyiv (@JayinKyiv) November 14, 2025
Рускиот државен медиум РИА Новости, исто така, објави дека цивилен брод во пристаништето бил погоден за време на масовниот напад со беспилотни летала, при што биле повредени тројца членови на екипажот. Руското Министерство за одбрана соопшти дека единиците за воздушна одбрана собориле 66 дронови над Краснодарскиот крај преку ноќ.
Андриј Коваленко, раководител на украинскиот Центар за борба против дезинформации, проговори за нападот на социјалните медиуми. „Ова е нафтениот терминал во Новоросијск по нападот“, напиша тој на Телеграм. „Во меѓувреме, Русија ги таргетира станбените згради и енергетската инфраструктура.“
Нападот врз Новоросијск се случи откако Русија истовремено го бомбардираше Киев со бранови беспилотни летала и ракети во масовен напад во кој беа повредени најмалку 14 лица и беа запалени десетина станбени згради.
Footage of a Ukrainian attack drone slamming into the Russian S-3/400 SAM battery protecting the port of Novorossiysk, causing a massive series of secondary explosions. pic.twitter.com/QmKKq3ubiX
— OSINTtechnical (@Osinttechnical) November 14, 2025
Новоросијск, клучен центар за руската логистика и енергетска инфраструктура на Црното Море, е цел на повторени украински напади. Киев ги смета руските рафинерии и петрохемиски фабрики за легитимни воени цели бидејќи тие обезбедуваат финансиска поддршка за воените операции на Русија.
фото: принтскрин

