Наука
Откриена уште една викиншка населба во Америка?

Илјадници години откако Викинзите храбро запловиле преку студените мориња од Гренланд кон Новиот свет во потрага по дрво и плен, во Канада со помош на сателитската технологија е откриено наоѓалиште кое можеби укажува на постоење на археолошкиот „свет грал“, односно втора викиншка населба во Америка, многу појужно и единствената досега позната.
Меѓународна група археолози предводени од Американката Сара Паркак на крајниот југозапад на Њуфаунленд пронашла остатоци кои можеби се градби на древните скандинавски морепловци. Локацијата им станала интересна, бидејќи на инфрацрвените снимки направени од сателит забележале контури на некоја населба под почвата.
Досега присуството на Викинзите во Америка е потврдено единствено на крајниот север на Њуфаунленд, во местото Л’Анс-о-Медоуз. Таму во 1960-те години се пронајдени темели на осум градби и викиншки артефакти. Археолозите заклучија тогаш дека станува збор за викиншко село подигнато во периодот меѓу 900 и 1050 година. Археолозите од тогаш трагаат по други знаци за викиншкото населување во Америка, 500 години пред Кристофер Колумбо, но досега немаа успеси.
Минатата година Сара Паркак проучувајќи стотици сателитски фотографии со висока резолуција, открила дека на една ридчеста локација која ја нарекла Поан Росе, 600 километри појужно од Л’Анс-о-Медоуз, би можело да има викиншки траги.
При истражувањата на теренот, прво при отчитувањата со магнетометар се покажало необично големо количество железо, а потоа при првите археолошки ископувања се пронајдени остатоци кои укажуваат на металуршки познавања коишто домородното население на Њуфаунланд ги немало. Користејќи радиокрабонско датирање, утврдено е дека станува збор за остатоци од руди кои потекнуваат од периодот меѓу 800 и 1300 година. Потоа се откриени и трапови (ровови) ископани во викиншки стил. Научниците поради овие сознанија сметаат дека оваа локација „многу ветува“.
„Ова е многу возбудливо, бидејќи знаеме дека Л’Анс-о-Медоуз служела само како попатна станица за натамошните патувања“, вели за AFP Карин Белами-Дањо, канадска историчарка специјализирана за скандинавскиот среден век.
Археолошката екипа навестува дека натамошните ископувања се предвидени за ова лето.
„Локацијата вреска ‘Ве молам ископајте ме!’“, вели Сара Паркак, професорка на Универзитетот Алабама во Бирмингем, која минатата година беше наградена за нејзината пионерска работа во користењето на сателитските снимки во археологијата.
„Поан Росе одлично одговара на описот на локациите какви што користеле Викинзите. Им биле потребни места кои се лесно достапни од плажа од која се отвора видик на сите страни. Ова место е совршено. Можете да гледате на север, запад и југ“ вели Пакрак за National Geographic, списанието коешто делумно го финансирало нејзиното истражување.
Меѓутоа, имајќи предвид дека многу досегашни истражувања за Викинзите во Америка се покажаа погрешни, научниците сега се претпазливи.
„Одлично, доколку е вистина“, вели Вилијам Фитхунг, кустос на антрополошкиот оддел на Смитсониан природонаучниот музеј во Вашингтон. „Не можеме уште да заклучиме дека се Викинзи, но нема ниту друга варијанта“, вели професорот по археологија Ендрју Фиске од Универзитетот Масачусетс во Бостон. Тој мисли дека структурата откриена во Поан Росе би можела да биде ковачница. Давид Зори, професор по археологија на Универзитетот Бајлор во Тексас, специјалист за викиншката експанзија во северна Америка, пак, смета дека откритијата се потенцијално „многу важни“./крај/мф/сн
Извор: AFP
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Наука
230 милиони луѓе живеат во опасност од топењето на ледените покривки

Ново истражување покажува дека светските ледени покривки на Гренланд и Антарктикот се топат и се поместуваат. Ова може да предизвика пораст на нивото на морето и големи миграции од крајбрежните области.
Научниците сакале да дознаат која е „безбедната граница“ на глобалното затоплување за опстанокот на ледените покривки. Тие ги користеле податоците од сателити, климатски модели и други извори, дури и ДНК од октоподи.
Резултатите се загрижувачки. Дури и ако светот успее да го ограничи затоплувањето на 1,5 степени Целзиусови, ледениот покрив може да продолжи да се топи брзо. Тоа ќе доведе до зголемување на нивото на морето, што ќе има сериозни последици.
Ледените покривки на Гренланд и Антарктикот имаат доволно мраз што може да го подигне нивото на морето за околу 65 метри. Топењето на мразот е главната причина за порастот на морската вода. За последните 30 години, порастот на морето се забрзал двојно.
Околу 230 милиони луѓе живеат на помалку од еден метар надморска височина. Зголемувањето на морето ќе ги натера многу да се иселат од крајбрежните области.
Научниците велат дека е тешко точно да се предвиди кога ќе дојде до голем колапс на ледените покривки. Но, знаат дека опасноста постои и дека „безбедните“ температурни прагови сè повеќе се намалуваат.
Првично се мислеше дека покривките ќе се дестабилизираат при зголемување од околу 3 степени, но сега истражувачите сметаат дека не е доволно е ни 1,5 степен.
За да се спречи брз колапс, светот треба да го ограничи затоплувањето на најмногу еден степен над прединдустриското ниво. За тоа е потребно драстично намалување на согорувањето на фосилни горива. Сепак, тоа изгледа тешко, бидејќи многу земји, вклучително и САД, сè уште користат нафта, јаглен и гас.
Наука
Научниците открија на која возраст лошите навики почнуваат сериозно да му штетат на здравјето

Лошите навики како што се пушењето, консумирањето алкохол и физичката неактивност почнуваат сериозно да го оштетуваат здравјето од 36-годишна возраст, според новата студија на фински истражувачи од Универзитетот Лауреа.
Во студија која ги следела учесниците родени во 1959 година до нивната 61 година, било утврдено дека оние кои пушеле, пиеле и воделе пасивен начин на живот подолго време почесто завршувале со сериозни физички и ментални заболувања, пишува Net.hr.
„Колку порано престанеме со ризичните навики, толку се поголеми шансите за здрава и исполнета старост“, вели д-р Тија Кекелаинен. Иако, како што наведува тој, никогаш не е предоцна да се премине на поздрави навики – придобивките се забележуваат и кога промените се случуваат во средната возраст.
Студијата, исто така, откри дека:
– Физичката неактивност има најголемо влијание врз лошото физичко здравје,
– Пушењето генерално е поврзано со влошување на менталното здравје,
– Алкохолот има негативен ефект и врз физичката и врз менталната состојба.
Научниците забележуваат дека лошите навики и лошото здравје честопати се поврзани во двата правци – депресијата и болестите можат да доведат до пушење и алкохол, а истите навики можат да ги продлабочат здравствените проблеми.
Иако истражувањето се однесувало на генерацијата родена кон крајот на педесеттите години, резултатите даваат важни предупредувања за денешните помлади генерации, чии ризични навики вклучуваат феномени како што е вејпирањето.
Наука
Седум милиони луѓе во светот годишно умираат како последица на загадениот воздух – што не смее да правите?

Дури седум милиони луѓе во светот, односно двојно повеќе од алкохолизам и пет пати повеќе од сообраќајни несреќи, годишно умираат како последица на загадениот воздух, покажуваат проценките на Светската здравствена организација (СЗО).
Загадениот воздух буквално го напаѓа целото човечко тело
Лекарите укажуваат дека загадениот воздух ги загрозува речиси сите витални системи на човечкото тело и буквално го „напаѓа“ секој орган. Околу една петтина од смртните случаи од мозочен удар, срцев удар и коронарна артериска болест се предизвикани од загаден воздух, а исто така предизвикува аритмија, конгестивна срцева слабост и покачен крвен притисок.
Во извештаите на СЗО се наведува и дека е поврзан со рак на белите дробови, мочниот меур, дебелото црево, бубрезите и желудникот, како и со леукемија кај децата. Тоа му штети на когнитивниот развој на децата, а кај постарите луѓе го зголемува ризикот од деменција или смрт од Паркинсонова болест.
Зошто се толку штетни ПМ честичките?
ПМ честичките се мешавина од прашина, чад и саѓи, создадени од комбинираното влијание на греењето, индустријата и сообраќајот и содржат тешки метали како никел и арсен.
Што не смеете да правите кога загаденоста на воздухот е висока?
1. Не отворајте ги прозорците од домот кога квалитетот на воздухот е оценет како „загаден“ или „многу загаден“, што е во утринските, доцните попладневни и раните вечерни часови.
2. Во оние периоди од денот и воопшто во периоди кога воздухот е претерано загаден, не носете надвор доенчиња, мали деца и деца кои веќе имаат респираторна инфекција.
3. Излегувањето надвор со висока загаденост на воздухот треба да избегнуваат и бремени жени, пациенти со хронична астма и хронична опструктивна белодробна болест.
4. Не вежбајте на отворено и воопшто избегнувајте ги сите спортски или рекреативни активности, од пешачење до трчање, бидејќи за време на вежбањето бројот на вдишувања се зголемува меѓу 40 и 60 во минута, па затоа поголеми количини загаден воздух влегуваат во респираторниот тракт.
5. Не применувајте физичка активност во области со многу сообраќај и во области од секторот за топлинска енергија.
Што да направите кога загаденоста на воздухот е висока?
1. За почеток, пред да излезете надвор или да планирате да излезете надвор, дознајте го моменталниот квалитет на воздухот. За овие цели, на вашиот телефон можете да инсталирате голем број апликации кои го мерат загадувањето на воздухот во реално време.
2. Проветрувајте ги просториите на домот неколку пати во текот на денот и за тоа изберете ги периодите кога се очекува концентрацијата на загадувачи во воздухот да биде најмала, што е приближно помеѓу 11 и 15 часот.
3. Користете домашни прочистувачи на воздух.
4. Користете климатизери кои имаат соодветни филтри или се дизајнирани да не го вовлекуваат надворешниот воздух во дневната соба.
5. Користете природни средства за прочистување на воздухот во домаќинството, како што се растенијата.
6. Доколку навистина останувате надвор во периодот на зголемено загаденост на воздухот, правете почести паузи во движењето и дишете плитко.
7. Избегнувајте прометни улици и патишта каде што концентрацијата на загадувачи во воздухот е поголема поради издувните гасови од возилата.
8. Користете специјални маски за филтрирање за ПМ честичките, бидејќи обичните хируршки маски не помагаат.
9. Што се однесува до исхраната, лекарската препорака е во областите со прекумерно загадено воздух да се јаде храна богата со витамини Б, витамини Ц и Е и омега-3 масни киселини, што е поврзано со антиоксидантните и антиинфламаторните својства на овие состојки.