Македонија
Договорот од Преспа – болна тема во Грција

„Охи“. Ова е најчесто одговорот на Грците во Солун доколку се праша дали нивните соседи во иднина ќе почнат да ги нарекуваат „Северна Македонија“, ако целосно се реализира договорот од Преспа.
„Скопје и ФИРОМ“. Тоа сепак е најчестиот избор со кој граѓаните во Грција велат дека би ги именувале граѓаните во Македонија, барем ако може да се извлече заклучок од анкетите и разговорите со обичните луѓе во Солун. На улица во обид да се направи анкета за расположението на граѓаните во овој дел на Грција, тешко се доаѓа до алтернативни одговори. Повеќето како „од пушка“ велат дека не се многу радосни со постигнатиот договор од Преспа. Употребата на зборот „македонски“, „Македонци“, но и зборот „Македонија“ во името на земјата е нешто што за многумина е сè уште неприфатливо, барем во овој дел на Грција.
„Може да се нарекуваат со некое друго име, не знам зошто го избрале токму Македонија, се знае дека Македонија е грчка“, вели една млада девојка која ја сретнавме на плоштадот Аристотелос во Солун.
Според последното испитување на јавното мислење спроведено во Грција, дури 65% од граѓаните се изјасниле дека се против договорот од Преспа, 17 % се за договорот, додека 5% кажале дека тој не ги засега никако.
Споменувањето на договорот од Преспа како тема за дискусија речиси неизбежно предизвикува бурни реакции, најчесто емотивни кај многу Грци. Сепак, ако се има шанса за подлабок разговор на темата и во пријателска атмосфера, на дел од луѓето знае и да им се спушти и по некое „Македонија“ или Македонци за нивните соседи.
Во голема мера, во грчкиот регион „Македонија“ сè се врти околу Александар Македонски и антиката. При споменувањето на договорот од Преспа во дискусиите со некој од Грција речиси невозможно е инстантно да не се спомене оваа историска личност и античкото наследство, дел од историјата кој е многу значаен за граѓаните на оваа земја.
„Нема да имам проблем да се нарекувате Македонци и Македонија, единствено ако се изјасните дека во таков случај и вие имате грчко потекло. Бидејќи Македонците биле дел од хеленската култура, Александар Велики бил Грк, зошто го негирате тоа“, вели во неформален разговор еден грчки интелектуалец.
Тој сепак признава дека понекогаш грчкото општество е преоптоварено со историјата, толку многу што се игнорираат делови од сегашноста.
„Имаме ние еден проблем, можеби и не толку поврзан со вас, толку сме концетрирани на нашето славно минато, на историјата каде големи работи биле направени од нашите претци, што тешко се фокусираме на денешната реалност во Грција и на што е она што ние како генерација сега ќе успееме да го направиме“, додава тој.
Има балансирани размислувања, но се потивки
Во Солун постојат и гласови кои сметаат дека проблемите меѓу Грција и Македонија треба што побрзо да се надминат, но и такви кои никогаш немале проблем со името на земјата. Сепак, овие гласови засега изгледа дека се потивки, особено во медиумскиот мејнстрим-простор во таа земја.
„Договорот од Преспа не е совршен договор бидејќи сепак е наметнат од САД, НАТО и ЕУ и многу луѓе на Балканот не се баш најсреќни кога треба да го следат авторитетот на овие институции. Со оглед на ова и со оглед на повлекувањата и компромисите од двете страни, се работи за есенцијален договор меѓу две соседни земји, кои сакаат и мораат да го остават во минатотото националистичкиот дискурс во нивните официјални релации“, вели Ник Сикас, студент од Солун за „Макфакс“.
Во однос на тоа дали овој договор ќе реши многу прашања и во реалноста меѓу двете земји, Сикас не мисли дека постојат премногу отворени прашања, но, сепак, национализмот е тој од каде што извираат проблеми.
„Освен јавниот националистички дискурс (вклучувајќи го десниот, екстремно десниот, нео-наци поддржувачите и политичарите кои го адаптираат нивниот дискурс според идеологијата и мислењата на поддржувачите), нема посериозни прашања кои се однесуваат на дневна интеракција меѓу луѓето. Во бизнисот и економски гледано, Грците отсекогаш ги користеле бизнис-можностите во Република Македонија. Подлабоките проблеми кои доаѓаа од националистичкиот дискурс нема да бидат решени од овој договор, па дури може и да ги направи порадикални и погласни“, смета тој.
Смета дека за да се направи овој договор „реалност“ е многу тешко, особено за Македонците, кои веќе го имаат името „Република Македонија“, а сега треба да се преименуваат во „Северна Македонија“. „Разбирам зошто не би им се допаднал овој договор“, додава тој.
За тоа колку луѓето во Грција во иднина ќе почнат да ги нарекуваат нивните соседи Македонци, Сикас вели дека дел од нив го правеле тоа и пред договорот, иако за многумина ваквото нешто е тешко.
„Во голема мера тоа е поврзано и со начинот на кој сме израснале. Има доста луѓе во централна Македонија, во селата и градовите околу Солун кои го говорат нивниот мајчин јазик – македонски и се Грци. За време на балканските војни и до Втората светска војна грчката држава активно го наметна грчкиот идентитет на Македонија, Тракија и Епир, каде граѓаните кои говореа грчки беа малцинство. Затоа негрчките јазици (турскиот и ‘словенскиот’) беа забранети за користење. Оттогаш наваму Грците се растени во заборав за етничките и јазичните малцинства кои живееле на оваа територија пред грчката држава. Доколку работите бргу не се променат во нашата генерална култура и образование, тогаш мнозинството Грци секогаш ќе имаат проблем со нарекување на некој друг Македонец освен себе. Се надевам дека еден ден ќе разбереме сите колку е глупаво да се расправаме меѓу себе поради имиња, историски претци или крвно потекло, како и поради земјата која сме ја населиле само поради историска случајност“, додава Сикас.
Кристина Озимец
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Македонија
Над 500 административци од Скопје денес ги почнаа тренинзите за поголема професионалност, етика и транспарентност

Министерството за јавна администрација, денеска, го одржа првиот дел од најголемата програма за професионален развој на административни службеници во историјата на државата. Генеричките обуки, кои се спроведуваат под слоганот „Инвестицијата во административните службеници е инвестиција во иднината на јавниот сектор“, во првата фаза ќе опфатат 1.000 службеници од разни институции. Првите обуки почнуваат во Скопје со учество на над 500 административни службеници, кои ќе минат низ систематски и стандардизирани тренинзи.
На свеченото отворање, на кое присуствуваа претседателот на Владата, Христијан Мицкоски, многубројни министри, претставници на дипломатскиот кор, претставници на меѓународните и на граѓанските организации и други гости, обраќања имаа премиерот Христијан Мицкоски и министерот за јавна администрација, Горан Минчев, кој истакна дека генеричките обуки се првиот чекор кон создавање професионална, етичка и одговорна администрација, која работи во служба на граѓаните.
„Тие се првиот чекор кон создавање службеници што ќе ја познаваат суштината на јавната служба, како и професионалноста, етиката, одговорноста, транспарентноста. Без овие основни вредности, ниеден закон, ниедна стратегија, ниедна визија нема да може да се реализира. Но, она што е особено важно е дека овие обуки не се само за административните службеници – тие, пред сè, се во функција за граѓаните. Со овие обуки ние инвестираме во вработените затоа што посилна и пообучена администрација значи посилна и поуспешна држава за сите нас“, рече министерот Минчев.
Тој ја нагласи и важноста на Академијата за јавни службеници, прва институција од ваков вид во земјата, која ќе претставува „срце на модерната администрација, куќа на знаењето и лабораторија на нови идеи“.
„Со зајакнување на знаењето на службениците ја зајакнуваме државата“, рече министерот.
Министерството работи и на усогласување на законската регулатива со онаа на Европската Унија во делот на јавната администрација.
„Сакам да потенцирам дека историски исчекор во реформата претставува донесувањето на пакетот реформски закони – Законот за вработените во јавниот сектор, Законот за административните службеници, Законот за инспекцискиот надзор и Законот за стручно усовршување и обука на јавните службеници. Овие четири закони се темелот на новата визија и претставуваат почеток на севкупната реформа на јавната администрација во нашата држава“, вели министерот Минчев.
Обуките се реализираат со поддршка на меѓународни партнери и експерти, вклучувајќи ја и соработката со РЕСПА, ЦЕФ, Агенцијата за стручни обуки од Франција, Институтот „Вита“ и Економскиот факултет при УКИМ.
Покрај обуките што се реализираат во Скопје, во наредните месеци ќе се спроведуваат и регионални обуки во Источниот, Полошкиот и во Пелагонискиот Регион со цел да се опфатат сите административни службеници во земјата.
Македонија
Пилинг-кремови од кафе, играчки со сено и мед со билки – избрани најдобрите зелени бизнис-идеи

Пилинг креми од отпад од кафе, полнети играчки со сено и мед со лековити билки – овие иновативни зелени бизниси се победничките идеи на натпреварот „Зелени идеи 2025“, кој го организираше АРНО. Жири комисијата во категоријата ембрионски идеи ги избра „Мирис на сено во сечиј дом“ на здружението „Ума Сто“ и „Природна пилинг крема од отпадоци на кафе“ на тимот EcoScrub. Победничка идеја во категоријата зелени бизниси е „Медена долина – живееме со природата“на здружението „Медена Долина“. На финалето презентираа 10 идеи од вкупно 39 пристигнати апликации. Натпреварот во 2025 година се одликува со поголем број ембрионски концепти и со доминација на идеи од руралните средини.
„Нашите полнети играчки би претставувале сувенир за здружението, а воедно и маскота, со оглед на тоа што селото Умин Дол било познато по гуски. Во изработката на играчките ќе бидат вклучени жените од селото. Играчките ќе бидат полнети со сено и додаток на ароматични билки. Полнењето е биоразградливо и може да се замени по одредено време.“, изјави Роза Трајковиќ од здружението „Ума Сто“.
„Медена Долина“ произведува мед и мед со еко-лековити билки во мали, практични пакувања. Важно е да се нагласи дека запуштените ниви во Белица и регионот се обработуваат и претвораат во медоносни површини, без да се уништи природното наследство“, изјави Мена од Здружението за развој на пчеларството, заштита и опстанок на пчелите и екосистемот „Медена Долина“, с. Белица.
„ECoScrub е зелена идеја што го претвора отпадот од кафе во природни пилинг креми за тело – производ што ја негува кожата и ја штити планетата. Наместо да завршува на депонии, кафето станува суровина со додадена вредност. Нашиот слоган ја пренесува мисијата: „Love yourself, love your planet as much as you love your coffee.“ Успешно екстрахиравме масла од отпадоци од кафе и покажавме дека од отпад може да произлезе вистинска вредност,“ вели Зимере Саити Муслији член на тимот од тројца доктори на науки зад идејата.
Жирито што ги оценуваше апликациите беше составено од Робертина Брајаноска од Македонско еколошко друштво (МЕД), Бесиана Мустафа од Стопанска комора на Северо-Западна Македонија, Тодор Стојчевски од МКА2000, Добринка Стефанова Ѓоргиева од ПроКредит Банка и Бојана Киселовски од „Македонија 2025“. За националните победници партнерите обезбедија поддршка: бесплатна регистрација на платформата Connect2MK, двегодишно членство во Стопанска комора на Северо-западна Македонија и ваучери за консултантски услуги од МКА2000. Во 2025 година, на трите национални победници АРНО им додели и ваучер за полугодишно користење на платена верзија на ChatGPT Plus.
„Годинава изненади одзивот на граѓаните кои имаат само идеја, а не почнат бизнис. Сепак, загрижува фактот што се намалуваат програмите за поддршка на зелено социјално претприемништво. АРНО во следните три години ќе работи на формирање локален фонд за импакт претприемништво. Ќе мора да смислиме како со локална поддршка да обезбедиме континуитет во финансирање на импакт бизнисите – нов термин кој ги обединува зелените и социјалните бизниси. Учиме за ова од европските партнери Impact Europe од проектот Impact4Change“, изјави Ирина Јаневска од АРНО.
„Зелени идеи“ е годишен натпревар кој поддржува развој на мали, локални и одржливи бизнис идеи во Македонија, Албанија, Косово, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Србија и Грција. Секоја година по тројца претставници од секоја земја учествуваат на регионалниот натпревар, а четворица победници добиваат поддршка од 5.000 или 10.000 долари за реализација на нивните идеи.
Здружението за социјални иновации „АРНО“, 11-та година по ред, го администрира националниот натпревар „Зелени идеи“ и се гордее што досега земјата има регионални победници и вкупна инвестиција од 100 000 долари за развој на зелени бизниси во земјата: Првата кооператива на органски потрошувачи „Наша добра земја“ (2015 год.), инцијативата за репарирање на стар мебел која прерасна во мал бизнис воден од архитектката Марта Мојсова – „СПИН“ (2016 год.), платформата за продажба на евтини оброци „Храна за сите“ (2017 година), едукација преку илузионистички еко-пораки „Грин меџик продакшн“ (2017 год), „ Био смарт ориз“ производство на ориз на одржлив начин (2019), „Challenger“ мобилна апликација која ги наградува граѓаните за сите зелени километри поминати со пешачење (2019) ,„Вајс адитив“ која произведува прехранбен адитив со преработка на комиње (2020) , „О-круг“ (2021) циркуларен стартап кој од лушпи од портокал произведува еколошки есенцијални масла и освежувачи, „Инсект пилот соба“ (2022 год.) производство нa протеинска храна за миленици од инсекти, Мирјана Јосифоска која произведува дизајнерски шапки до текстилни остатоци (2023) и Трајче Рушев- иноватор на пренослив шпорет(2025)
Македонија
Андоновска: ВМРО-ДПМНЕ ги трансформира општините и создава иднина дома

Викторија Андоновска oд ВМРО-ДПМНЕ изјави дека градоначалниците на оваа партија во изминатите четири години ја оправдале довербата на граѓаните и со посветена работа успеале да ги трансформираат општините.
Таа нагласи дека локалната власт предводена од владејачката структура ги вратила општините на вистинскиот пат по блокирани сметки и големи финансиски проблеми.
Според податоците што ги презентираше, од 2021 година до денес се изградени и реконструирани над 770 километри патишта во вредност од 100 милиони евра, поставени 138.000 метри водоводна и канализациона мрежа и изградени 12 пречистителни станици. Повеќе од 400 училишта се реконструирани и модернизирани со услови за едносменска настава, а учениците од прво до петто одделение во дел од општините добија бесплатна храна и летување. Дополнително, на училиштата се поставени фотоволтаици, а во делот на социјалната заштита беа реконструирани 70 детски градинки и изградени нови, со инвестиции над една милијарда денари.
Андоновска потсети дека во последните 15 месеци централната власт вложила 500 милиони евра во капитални проекти за локален развој преку два јавни повици, на кои општините поднеле стотици апликации.