Ако се спореди вкупниот проектен буџет на Министерството за информациски и комуникациски проекти тогаш со оние од минатото може да се заклучи дека истиот е поголем за 200 отсто – односно од 154 милиони денари во 2023 година, 182 во 2024 година, на 365 милиони денари во 2025 година. Ова го истакна портпаролката на Владата, Марија Митева.

Како што рече, во делот на поединечните проекти за 2025 година е предвидено изградба на Современ примарен податочен центар (ДАТА ЦЕНТАР) во Скопје што претставува капитална инвестиција која се најавува со години. Во овој момент сите државни системи физички се во своите надлежни институции, голем дел од нив во несоодветни услови кои предизвикуваат пократок век на траење на опремата, неажурирани софтверски верзии и со голем степен на ризик од сајбер напади. Проектот предвидува изградба на примарен податочен владин центар, каде сите органи на државната управа ќе ја колоцираат својата опрема. Со ова, вели Митева, државата од една страна ќе оствари значителни заштеди за колокациски услуги. Тоа значи вклучување на ладење, безбедносни системи, противпожарни системи, надзор и одржување на просториите, а од друга страна ќе овозможи забрзана дигитална трансформација. Ова е повеќегодишен проект, но во почетокот на 2025 година планирана е изработка на физибилити студија која ќе ги дефинира техничките стандарди за изградба на центарот, локацијата и начинот на обезбедување на одржливост.

Очекувана вкупна сума на проектот е до 40 милиони евра, а за следната година со буџетот се обезбедени 2 милиони евра за физибилити студија и почеток на изградбата.

Понатаму, обезбедени се 40 милиони денари во буџетот и преку останати проектни фондови за дигитализација на најупотребуваните јавни услуги од граѓаните и компаниите.

„Тоа ќе го оствариме по специјално утврдена методологија за дигитализација на јавните услуги. Електронското испраќање на барањата за сите достапни јавни услуги до институциите и електронско добивање на потребните документи, преку компјутер или паметен телефон. Институциите ќе имаат можност да користат свои идентификациски алатки за потпишување на овие потребни документи. Во прво време се дигитализира добивањето на државјанство од Министерството за внатрешни работи, услугите на Управата за водење на матични книги, Фондот за пензиско и инвалидско осигурување и Катастарот. Тоа значи дека ќе обезбедиме повеќе од 200 нови услуги на порталот Uslugi.gov.mk, што ќе ја дуплира бројката на достапни услуги“, изјави Митева.

Додаде и дека преку проектот во вредност од 60 милиони денари, Владата ќе работи на систем преку кој ќе се обезбеди поврзување на институциите со споделување на документи. Во овој момент само 22 институции користат заеднички систем за електронско работење, а преку овој проект се очекува да се зголеми бројот на институции за најмалку 10. Ќе се зголеми и бројот на документи кои ќе се изработуваат и потпишуваат целосно дигитално, без користење на хартија и истите ќе можат да се споделуваат и зачувуваат во дигитален формат.

Министерот за дигитална трансформација, Стефан Андоновски, денеска, за време на неговото учество на Глобалната Сајбер Конференција, која се одржува во Цирих, Швајцарија, говореше на отворањето на Конференцијата пред претставници на повеќе од 40 држави, експерти од индустријата и претставници на невладиојниот сектор.

Министерот во своето обраќање ја истакна неопходноста од создавање на безбедно, сигурно и отпорно дигитално опкружување, што е во сржта на дигиталната трансформација, а воедно ги претстави и приоритетите на Македонија во оваа област. „Сајбер-безбедноста не е натпревар, туку колективна одбрана. Меѓусебната поврзаност во сајбер-просторот бара соработка базирана на доверба“, истакна министерот.

Тој ја претстави и нацрт Стратегијата за сајбер-безбедност на Република Македонија за периодот 2024-2028 година, нагласувајќи го проактивниот пристап на кој е базирана. „Пристапот на Република Македонија, во однос на сајбер безбедноста е целосно проактивен. Нашата Стратегија за сајбер-безбедност 2024-2028 се темели на пет основни принципи кои ја рефлектираат нашата посветеност на дигиталната трансформација. Дигиталната трансформација не може да биде само прифаќање на нови технологии или одржување чекор со трендовите, туку станува збор за создавање системи кои се интелигентни, приспособливи и безбедни по дизајн. “, нагласи Андоновски.

Гледајќи кон иднината, министерот ја истакна итноста од заеднички чекори за градење одржлив дигитален екосистем: „Соработката во сајбер-просторот нуди значајни можности. Но, овие можности ќе бидат реализирани само ако дејствуваме решително и веднаш. Мора да се даде приоритет на образованието и вештините за сајбер-безбедност, но и на меѓународните партнерства за да создадеме дигитален екосистем подготвен за иднината“.

Во рамките на Самитот на кој присуствуваат повеќе од 400 учесници, министерот оствари повеќе билатерални средби со колеги и претставници од водечките компании и држави во сајбер-просторот.

Во светот на медицината повеќе не постојат граници и македонската медицина може да се мери со онаа во светот, изјави пред новинарите директорката на Клиниката за гинекологија и акушерство, Ирена Алексиоска-Папестиев, по повод раѓањето бебе од највозрасната мајка во државата – 61-годишна проворотка.

Бебето се вика Петар, а 61-годишната мајка останала бремена со сопствена јајце-клетка, која била замрзната.

Жената е породена со ин витро процедура, бременоста ѝ била следена во Македонија, а раѓањето е завршено на Универзитетската клиника за гинекологија и акушерство, изјави директорката.

Петар е тежок 2 килограма и 350 грама и долг 48 сантиметри.

Алексиоска-Папестиев изјави дека пациентката претходно имала три интервенции, од кои две во Белград, а една на ГАК.

Taa е во брак 37 години и сиве овие години се обидувала да забремени. Имала 10 неуспешни ин-витра и 10 спонтани абортуси, меѓутоа не се откажала.

Во текот на бременоста, која била контролирана, имала висок притисок и шеќерна болест, но сè поминало во најдобар ред.