Европа
Зеленски најави драстични промени: „Нема да сменам само една личност“

Веќе некое време се претпоставува дека украинскиот претседател Володимир Зеленски ќе го разреши командантот на армијата Валериј Залужни. Инаку, Залужни во некои анкети е двојно попопуларен од претседателот.
Зеленски рече дека размислува за реконструкција на военото раководство во кое би биле вклучени неколку искусни офицери, пишува Гардијан.
„Прашањето е кој треба да ја води Украина. Зборувам за смена на неколку државни лидери, не само во армијата“, изјави тој. „За да ја добиеме војната, сите треба да се притиснеме во иста насока. Не смееме да се обесхрабруваме, мора да имаме добра, позитивна енергија, негативното мора да го оставиме дома“, коментира претседателот.
Расправиите меѓу претседателот и генералите се зголемија по неуспешната контраофанзива минатата година. Минатата недела украинските медиуми неколку пати објавија дека Залужни веќе е отпуштен, по што портпаролот на претседателот демантираше. Некои тврдат дека му била понудена друга позиција. Залужни ја стекна својата популарност преку успешната одбрана на Киев и операциите на југот и североистокот на земјата.
Украинската влада ја известила Белата куќа дека планира да го отстрани Залужни, изјавија за Ројтерс два извори запознаени со ова прашање.
Извор близок до канцеларијата на Зеленски рече дека двајцата, исто така, не се согласиле за нова воена мобилизација, при што претседателот се спротивставил на предлогот на Залужни да повика 500.000 нови војници. Изворот додава дека процесот за разрешување на Залужни од функцијата врховен командант на украинските вооружени сили во моментов е во мирување бидејќи официјалните лица размислуваат кој ќе го замени.
Друг информиран извор изјави дека Белата куќа не го искажала својот став за планираното отпуштање на Залужни.
„Би нагласил дека одговорот на Белата куќа беше дека тие ниту ја поддржуваат ниту се противат на нивната суверена одлука“, изјави анонимен извор за Ројтерс.
„Белата куќа изрази дека зависи од Украина да донесе сопствени суверени одлуки за нејзиниот персонал“, додаде тој.
„Вашингтон пост“ најпрвин објави дека Украина ја известила Белата куќа за планот да го замени Залужни. Американските власти и рекоа на Украина дека не се против промените, изјави извор близок до кабинетот на украинскиот претседател.
Шпекулациите за проблемите меѓу претседателот и врховниот командант првпат се појавија веднаш по руската инвазија во пролетта 2022 година, а се интензивираа во летото истата година. Причината наводно била политичката љубомора на претседателот или неговата околина – никој не знае со сигурност – за популарниот генерал. Тие сомнежи, меѓу другото, Зеленски се обиде да ги отфрли со објавување на заедничка фотографија со Залужни.
Гласините стивнаа. Но, во ноември 2023 година, разликите одеднаш станаа јавни. Потоа, во интервју и напис за британски Економист, Залужни најави премин кон рововски војни и призна дека контраофанзивата на украинската армија не успеала. Зеленски делумно му противречеше, велејќи дека нема стагнација на фронтот. Конфликтот стануваше се поочигледен.
Без консултација со врховниот командант, претседателот разреши неколку офицери и почна да комуницира со генералите покрај Залужни. Вториот, пак, ја критикуваше одлуката на претседателот да ги разреши сите воени комесари за мобилизација поради наводна корупција.
Тој се огради и од мобилизацијата на половина милион луѓе што ја најави претседателот, а која наводно ја барала армијата. Зеленски на прес-конференцијата на крајот на годината рече дека имал „работен однос“ со Залужни и посочи дека не му се допаѓаат коментарите на врховниот командант.
Засега не е јасно што го поттикна Зеленски да побара оставка од Залужни, но потегот не беше сосема изненадувачки. Имаше знаци дека тоа може да се случи долго време. Претставничката на претседателот на партијата Слуга на народот, Марјана Бешул, на крајот на ноември отворено побара оставка од Залужни, обвинувајќи го дека нема воен план за 2024 година.
Подоцна голема дебата во земјава предизвика најавата за нов закон за мобилизација. Првиот нацрт подоцна беше ревидиран. А потоа се случи соборувањето на рускиот воен транспортен авион Ил-76 недалеку од Белгород во Русија. Русија тврди дека авионот превезувал десетици украински воени затвореници наменети за размена, а авионот бил соборен од украинските сили. Претседателот Зеленски повика на меѓународна истрага за катастрофата.
50-годишниот Валериј Залужни потекнува од воено семејство. Тој е нетипичен на многу начини. Тој е првиот врховен командант на вооружените сили на Украина кој не учел во советските воени училишта, но дипломирал на украинските, вклучувајќи го и Институтот за копнени сили во Одеса. По 2014 година беше назначен на местото заменик командант во Донбас, а во 2021 година Зеленски го назначи на позицијата шеф на вооружените сили. Самиот Залужни изјави дека тоа го изненадило и нагласил дека има добри односи со претседателот.
По руската инвазија, Залужни брзо стана симбол на успешната украинска одбрана против руските трупи. Довербата во него како врховен командант на вооружените сили на Украина е поголема отколку во Зеленски, кој се чини дека го поминал врвот на својата популарност. Според анкетите од декември 2023 година, 88 до 94 отсто од Украинците му веруваат на Залужни. Тогаш три четвртини од испитаниците беа против неговата оставка. Поддршката за Зеленски варира меѓу 62 и 77 проценти.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Европа
Полска гласа за доверба на владата: „Судбината на Туск е веќе запечатена“

Полските пратеници денес гласаат за предлог за недоверба на владата на премиерот Доналд Туск, додека тој настојува повторно да ја преземе иницијативата за неговата проевропска централно-левичарска коалиција по шокантниот пораз на нивниот кандидат на претседателските избори.
Туск во телевизиско обраќање на 2 јуни изјави дека ќе побара гласање за недоверба на владата откако неговиот претседателски кандидат, градоначалникот на Варшава, Рафал Тржасковски, тесно ги загуби изборите претходниот ден.
Тржасковски, од Граѓанската коалиција на Туск, беше поразен од националистот Карол Навроцки.
Иако владејачкото мнозинство е речиси загарантирано дека ќе победи на парламентарните избори, анкетата спроведена за дневниот весник „Жечпосполита“ покажа дека околу една третина од Полјаците не веруваат дека владата на Туск ќе преживее до крајот на својот мандат во 2027 година. Туск денес ќе го презентира акциониот план на владата пред парламентот, по што ќе следи дебата, пред да се одржи гласање за доверба попладне.
Аналитичарите велат дека многу гласачи се разочарани од неуспехот на владата да ги исполни своите ветувања за либерализација на законите за абортус, реформирање на судството и зголемување на прагот за даночни ослободувања.
Претседателот Анджеј Дуда, сојузник на националистичката партија Право и правда (ПиС) која го поддржа Навроцки, блокираше елементи од програмата на владата на Туск со кои се бараше поништување на реформите на ПиС, кои ЕУ ги смета за поткопување на независноста на судството.
Владата се надеваше дека победата на Тржасковски ќе им овозможи целосно да ја спроведат својата агенда.
Критичарите на владата на Туск обвинуваат дека прави премалку за спроведување на промените и дека предолго ги држи некои иницијативи „на мраз“ во очекување на претседател кој им е наклонет, поради што гласовите на помалите коалициски партнери и бројни медиуми го доведоа во прашање лидерството на Туск.
Во оваа атмосфера, Туск повика на гласање за доверба на владата.
„Гласањето за доверба не е обид да се продолжи со сè што правиме, бидејќи по година и пол многу добро знаеме дека некои работи можат да се направат подобро и побрзо, а гласањето за доверба треба да биде нов почеток“, рече Туск на состанокот на владата.
„Би сакал да знаете дека ова е ден на нов импулс за целата коалиција и уверен сум дека ќе ја исполните оваа задача“, рече тој.
По гласањето за доверба, Туск објави реконструкција на кабинетот во јули. Во меѓувреме, членовите на кабинетот велат дека договорот за коалиција треба да се преговара повторно, што би можело да доведе до конфликт.
Сето ова, секако, оди во прилог на ПиС, според Ројтерс.
Лидерот на ПиС, Јарослав Качински, ги нарече резултатите од претседателските избори „црвен картон“ за владата и повика на создавање „аполитична и техничка влада“ составена од експерти.
Поранешниот министер за правда, Збигњев Зиобро, архитектот на судската реформа на ПиС што владата на Туск сака да ја ревидира, беше уште поотворен.
„Изгубените претседателски избори се крајот на Доналд Туск. Неговата судбина е веќе запечатена“, рече Зиобро.
Европа
Шефот на германската разузнавачка служба: Имаме докази, Русија планира напад врз НАТО

Шефот на германската служба за надворешно разузнавање, Бруно Кал, предупреди дека Германија има „конкретни“ разузнавачки докази дека Русија планира напад врз територијата на НАТО за да ја тестира клучната клаузула во алијансата – Член 5, кој гарантира заемна одбрана.
Во ретко интервју за германскиот подкаст „Table Briefings“, Кал рече дека руското раководство повеќе не верува дека НАТО ќе застане на страната на своите членки и дека Москва би можела да се обиде да провери дали таа обврска всушност се почитува.
„Многу сме сигурни, а имаме и разузнавачки докази за ова, дека [руската инвазија на] Украина не е крај, туку само чекор на патот на Русија кон Западот“, рече Кал.
Тој додаде дека ова не значи дека Германија очекува „големи тенковски единици да се движат од исток кон запад“, туку дека има луѓе во Москва кои сериозно се сомневаат во ефикасноста на Член 5.
Неговите изјави се надоврзуваат на претходните предупредувања на германскиот министер за одбрана Борис Писториус, кој постојано нагласуваше дека Германија „мора да биде подготвена за војна“ до крајот на оваа деценија. „Во моментов не верувам дека е веројатен руски напад“, изјави Писториус за „Тагесшпигел“ минатата година. „Нашите експерти проценуваат дека ова би можело да стане можно во рок од пет до осум години“.
Слична проценка даде данското воено разузнавање во извештај објавен во февруари. Според нив, ако војната во Украина заврши, Кремљ би можел да ослободи значајни воени капацитети и да започне нов конфликт во соседната земја во рок од шест месеци.
Кал, кој наскоро ќе ја преземе својата нова функција како амбасадор на Германија во Светата столица, рече дека Москва сака да го врати НАТО на границите од 1990-тите, да ги истисне САД од Европа и да го прошири своето влијание со сите расположиви средства. „Мора да го спречиме ова додека сè уште можеме“, предупреди тој.
Тој истакна дека соработката со Соединетите Американски Држави останува стабилна и покрај повремените тензии. „Американците го сфаќаат Член 5 многу сериозно“, рече Кал, „но тие со право инсистираат дека Европа мора да го преземе својот дел од одговорноста“.
Иако војната е сè уште ограничена на украинска територија, германската агенција за внатрешна безбедност, Федералната канцеларија за заштита на уставниот поредок (BfV), предупредува дека Русија сè повеќе го шири конфликтот на Запад преку кибернапади и шпионажа.
Според годишниот извештај на BfV, презентиран во Берлин, Москва користи таканаречени агенти со низок профил за извршување саботажи. Овие агенти се осомничени за испраќање запаливи направи во пратки, што предизвика серија пожари во логистичките центри низ Европа минатата година.
„Забележуваме дека агресијата на Русија против Украина сè повеќе ги тестира нашите одбранбени способности во областите на кибер и разузнавачки операции“, рече Синан Селим, заменик-претседател на BfV.
Европа
Словачка се заканува дека ќе ги блокира новите санкции кон Русија

Словачка би можела да го блокира новиот пакет санкции на Европската Унија кон Русија доколку Европската комисија не понуди решение за загриженоста на земјата-членка во врска со снабдувањето со енергија, изјави вчера премиерот Роберт Фицо.
„Словачката Република нема да го поддржи предложениот 18-ти пакет санкции против Руската Федерација доколку Европската комисија не понуди вистинско решение за кризата што ќе ја зафати Словачка по целосното прекинување на снабдувањето со гас, нафта и нуклеарно гориво од Русија“, напиша Фицо на Фејсбук.
Словачка, која граничи со Украина и е членка на ЕУ и НАТО, е во голема мера зависна од руската енергија. Прекинот на протокот на руски гас низ Украина влијаеше на снабдувањето, предизвикувајќи спорови со Киев и загриженост во Братислава.
Словачкиот парламент минатата недела со тесно мнозинство одобри необврзувачка резолуција со која се повикуваат владините претставници да се спротивстават на какви било идни санкции што се сметаат за штетни за економијата на земјата.
Фицо, левичарски националист, постојано јавно ги критикуваше поединечните санкции на ЕУ, тврдејќи дека тие ќе ѝ наштетат на Словачка повеќе отколку на Русија. Но, за разлика од конзервативниот премиер на Унгарија, Виктор Орбан, Фицо и други словачки владини претставници на крајот ги поддржаа сите санкции против Русија без исклучок.