Свет
(Видео) Анализа: Иран ја нарекуваат „држава-тврдина“, колку е моќна земјата што го нападна Израел?

Иранските пипала може да се видат во разгорувањето на огнот на Блискиот исток и многу конфликти. Преку своите посредници: палестинскиот Хамас, либанскиот Хезболах и јеменските Хути, таа е во војна против Израел. Тие напаѓаат цели во Ирак, Сирија, па дури и во Пакистан. Затоа, многу аналитичари веруваат дека Техеран сега стана газда на Блискиот Исток.
Карта, населението и религијата на Иран
Иран е земја во Југозападна Азија, која зафаќа површина од 1.648.195 km². Се наоѓа во регионот познат како Блискиот Исток, кој се граничи со Оманскиот Залив, Персискиот Залив и Каспиското Море, меѓу Ирак и Пакистан.
Од стратешко значење е тој да се отвори кон Персискиот Залив и Ормускиот Теснец, кои се витални морски патишта за транспорт на сурова нафта. Според податоците од 2023 година, има околу 87 милиони жители.
Во Иран живеат неколку етнички групи. Според податоците од 2021 година, мнозинството од населението на Иран (околу 67-80%) го сочинуваат ирански народи. Најголемите групи во оваа категорија ги вклучуваат Персијците (кои го сочинуваат мнозинството од населението во Иран) и Курдите, додека помалите заедници ги вклучуваат Гилаците, Мазандарите, Лурес, Татес, Талиши и Балочи.
Турските народи сочинуваат значително малцинство од околу 7-24%, а најголемата група се Азербејџанците. Тие се втората по големина етничка група во Иран, како и најголемата малцинска група.
– Религија: Огромното мнозинство (90-95 проценти) од населението се шиитски муслимани.
– Најголеми градови: Техеран (главен град), Машхад, Есфахан, Шираз, Табриз и Карај.
Иран бил една од најголемите империи во антиката и го зачувал својот културен идентитет со зачувување на сопствениот јазик и прифаќање на шиитското толкување на исламот. Познат како Персија до 1935 година, Иран стана исламска република во 1979 година, откако владејачката монархија беше соборена и Шах Мохамад Реза Пахлави беше принуден на егзил.
Конзервативните свештенички сили, предводени од ајатолахот Рухолах Хомеини, воспоставија теократски систем на владеење со крајна политичка власт доделена на учен религиозен научник вообичаено познат како Врховен водач кој, според уставот, одговара само пред Собранието на експерти – народно избрано свештено тело од 88 членови.
Лидерите на земјата
Врховен лидер на земјата е ајатолахот Али Хамнеи, кој беше назначен за доживотен лидер во 1989 година, а пред тоа беше два последователни мандати како претседател во 1980-тите. Претседател на државата е Ебрахим Раиси, кој беше избран во 2021 година.
Како претседател, Раиси се концентрираше на продлабочување на надворешните односи на Иран со антиамериканските држави – особено Кина и Русија – за да ги издржи американските санкции и дипломатскиот притисок, истовремено поддржувајќи ги преговорите за обновување на нуклеарниот договор што започна во 2021 година.
Армија и оружје
Инвентарот на иранската војска вклучува мешавина од домашно произведена и главно постара странска опрема од главно кинеско, руско, советско и американско потекло (американска опрема купена пред Исламската револуција во 1979 година).
Иран има одбранбена индустрија со капацитет да развива, произведува, поддржува и одржува програми за воздушно, копнено, ракетно и поморско оружје.
Иранските вооружени сили се поделени меѓу редовните сили (Артеш) и Корпусот на Исламската револуционерна гарда (ИРГЦ). Артеш првенствено се фокусира на одбраната на границите и територијалните води на Иран од надворешни закани, додека ИРГЦ има поширока мисија да ја брани иранската револуција од какви било странски или домашни закани. Во последниве години, Иран доби некоја понова опрема од Русија.
Иран има до 600.000 активни членови на вооружените сили:
– 400.000 редовни сили на Исламската Република Иран (350.000 копнени сили; 18.000 морнарица; 40.000 воздухопловни/воздушни сили),
приближно 150-190.000 персонал на ИРГЦ (100-150.000 копнени сили; 20.000 морнарица,
– 15.000 воздухопловни сили,
– 5-15.000 сили Кудс за неконвенционална војна,
– се проценува дека има околу 90.000 активни паравоени сили на Басиј.
Економијата на Иран
Иранскиот БДП по глава на жител за 2022 година изнесуваше 4.388 долари, што претставува зголемување од 7,43% во споредба со 2021 година. Со 10% од докажаните светски резерви на нафта и 15% од резервите на гас, Иран се смета за „енергетска суперсила“.
Во 2015 година, Иран потпиша нуклеарен договор со САД, Велика Британија, Франција, Германија, Русија и Кина – Заеднички сеопфатен план за акција (JCPOA). Со тој договор, Иран се обврза да ја ограничи својата нуклеарна програма во замена за укинување на санкциите. Меѓутоа, откако тогашниот американски претседател Доналд Трамп се повлече од нуклеарниот договор во 2018 година, САД ги зајакнаа економските санкции против Иран и ја ограничија продажбата на иранска нафта.
Иран се надеваше дека постоечките санкции поради неговата контроверзна нуклеарна програма ќе бидат укинати во разговорите за заживување на договорот со големите сили. Наместо тоа, САД и Европската унија воведоа нови санкции кон Техеран поради поддршката на Русија во нејзината војна против Украина и за нејзиното брутално задушување на протестите против естаблишментот дома.
Сепак, Иран, како и Русија, најде начин да извезува нафта во други земји по поевтина цена, како што е Кина. Кина заштеди милијарди долари купувајќи нафта по намалени цени од санкционираните производители во Иран, Венецуела и од неодамна Русија – земји кои обезбедуваат речиси 30 отсто од увозот на сурова нафта во Кина.
Од воведувањето на санкциите, сите граѓани се соочуваат со повисоки цени на стоките, вклучително и храната. Вкупните трошоци за живот исто така се зголемија неверојатно, што им оневозможува на многумина да врзат крај со крај. Просечниот Иранец заработува околу 150-300 долари месечно, додека просечната личност од средната класа заработува околу 400-700 долари месечно, според извештајот на американскиот „Вилсон центар“ од 2021 година.
Поради зголемувањето на трошоците за живот и цените на стоките, особено на храната, реалните плати на Иранците веќе не го достигнуваат стандардот на средната класа, туркајќи ги луѓето во де факто сиромаштија.
„Држава тврдина“
Способноста на Иран да одбрани евентуална инвазија започнува со неговата неверојатна географија. Како што објасни Стратфор, приватна разузнавачка компанија, „Иран е тврдина“.
– Опкружен од три страни со планини, а на четвртата со море, со пустина во центарот, Иран е исклучително тешко да се освои – се наведува во извештајот.
Иран има оружје што би ја отежнало евентуалната инвазија од морето, но копнените опции за САД не се особено добри, пишува „National Interest“.
За почеток, од логистичка гледна точка, собирањето голема инвазивна сила би било кошмар, особено сега кога односите на Америка со Русија се толку многу влошени. Понатаму, има планини и големи пустини кои исто така имаат области со жива кал.
Западните граници на Иран не се повеќе примамливи. Бидејќи северозападниот дел на Иран се граничи со Турција, сојузник на Соединетите држави во НАТО, Анкара ја одби дозволата на САД да ја користи својата територија за да го нападне Ирак. Независно од тоа, постои планинскиот венец Загрос кој би ја отежнал големата инвазија преку оваа рута.
Кина и Русија се новите најдобри пријатели на Иран
Помудар отколку во минатото, Иран минатата година презеде прагматични чекори со своите ривали од Заливот, обновувајќи ги дипломатските односи со Саудиска Арабија. Но, меѓу Ријад и Техеран нема љубов. Најзначајниот аспект на тој договор беше тоа што Кина го посредуваше.
Кина и Русија се новите најдобри пријатели на Иран, што го прави сила со која треба да се смета. Војната во Украина и претходниот кинеско-руски пакт за „соработка без граници“ беа катализатор за оваа транзиција.
Војната и нејзините последици го искристализираа верувањето во Пекинг и Москва дека американското глобално лидерство по Доналд Трамп е во повлекување и дека меѓународниот поредок, заснован на правилата надгледувани од Вашингтон, е зрел за промени.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Орбан: Унгарија успеа да се спротивстави на притисокот од Брисел

Орбан нагласи за унгарскиот јавен сервис дека владата со двотретинско мнозинство, која беше избрана во 2022 година, е клучна за зачувување на независноста на Унгарија во односите со Европската Унија.
„Европските бирократи вршат голем притисок врз земјите-членки да овозможат почеток на преговорите за пристапување со Украина, со поддршка на повеќе од 30.000 бирократи. Унгарија, сепак, стои цврсто затоа што народот создаде стабилна влада“, рече Орбан.
Тој нагласи дека, додека многу европски влади имаат коалиции што го отежнуваат постигнувањето обединета позиција, Унгарија ужива политичка стабилност што ѝ овозможува да се спротивстави на надворешните притисоци.
Унгарскиот премиер нагласи дека оваа стабилност е најважната предност на Унгарија во меѓународната конкуренција и рече дека земјата продолжува да се спротивставува на сите обиди за доведување во прашање на нејзиниот суверенитет.
Орбан, исто така, ја поздрави победата на Карол Навроцки на претседателските избори во Полска, нарекувајќи ја фантастичен резултат за Унгарија, што, според него, е продолжение на маршот на патриотите.
Тој додаде дека „Вашингтон експрес штотуку пристигна во Варшава“, алудирајќи на растечкото влијание на САД во регионот.
Свет
Трамп назначи 22-годишен градинар за шеф на канцеларијата за спречување на тероризам

Американскиот претседател, Доналд Трамп, назначи 22-годишник за раководител на главниот центар за спречување на тероризам на Министерството за внатрешна безбедност. Тој претходно работел како градинар и продавач во маркет.
Кариерата на Томас Фугејт тргна во миг. Само една година по дипломирањето, 22-годишникот без видливо искуство во националната безбедност сега е службеник во Министерството за внатрешна безбедност на САД, задолжен за главната владина агенција за спречување на тероризам.
Белата куќа го назначи Фугејт, кој претходно работеше во кампањата на Трамп и беше практикант во десничарската Фондација Херитиџ, на позиција во Министерството за внатрешна безбедност, која подоцна беше проширена за да го вклучи и Центарот за програми и партнерства за превенција (CP3). Канцеларијата ги води националните напори за спречување на злосторства од омраза, пукања во училиштата и други форми на целно насилство.
ProPublica известува дека назначувањето на Фугејт е најновиот шок за канцеларијата која е практично уништена откако Доналд Трамп се врати во Белата куќа и започна со ревизија на политиката за национална безбедност, фокусирајќи се речиси исклучиво на имиграцијата.
Веста за назначувањето предизвикува загриженост кај експертите за борба против тероризмот и непрофитните организации финансирани од CP3. Неколкумина признаа дека морале да побараат информации за Фугејт на LinkedIn – бидејќи никој во индустријата не го познавал.
Според неговиот профил, тој работел во супермаркет во Остин дури до август 2023 година како „член на тимот со повеќе функции“.
„Вршам разни задачи во секој оддел од продавницата, исполнувајќи клучни должности што придонесуваат за работењето на продавницата“, напишал Фугејт во своето CV.
Неговата прва работа во 2020 година била уредување на пејзажи. Тој напишал дека работи за своја компанија и дека неговата работа вклучува „косење тревници, корнење плевел, рабови на тревници и чистење на остатоци“.
Фугејт, исто така, завршил четиримесечен стаж во 2023 година во Фондацијата Херитиџ, конзервативен тинк-тенк кој стои зад контроверзниот „Проект 2025“, визија за целосна реконструкција на федералната влада.
Висок функционер во Центарот за програми и партнерства за превенција изјави за ProPublica дека на Фугејт „привремено му се дадени дополнителни лидерски одговорности поради неговиот успех“.
„Тоа е признание за неговиот ентузијазам за работата и неговиот успех на работното место“, рече функционерот.
Сепак, истражувачите за борба против тероризмот наводно се загрижени за назначувањето на Фугејт, со оглед на неговото неискуство.
„Можеби е чудо од дете. Можеби е како Дуги Хаузер и има што е потребно за да води канцеларија на 21 година. Но, тоа веројатно не е случај. Звучи како да поставиле практикант на чело“, изјави еден истражувач за ProPublica.
Свет
Русија го нападна Киев со ракети и дронови, погодени воз и станбени згради

Русија изврши интензивен ракетен и беспилотен напад врз украинскиот главен град Киев, во текот на ноќта, при што загинаа четири лица, соопштија украинските власти, додека моќни експлозии одекнуваа низ целиот град.
Нападот следеше по предупредувањето од рускиот претседател Владимир Путин, пренесено од американскиот лидер Доналд Трамп, дека Кремљ ќе возврати за нападот во кој украинските беспилотни летала уништија неколку стратешки бомбардери во напади во Русија.
Градоначалникот на Киев, Виталиј Кличко, изјави дека 20 лица се повредени, од кои 16 се во болница, а четири лица починаа.
„Градското метро беше нарушено од руски напад што погоди и оштети воз помеѓу станиците“, соопшти воената администрација на Киев.
„Во населбата Соломенски, руски дрон погоди станбена зграда, оставајќи огромна дупка и трага од оган“, изјави фотограф на „Ројтерс“ на местото на настанот.
Порано таа вечер, новинарите на „Ројтерс“ го слушнаа звукот на руските беспилотни летала, заедно со звуците на украинската воздушна одбрана.
Сведоци на „Ројтерс“ пријавија серија продорни експлозии доволно силни за да ги потресат прозорците далеку од местото на ударот.
Некои жители на Киев побараа засолниште во метро станиците или подземните гаражи.
Украинските воздухопловни сили соопштија дека градот бил цел на беспилотни летала и крстосувачки ракети „Калибр“.
Во еден од најсмелите напади од почетокот на војната меѓу Украина и Русија, Украина минатиот викенд уништи некои од руските стратешки бомбардери на земја користејќи беспилотни летала скриени во дрвени куќи.
Кремљ најави одмазда за украинскиот напад врз руските воздухопловни бази, рече Трамп по телефонскиот разговор со Путин во средата.