Проектот FIC-Fighters, финансиран од ЕУ, го најавува првиот граѓански дијалог кој ќе се одржи на 24ти септември во Europe House Велес под наслов “Гласови за промена: истражување на решенија за депонијата од Хемиска индустрија Велес”.

Оваа интерактивна работилница претставува почеток на серија на дијалози чија цел е да го донесат локалното население во преден план при процесот на донесување на одлуки за решавање на овој еколошки проблем.

Настанот во Велес ќе вклучи локални жители и граѓански организации во отворена размена за еколошките и социјалните влијанија од депонијата на фосфогипс, која е настаната со таложење на нуспроизводи од фабриката за производство на вештачки ѓубрива – Хемиска Индустрија Велес (ХИВ). Оваа депонија е и една од 16-те мапирани еколошки жешки точки во нашата земја.

Фабриката отворена во 1979 и затворена во 2003 година, остави зад себе околу 3,7 милиони тони гипс на површина од 70.000 м², во близина на реката Вардар и на околу 15km од Велес. Со уништена опрема и објекти, областа останува сериозен еколошки предизвик, но и уникатна можност за одржливи стратегии за намалување на отпадот, примена во алтернативни производи и бенефит за локалната еконимија.

Во сржта на FIC-Fighters лежи јасна визија: трансформација на еколошките и социјалните предизвици во можности за одржлив развој и зајакнување на заедницата. Проектот ги интегрира еколошките, социјалните и управувачките (ESG) перспективи во ремедијацијата на фосфогипсните депонии низ Европа, со амбиција да се постигне циркуларна економија која не само што ги намалува ризиците врз животната средина и здравјето, туку и ја зајакнува прекуграничната соработка и локалните модели на управување.

Истражувачите на FIC-Fighters развиваат методи за валоризација на фосфогипсниот отпад за производство на одржливи суровини за индустриите за хартија, цемент, батерии, ѓубрива и детергенти. Покрај ре-валоризацијата на фосфогипсот, проектот ќе ги користи и остатоците од алуминиумската индустрија. Ова ќе овозможи еден од главните хемиски процеси во проектот – базиран на патент во сопственост на партнерот CapturaCO2, S.L. – да создаде нова вредност од два вида отпад што во моментов само се складираат. На овој начин, проектот го поддржува развојот на циркуларна економија во главни индустриски сектори како што се производството на детергенти, текстил и цемент.

Зошто сега? Итноста е очигледна. Фосфогипсните депонии претставуваат значителни закани за животната средина и човековото здравје. Но, тие истовремено нудат можности за иновации, споделување знаења и одржлив економски развој. Директно вклучувајќи ги локалните заедници, проектот гарантира дека решенијата не се само научно засновани, туку и социјално праведни и рефлексија на животните искуства на локалното население.

За време на дијалогот, учесниците ќе:

● Се запознаат со депонијата како еколошки проблем и целите на проектот FIC-Fighters

● Мапираат ризиците и влијанијата од перспектива на заедницата

● Допринесат кон собирање податоци и знаења, поврзувајќи локални увиди со научни истражувања

● Креираат стратешки предлози и можни идни сценарија за одржливо управување со депонијата.

Со зајакнување на гласот на граѓаните и вреднување на нивното знаење и перцепции, проектот поставува преседан за инклузивна и визионерска еколошка акција во Европа и пошироко.

Главен партнер во проектот од С. Македонија е Градежниот Институт Македонија (ГИМ), кој го организира настанот во Велес заедно со другите проектни партнери. Учеството на настанот е само со покана, но доколку би сакале да присуствувате, ве молиме контактирајте ја претставничката на ГИМ, Азра Мисини ([email protected]), за да се информирате дали има дополнителни слободни места. За повеќе информации, посетете ја веб-страницата fic-fighters.eu.

Министерството за животна средина и просторно планирање, преку податоците добиени од автоматските мерни станици на Универзитетот „Гоце Делчев“ – Штип, ја информира јавноста за состојбата со квалитетот на амбиентниот воздух во населбата Трубарево.

Според добиените мерења за суспендираните честички со големина до 10 микрометри (PM₁₀): просечната дневна концентрација во текот на вчерашниот ден изнесувала 19.7 µg/m³, максималната измерена вредност достигнала 39 µg/m³, моменталната концентрација изнесува 7.5 µg/m³.

„Досегашните резултати од мерењата покажуваат дека сите просечни вредности за масена концентрација на PM₁₀ се движат во рамките на законски дозволените граници и досега не е регистрирано надминување на утврдените прагови“, велат од МЖСП.

Се додава дека Министерството останува посветено на транспарентно информирање на јавноста и редовно следење на состојбата со квалитетот на воздухот, со цел заштита на животната средина и здравјето на граѓаните.

Денеска, во Министерството за јавна администрација се одржа работен состанок меѓу министерот за јавна администрација, Горан Минчев, и претставниците на СИГМА – иницијатива на Европската Унија и ОЕЦД за поддршка на реформите во јавната администрација. Темата на средбата беше работниот процес и динамика за подготовка на Законот за организација и работа на државната управа (ЗОРОДУ).

Министерот Минчев истакна дека новиот ЗОРОДУ треба да претставува клучна алка во севкупната реформа на јавната администрација, со цел создавање поефикасна, поодговорна и поуслужна администрација.

„Нашата цел е да воспоставиме современа и функционална администрација која ќе биде сервис на граѓаните, а не сама на себе. Законот за организација и работа на државната управа треба да обезбеди јасна структура, рационализација на процесите и поголема транспарентност во носењето одлуки,“, вели министерот Минчев.

Тој додаде дека реформите не се само законска обврска на државата во процесот на европска интеграција, туку и политичка одговорност пред граѓаните.

„Со ваквите промени ние покажуваме дека Македонија оди по европски пат – гради силни институции, ја намалува бирократијата и ја зголемува довербата на граѓаните во системот,“ рече министерот.

Претставниците на СИГМА ја поздравија посветеноста на Министерството за јавна администрација и го оценија како суштински чекор напред донесувањето на Законот за административни службеници, Законот за вработените во јавниот сектор и Законот за обука и стручно усовршување на јавните службеници, како и започнатиот процес за носење на новите три закони: Закон за организација и работа на органите на државната управа (ЗОРОДУ), Законот за висока раководна служба и Законот за систем на плати.

Министерството за јавна администрација најави дека ќе продолжи активно да соработува со меѓународните партнери, но и со домашните институции и јавноста, за да обезбеди законски решенија кои ќе донесат реални придобивки за граѓаните и ќе го поттикнат развојот на современа јавна управа во согласност со европските стандарди.