Доналд Трамп вчера ја доведе во прашање и посветеноста на САД кон НАТО и солидарноста на сојузничките земји во рамките на трансатлантскиот одбранбен сојуз, што предизвика реакција од Емануел Макрон, кој повика на „почит“. „Ако не платат, нема да ги бранам“, им рече тој на новинарите во Овалната соба.

Трамп често се прашуваше дали Соединетите Држави – убедливо најголемата војска во трансатлантската алијанса и крајниот гарант на европската безбедност од Втората светска војна – треба да ја продолжат својата централна улога во НАТО.

Републиканецот, кој го започна својот втор мандат во јануари, постојано критикуваше некои членки на НАТО дека не трошат доволно на нивните буџети за одбрана и дека премногу се потпираат на САД. „Тие треба да платат повеќе“, рече тој.

„Мојот најголем проблем со НАТО е тоа што ако САД имаат проблем и ја повикаме Франција или други земји што нема да ги именувам и речеме „имаме проблем“, дали мислите дека ќе дојдат да ни помогнат, како што треба? Не сум сигурен…“, рече Трамп.

„Ние сме лојални и верни сојузници“, одговори Емануел Макрон. „Отсекогаш сме биле таму еден за друг“, изјави Макрон за новинарите во Брисел по состанокот на лидерите на ЕУ, каде што тие се согласија да ја зајакнат одбраната на Европа. Францускиот претседател истакна дека Франција чувствува „почит и пријателство“ кон САД и нивните лидери и дека таа самата „има право да го бара истото“ од Американците.

Нова европска ракета Ariane 6 вчера успешно лансираше француски шпионски сателит на својата прва целосно оперативна мисија, означувајќи го враќањето на Европа во вселената во време кога континентот се соочува со прашања за неговата улога во контекст на безбедносните тензии со САД.

Ракета без екипаж полета од Европскиот вселенски центар во Француска Гвајана. Ariane 6 беше произведен од ArianeGroup, во косопственост на Airbus и Safran.

Notre satellite d'observation militaire CSO-3 est en orbite : le premier vol commercial d’Ariane 6 est un succès !

C’est un grand pas pour notre souveraineté française et européenne dans le spatial, la défense et l’industrie.

Un grand bravo à tous les acteurs mobilisés. pic.twitter.com/lixchu6hIi

— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) March 6, 2025

Лансирањето донесе симболичен поттик на европските напори за поголема стратешка автономија. Сепак, капацитетот за лансирање на овие ракети сè уште е далеку зад оној на американскиот конкурент SpaceX.

„Ја консолидираме нашата независност во пристапот до вселената и придонесуваме за обезбедување на суверенитет во име на нашите граѓани“, рече Дејвид Кавајолес, извршен директор на операторот за лансирање Arianespace.

Во 2014 година, европските земји се согласија да ја развијат ракетата Ariane 6 за комерцијални и институционални мисии како одговор на зголемената конкуренција. Сепак, планираното лансирање во 2020 година беше одложено неколку пати.

Европа беше принудена да се потпре на SpaceX на Илон Маск за некои мисии, кои вклучуваа дел од европскиот систем за сателитска навигација Галилео.

Лидерите на сите земји-членки, освен Унгарија, ја повторија својата силна поддршка за Украина и ја истакнаа потребата руската агресија да заврши со сеопфатен, праведен и траен мир.

„Од почетокот на војната, Европската унија и нејзините земји-членки ја истакнаа, заедно со партнерите и сојузниците, потребата да се стави крај на неа преку сеопфатен, праведен и траен мир заснован на принципите на Повелбата на ОН и меѓународното право“, се вели во заклучоците што ги усвоија лидерите на 26 земји-членки, сите освен унгарскиот премиер Виктор Орбан.

Се повторуваат претходните позиции на ЕУ за Украина
„Европскиот совет ја потврдува својата континуирана и непоколеблива поддршка за независноста, суверенитетот и територијалниот интегритет на Украина во нејзините меѓународно признати граници“, се вели во текстот.

Заклучоците ги повторуваат претходните позиции на ЕУ дека за Украина не може да се разговара без неа, дека не може да има дискусија за европската безбедност без да се вклучи Европа и дека трансатлантската, глобалната безбедност, како и безбедноста на Украина и Европа, се меѓусебно поврзани.

Потоа, дека секое примирје или прекин на огнот е прифатливо само ако е дел од процес кој води кон сеопфатен мировен договор, дека секој таков договор мора да биде придружен со силни и веродостојни безбедносни гаранции за Украина кои ќе придонесат за одвраќање на идната руска агресија.

Нагласена посветеност за континуирана поддршка
Се нагласува посветеноста на ЕУ за продолжување на зголемената политичка, финансиска, економска, хуманитарна, воена и дипломатска поддршка за Украина и нејзиниот народ и за зголемување на притисокот врз Русија, вклучително и дополнителни санкции и зајакнување на имплементацијата на постоечките мерки, со цел да ја ослабне нејзината способност да ја продолжи својата агресивна војна.

Лидерите го повикаа Советот на ЕУ да работи брзо на иницијативата на високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност за да обезбеди дополнителна воена помош за Украина.

Европскиот совет ја изразува подготвеноста на земјите-членки да придонесат за безбедносните гаранции за Украина во согласност со нивните можности.

„Безбедносните гаранции треба да се преземат заедно со Украина, како и со истомислениците и партнерите во НАТО“, се вели во заклучоците.

Во текстот е вметната и реченицата што ја бара Словачка како услов за откажување од правото на вето. „Европскиот совет ги повикува Комисијата, Словачка и Украина да ги интензивираат напорите за изнаоѓање изводливи решенија за прашањето за транзитот на гас, земајќи ја предвид загриженоста изразена од Словачка“, се вели во текстот.

Орбан напиша отворено писмо
Унгарскиот премиер Виктор Орбан се смета за најблизок сојузник на Владимир Путин во Европа. Орбан се залагаше европскиот блок да ги поддржи преговорите меѓу САД и Русија.

Дописникот на „Скај Њуз“, Сиобан Робинс, рече дека ставот на Орбан за заклучоците за Украина бил добро познат пред почетокот на состанокот. Унгарскиот премиер дури напиша и отворено писмо во кое посочи дека не може да гарантира дека ќе продолжи да ја поддржува Украина онолку долго колку што е потребно.