Култура
Скопје 2014
Се очекува поставувањето на Александар Велики
Се подготвува плоштадот Македонија во Скопје каде што ќе се гради фонтана врз која ќе стои споменикот на Александар Велики
Се очекува фонтаната да биде завршена за една година, но ќе биде пуштена во употреба без споменикот бидејќи тој ќе стаса подоцна.
Веќе се поставени два постамента за спомениците на Гоце Делчев и на Даме Груев, а наскоро ќе се стават и постаментите за двата лава на мостот Гоце Делчев.
На презентацијата на проектот беше прикажана визијата за Скопје 2014.
Според презентерите на проектот, министерката за култура Елизабета Канческа-Милевска и градоначалниците Коце Трајановски и Владимир Тодоровиќ, Скопје треба да подлежи на естетски промени, и до 2014 г. да прерасне во вистинска современа метропола.
„Скопјани, по 90 години, конечно ќе можат да уживаат во новиот естетски обликуван градски плоштад “, истакна министерката Милевска, при што нагласи дека економската оправданост бил единствениот одлучувачки критериум во реализирањето на сите архитектонски проекти.
Презентерите сметаат дека со планираните објекти Скопје ќе стане град со препознатливи симболи, кои ќе го означат почетокот на новото битисување на градот.
„Не треба да чекаме да му се случи нов земјотрес на Скопје за повторно да го изградиме“, е ставот на Владимир Тодоровиќ, градоначалникот на општина Центар, каде што се планирани сите крупни зафати.
Според проектот Скопје 2014, центарот ќе го краси Портата на македонската независност, чија изведба ќе оди паралелно со изградбата на фонтаната. Ќе се постават мермерни изданија на Ченто, Цар Самоил, Јустинијан Први и бронзени споменици на Кирил и Методиј, Климент Охридски, паднатите борци од НОБ…
Сите згради на плоштадот ќе добијат нови фасади за да се вклопат во новиот стил.
Десно од стариот Офицерски дом што ќе се обнови се планира хотел, а лево до Вардар, ќе стои куќата на градоначалникот на Скопје и новата матична служба. Од другата страна на Вардар веќе се градат стариот театар и Музејот на македонската борба. На левата страна на брегот на Вардар ќе се наоѓаат повеќе зданија во кои ќе се сместат Уставниот суд, Државниот архив и Археолошкиот музеј. До нив ќе се гради објект на Агенцијата за електронски комуникации, зграда на МНР, како и на Јавното обвинителство и на Финансиската полиција.
Во проектот за изгледот на главниот град до 2014 г. е врбоена и црквата Св. Константин и Елена предвидена на централниот скопкси плоштадот.
Зградата на Собранието, пак, ќе се надградува со уште еден кат над кој ќе бидат поставени куполи, а пре законодавниот дом ќе биде поставен споменик на коњаник, претседателот на Куршевската Република од 1903 г. Никола Карев, а наспроти негов во паркот Жена-борец уште еден голем споменик. Реакции
И покрај тоа што авторите истакнуваат дека со урбанистичкото заокружување на централното градско подрачје, Скопје ќе доживее естетска преродба, сите предлози предизвикаа остри реакции од стручната јавност, која овие архитектонски решенија ги квалификуваше како несоодветни на времето и околината. Проектот Скопје 2014 е добар бидејќи го отсликува Скопје од 30-те години, со Музејот, Судот, Француското училиште, Француската банка, Стариот театар итн. Со ваков став излезе институтот Павел Шатев.
Архитектите проектот за Скопје не го сметаат како завршен акт само од аспект на местото на сместувањето на монументите, туку додаваат дека нема место за други објекти како што е Бурмали џамијата, која не беше вклучена во планот.
„Грев да нема споменик на Александар Македонски, грев, срамота е досега што не е направен, зошто? Да не им направиме иле на Грците? Тоа е класичен тип на некаква психологија не-свој, на не-своето“, рече архитектот Вангел Божиновски.
Поканетите архитекти, публицисти и професори на дебатата, споредувајќи го проектот Скопје 2014 со изградбата на Атина, сметаат дека тој ќе се одразува врз македонската култура.
„Станува, нели, Грција држава, Атина ја селат 5.000 души. Денеска е Атина милионски град за кој сите знаат дека има тежина, континуитет, историја во себе и тоа е супер. Зошто да не направиме така со Скопје кога имаме материјал колку што сакаме, со илјадници години“, рече Сашо Гигов, уметник.
„Дали треба да бидат такви споменици, сега мислам дека е илузорно да се разговара бидејќи кога се распишал конкурсот секој можел да каже дека не се согласува да биде оспоменичен тој и тој бидејќи нам не ни припаѓа“, истакна професорот Бранислав Саркањац.
На дебатата беше кажано дека временскиот рок до 2014 г. е реален за завршување на проектот, но тоа сепак ќе зависи најмногу од инвеститорите. Проектот беше поддржан и од 9 невладини организации на источна Македонија.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Костадиновска-Стојчевска: „Правината се танчи, ама не се кинит“ – нов мурал во Прилеп во рамки на “Цртај на македонски”
Министерката за култура, Бисера Костадиновска-Стојчевска, денеска на промоцијата на новиот мурал на Центарот за култура „Марко Цепенков“ во Прилеп, порача дека младите преку уметноста оддаваат почит кон личностите кои имаат непроценливо значење за нашиот идентитет, култура и историја.
− „Цртај на македонски“ со креативни уметнички идеи го заштитува и го промовира македонскиот јазик. Насликан е уште еден мурал преку кој младите уметници оддаваат почит кон личностите со непроценливо значење за нашиот идентитет, култура и историја − рече Костадиновска-Стојчевска, која додаде дека во изминатите три години младите со своите креативни идеи на автентичен начин ги популаризираат македонскиот јазик и нашата уникатна народна мудрост.
Муралот е дел од конкурсот на Министерството за култура, „Цртај на македонски“, а го изработи визуелната уметница Ивана Самандова, во организација на „Факултет за работи што не се учат – ФРУ“. Муралот, на кој е насликан цитатот „Правината се танчи, ама не се кинит“ од македонскиот културен деец, собирач на умотворби и фолклорист Марко Цепенков, е дел од поддржаниот проект на Самандова, „Јазикот коски нема, ама коски кршит“.
– Преку конкурсот „Цртај на македонски“ во изминатите три години ги поттикнавме младите на креативност. Отворивме нови можности за поддршка и презентација на нивниот талент – рече министерката за култура и додаде дека за три години преку овој конкурс се доделени пет милиони денари за реализација на над 60 дела.
„Министерството за култура останува посветено кон младите автори за чие творештво секогаш имаме посебна почит и обврска да го прикажеме на публиката“, истакна Костадиновска-Стојчевска денеска на промоцијата на новиот мурал на предната фасада на Центарот за култура „Марко Цепенков“ во Прилеп.
Култура
„Златен објектив“ за Столе Попов
Кинотеката го одбележува својот роденден, односно датумот кога во „Службен весник“ е објавен Законот за формирање на Кинотеката – на 29 април, во далечната 1974 година.
И, иако Кинотеката формално започнува да работи со полн капацитет и со полна организациска структура дури две години потоа, во 1976 година, кога ги добива своите први канцеларии и депо и започнува да собира архивски материјали, формирајќи ги првите аудиовизуелни збирки и организирајќи ги првите кинотечни филмски проекции – сепак го одбележува како свој роденден 29 април секоја година.
Последниве две децении, по тој повод и околу тој датум – Кинотеката го објавува годишните добитници на сега веќе традиционалното признание „Златен објектив“, кое Кинотеката им го доделува на филмски автори и работници, кои преку својот професионален ангажман придонеле во создавањето, развојот, промовирањето и популаризацијата на македонската кинематографија. Досегашни добитници на ова признание, досега биле: режисерите Бранко Гапо, Трајче Попов и Кирил Ценевски, актерот и режисер Коле Ангелов, аниматорите Дарко Марковиќ и Тонкица Митровска, монтажерите Димитар Грбевски, Олга Луковска-Дончиќ и Спасе Тасевски, директорите на фотографија Драган Салковски, Љубе Петковски и Благоја Дрнков, продуцентот Панта Мижимаков, филсмките критичари Илинденка Петрушева и Благоја Куновски Доре, композиторот Љупчо Константинов, костимографите Елена Дончева и Зорица Тодорова-Младеновиќ, тон-мајсторот Глигор Паковски, сликарот Коле Манев и филмскиот работник Коста Крпач.
Оваа година, пак, „Златниот објектив“, по одлука на Управниот одбор на Кинотеката, ќе му биде доделен на Столе Стојан Попов – режисер, сценарист, продуцент и автор, кој во голема мера ја задолжил националната кинематографија – како со својот наградуван филмски опус, така и со својот педагошки и менаџерски ангажман на полето на филмската уметност и филмското образование:
Столе Попов е роден 1950 година во Скопје, а во 1973 година дипломира на Академијата за театар, филм и телевизија во Белград. Снима уште како студент, а со првите документарни филмови како филмски професионалец – ОГАН (1974) и АВСТРАЛИЈА, АВСТРАЛИЈА (1977), тој веќе се етаблира како талентиран филмски творец со препознатлив стилски и естетски сензибилитет. Од 1978 година, се вработува во „Вардар филм“ – и веќе следната, 1979 година, со ДАЕ, документарецот за ромското население во Скопје – станува прв македонски автор кој е номиниран за престижниот американски „Оскар“, тогаш како претставник не само на македонскта, туку и на југословенската кинематографија во тоа време. Потоа, снима бројни рекламни филмови – за Алкалоид, ГП Маврово и ХЕК Југохром, а првиот негов игран филм – ЦРВЕНИОТ КОЊ, го реализира во 1981 година. По тоа следуваат долгометражните филмови СРЕЌНА НОВА ‘49 (1986), ТЕТОВИРАЊЕ (1991), ЏИПСКИ МЕЏИК (1997) и ДО БАЛЧАК (2014), поголем број негови менторски и продуцентски проекти, како и неговиот професорски ангажман на Факултетот за драмски уметности во Скопје. Член е на Европската филмска академија, а еден период беше и директор на државната продуцентска куќа „Вардар филм“ во тоа време.
Во 2011 година – неговите филмови (три документарни и четири играни дела) беа дигитално реставрирани и објавени во форма на ДВД-издание – што воедно беше и првиот проект за дигитална реставрација реализиран од страна на Кинотеката.
Речиси сите негови филмови – и документарните и играните – се наградувани на бројни регионални и на светски фестивали, а некои од нив – како на пример ТЕТОВИРАЊЕ и СРЕЌНА НОВА ’49 – се здобиваат и со култен статус кај различни генерации од тогашната домашна македонска и југословенска публика, и тој статус само се зголемува и продлабочува со минувањето на времето…! Тоа е и еден од најголемите и вистински показатели за неговата авторска оригиналност и специфична филмска естетика и квалитет – заедно со неговата филмска оставштина и залог помеѓу поновите генерации на филмски автори и промислувачи на филмот кои дошле и доаѓаат по него – поттикнати, окуражени и инспирирани од неговиот длабок естетски и специфичен филмски опус, и од неговиот високо значаен стилски авторски белег кој тој го остава во македонската кинематографија…
По повод Денот на Кинотеката – на 29. Април, 2024 година – сите кинотечни печатени и електронски изданија на Кинотеката досега: значајниот број издадени книги од областите на кинотечната и филмска наука, историја и уметност, сите изданија на кинотечното списание КИНОПИС и сите ДВД-изданија на Кинотеката – ќе се продаваат со „роденденски“ попуст од 50%, во просториите на Кинотеката.
Свеченото доделување на „Златниот објектив“ на нашиот голем доајен на филмската уметност – Столе Попов – ќе се одржи кон крајот на мај оваа година, во просториите на Кинотеката.
Култура
УКИМ донесе Одлука за основање на Фондација „Горан Стефановски“
Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје донесе Одлука за основање на Фондација „Горан Стефановски“. Одлуката, на предлог на Ректорската управа, денеска, во очи на роденденот на овој великан на македонската драма – 27 април, ја донесе Сенатот на УКИМ, по што ќе започне постапката за носење на основачките акти и избор на органите на Фондацијата.
Фондацијата се основа на иницијатива на Факултетот за драмски уметности – Скопје, каде што Стефановски долги години ги предаваше драмските занаети, пред да го продолжи својот животен пат во Велика Британија. Во органите на Фондацијата, освен претставниците на академската заедница и на семејството на Стефановски, ќе партиципира и Драмскиот театар од Скопје, на чија сцена драмите на овој автор ги доживеаја најголемите успеси.
Цели на Фондацијата ќе бидат заштита и негување на оставината на делото на нашиот најголем современ драмски автор Горан Стефановски, како трајна културна вредност, публикување на објавени и необјавени негови трудови, во печатен и електронски формат, подобрување на достапноста на неговото творештво на сите светски јазици, градење на културата – посета на театар и однос кон драмските уметности кај новите генерации, но и проекти за промоција и поттикнување на македонското драмско творештво воопшто.
Фондацијата ќе обезбеди стипендирање на образованието во сите степени на талентирани ученици и студенти во областа на драмските уметности, поддршка и унапредување на талентираните ученици, студенти и млади кои аматерски се занимаваат со филм и театар. Исто така, таа ќе го поттикнува и поддржува неформалното образование за создавање драми, ќе организира едукативни дебати, работилници и семинари, уметнички и научни конференции, како и хуманитарни проекти од сценскоизведувачка и аудиовизуелна природа за поддршка на ранливи категории.
Великанот на македонската драмска уметност, Горан Стефановски, почина пред пет години во Кентбери, Англија, на 66-годишна возраст. Автор е на култните драми: „Диво месо“, „Лет во место“, „Јане Задрогаз“, „Дупло дно“, „Тетовирани души“, „Демонот од Дебар маало“ и многу други. Беше еден од креаторите на популарната ТВ-серија „Бушава азбука“ и на повеќе филмски сценарија. Завршил Филолошки факултет во Скопје – англиски јазик и книжевност. Студирал драматургија на театарската академија на Универзитетот во Белград, каде што и магистрирал на тема: „Сценските напатствија како основа на драматургијата на Семјуел Бекет“. Работеше во драмската редакција на Телевизија Скопје, а потоа како асистент на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје. Во 1986 година ја основал Катедрата за театарска и филмска драматургија и бил професор по драматургија на Факултетот за драмски уметности во Скопје.
Добитник е на наградите: „Стале Попов“, „11 Октомври“, „Војдан Чернодрински“, „Стериина награда“. Стефановски беше и дописен член на МАНУ.