Со проекција на филмот TeraForma, во Кинотека на Македонија се одржа Пролетното издание Ecoscop на Мрежата на фестивали од јадранскиот регион, заеднички проект на водечките регионални филмски фестивали (Сараево филм фестивал, Фестивал на авторски филм Белград, Љубљански меѓународен филмски фестивал, Загреб филм фестивал, Филмски фестивал Херцег Нови и ИФФК Браќа Манаки).

– Денешниот ден, 22 април, не случајно е избран за оваа проекција, бидејќи денес се одбележува Денот на планетата Земја и на овој начин ние се приклучивме на акцијата за одбележување на овој ден, истакна директорот на ИФФК Браќа Манаки, Димитрија Доксевски, кој им посака добредојде на присутните и ги покани по проекцијата да ја проследат панел дискусијата со експертот по екологија Ханес Јекл и Ѓорѓи Митревски, координатор на програмата за заштита на реките во „Еко-свест“.

Публиката ја исполни салата во Кинотека и сведочеше на приказната насловена TerraForma која говори за оддалечениот вулкански остров Вознесение, кој тлеел милиони години сè до неговата радикална трансформација со процес на „тераформирање“ во тропски рај.

Тоа е приказна за тоа што таа трансформација може да значи за нашата планета во иднина каде што може да дојде до тераформирани пејзажи создадени од човекот кои го искривуваат нашето разбирање за самата „природа“. На овој остров има повеќе отколку што се гледа. Новата средина, навидум рај, всушност е фатаморгана- огледална слика на нивната амбиција, нивната империја и нивното разбирање за светот…

-Започнавме со 10 општини и 1.000 волонтери, но за пет години „Генералка викенд“ прерасна во огромна акција во која сега се вклучени 81 општина и 45.000 волонтери, раскажа Ханес Јекл, извршен директор и ко-основач на „Man and Mountain“, компанија со седиште во Скопје, која креира проекти за еколошка свест – ГЕНЕРАЛКА ВИКЕНД – СОНЧЕВА ГОРА, зелени градови , развој на Национални паркови и природни локалитети, зелена економија, органско земјоделство, рурален развој – економски, културен и социјален развој, туризам, зелена енергија…

Тој посочи дека верува оти Македонија може да се исчисти од ѓубре до 2031 година, и е среќен што тоа не е само негово ентузијастичко верување, туку дека таква мисла имаат сите учесници во акциите кои ги спроведуваат. Посочи дека следната акција ќе се организира за чистење на Аквадуктот на 9 мај и повика за поголемо учество.

-Сметам дека е наша обврска да ја исчистиме оваа земја, бидејќи ова е наша земја, полна со талентирани, креативни и љубезни луѓе и ако сакаме навистина можеме да ги решиме сите наши проблеми бидејќи ова е мала држава, истакна Јекл.
Од луѓето кои учествувале во акциите кои ги организираат слушнал бројни искуства и смета дека денеска тие не ја познаваат повеќе својата земја.

-Ова пред се поради тоа што во филмот гледавме реалност која луѓето сакаат да ја пресоздадат, која ним им одговара. Во Македонија сега луѓето не ја познаваат сопствената земја. Пред 20 години немало толку отпад, немало загадување на воздухот, но ова тераформирање не се однесува само на животната средина, туку и на општеството. Сметам дека филмот и филмската сцена и овој проект на ИФФК Браќа Манаки се исклучително важни, бидејќи уметничкото влијание е неверојатно и затоа сакам сета наша енергија да ја вложам во тоа Македонија да стане земја во која сите ние сакаме да живееме, рече Јекл.

На панел дискусијата покрај Ханес Јекл учествуваше и Ѓорѓи Митревски од Еко-свест.

-Соработката со уметници и културни центри сметам дека е најдобра. Таа е поврзана и со вечерашнава тема, но и со филмот кој го гледавме, едноставно поради тоа што на овој начин ги комуницираме пораките, идеите кои сакаме да ги пренесеме, рече Ѓорѓи Митревски, кој е координатор на програмата за заштита на реките во Еко-свест.

Тој посочи дека пред пет години одлучиле директно да комуницираат со независни културни центри, фестивали, уметници итн. со цел да ја подигнат свеста за заштита на природата и животната средина.

-Уметноста или културата во една поширока смисла е можеби најмоќниот медиум за пласирање на идеите за подигање на свеста за животната средина, рече Митревски, кој како продуцент, активно соработува со независни културни колективи и уметници, креирајќи филмови, театарски претстави, изложби и инасталации со цел да ја прошири еколошката порака и да поттикне поширока јавна поддршка.

Во својата работа тој ги промовира принципите на граѓанската наука, развивајќи алатки и методологии што овозможуваат активно учество на граѓаните во мониторингот на реките. Преку ваквиот интердисциплинарен пристап ја обединува науката, уметноста и заедницата во заедничка заложба за заштита на природата и одбрана на живиот свет.

-Кога го гледав филмот мене најмногу ми остави впечаток еден од говорниците кој рече дека природата е социјален конструкт и ние во јавните комуникации ја реконструираме таа идеја цело време. Тоа во голем мера е вистина. Еве на пример кога говориме за реките во Швајцарија, таму има изградено повеќе од 3.600 мали хидроцентрали и не постои ниту една река со слободен тек и ниту еден природен автохтон систем. За разлика од тоа, неколку земји на Балканот – Македонија, Црна Гора, Србија, Босна и Херцеговина и дел од Косово се единствени места на Европскиот континет каде постојат реки кои се слободни од извориштето до одлевањето, комплетно недопрени…, раскажа Митревски, посочувајќи дека Македонија е можеби последното упориште на недопрени речни екосистеми на Европскиот континент и тоа е битката што тие ја водат.

За оние кои не беа во можност да ја проследат бесплатната проекција во Кинотека, филмот ќе биде достапен една недела онлајн на ондеманд платформата на линкот: https://ondemand.kinomeetingpoint.ba/.

фото: ТатјанаРанташа

Американска пијанистка со блескава уметничка кариера, Клер Хуангчи ќе го отвори јубилејното 65. издание на фестивалот „Охридско лето“, на 12 јули на Античкиот театар во Охрид.

Ова денеска го обелодени директорот на Националната установа „Охридско лето“ , Ѓорги Цуцковски, на прес-конференција на која беше промовирана програмата на годинешното фестивалско издание.

-За свеченото отворање под наслов „Трансформација на сетилата“ со особена чест ги најавувам, Едвин Оутвотер диригент, Клер Хуангчи пијано од Соединетите Американски Држави, оркестарот на Македонската филхармонија и Рафаел Карико, визуелен дизајнер. На Античкиот театар ќе приредиме исклучително музичко-визуелно доживување со импресивни видеопроекции и употреба на најсовремени визуелни технологии. При конципирањето на програмата запазени се највисоките критериуми на фестивалот со што со гордост го најавувам кремот на светската музичка елита во Охрид. Би ги издвоил најеминентните пијанисти Михаил Пљетњов, Лукаш Вондрачек, виолинистите Вадим Глузман и Џек Либек, виолончелистот Даниел Мулер Шот како и легендарната кастањета уметница Лучера Тено во дуо со еден од најзастапените светски харфисти Хавиер де Маестре како и многи други.Особено сум горд на гудачкиот квартет на кралскиот Концертгебау од Холандија како и на оркестарот Симфониета ди Болоња како претставници на најпрестижните национални оркестри во светот воопшто.Претстава за деца, како и два џез концерти меѓу кои еден на познатиот охридски уметник Дамјан Пејчиновски, како и настап на Националниот Џез оркестар со големата ѕвезда Шеон Кути претставуваат збогатување на програмата со тенденција да се допре и до најсофистицираните уметнички уживатели“, најави Цуцковски.

Првиот човек на НУ „Охридско лето“ соопшти и дека годинешното јубелјно 65. издание на фестивалот ќе биде одбележано со богата роденденска програма.

-„Охридско Лето“ првпат излегува од рамките на познатите сцени со што на 3. август го презентираме мега спектаклот Кармина Бурана – Симфонија на Битовите во изведба на повеќе од 70 уметници на сцена заедно со познатото електронско дуо IDQ од Република Србија со што воедно ќе ја започнеме и прославата по повод роденденот на фестивалот, кој идниот ден ќе биде прославен онака како што и е формиран, со рецитал на оперска пеjачка, тогаш истакнатата Ана Липша – Тофовиќ, а сега со нашата примадона со најголема интернационална кариера и бисерен глас, Ана Дурловски, појасни Цуцковски.

Министерот за култура и туризам, Зоран Љутков потенцира дека „Охридско лето“ е едно од најзначајните културни случувања во нашата земја.

-„Охридско лето“ е многу повеќе од фестивал, тоа е симбол на културната зрелост на нашата држава, симбол на отвореноста кон светот, симбол на врвната уметност и културен амбасадор на нашата земја. И оваа година, фестивалот ќе донесе програма која го задржува врвниот уметнички стандард, но и ќе ја отвора вратата за нови културни перспективи. Како што истакна и директорот, ќе имаме уметници од меѓународен ранг, но солисти, оркестри, и македонски имиња кои блескаат на светските сцени, солисти, оркестри, театарски ансамбли, модерни проекти и традиционални изведби, кажа министерот Љутков.

Според него „Охридско лето” е и голем двигател на туризмот, фестивал, кој не само што промовира културата, туку и го поттикнува културниот туризам, ја јакне економијата и ја позиционира Македонија на културната и туристичка мапа на Европа и светот.

Како што рече селекторката на музичката програма на фестивалот „Охридско лето“ , Симона Ѓорчева, музичката програма годинава ќе понуди 29 музички настани со учество на повеќе под 300 уметници од САД, Кина и Европа. Целта, според неа, е да се создаде платформа за културна размена на врвно ниво, со уметници чиј втор дом се најреномираните светски концертни сали.

Според селекторот на драмската програма Ненад Витанов, фестивалот „Охридско лето“ е конципиран како меѓународна уметничка платформа за промоција и изведба на најдобрите уметнички дела од Македонија и светот.

Како и музичката, и драмската програма ќе понуди незаборавни мигови за публиката од сите возрасти. Годинава на „Охридско лето“ ќе бидат одиграни две премиери, театарската претстава „ Амадеус“ во продукција на Турски театар Скопје и театарската претстава „ Рута“ во продукција на Драмски театар Скопје, а европска премиера ќе има и театарската претстава „Електра“ во продукција на Театарската асоцијација од Јужна Кореја и НУ „Охридско лето“. Покрај тоа што најмладата публика ќе ужива во театарската претстава на ОХО Продукција, сите уживатели на театарот ќе имаат можност да ја видат претставата која е најнаградувана годинава и воедно е и претстава на годината, „12“ во продукција на Македонски народен театар. Ќе биде изведена монодрамата „Сите најубави нешта“ со Игор Ангелов.

Програмата на 65. „Охридско лето“ од денеска ќе биде објавена на веб-страницата на фестивалот , а билетите наскоро ќе бидат пуштени во продажба.

Големата изложба „Ткаење светови: Колекции во разговор“ со уметнички дела од 87 автори од колекцијата на Музејот на современата уметност во Скопје (МСУ-Скопје) ќе биде отворена утревечер (24 април) во 20 часот, во Модерна галерија + Музеј на современа уметност Метелкова во Љубљана, Словенија. Изложбата ќе ја отворат директорите на двете институции, д-р Тихомир Топузовски и д-р Мартина Вовк. Куратори на изложбата се Ивана Васева, Благоја Варошанец, Ива Димовски и Владимир Јанчевски од МСУ и Бојана Пишкур од Модерна галерија.

Делата во Љубљана ќе бидат изложени десет месеци, до 8 февруари 2026 година. Изложбата е дел од програмата од национален интерес на Министерството за култура и туризам на РС Македонија и конципирана е како реципроцитетна. Дела од колекцијата на словенечкиот музеј наесен ќе бидат изложени во МСУ-Скопје.

Во „Ткаење светови: Две колекции во разговор“ се вклучени дела од 87 автори, од кои најмногу дела од РС Македонија и од речиси сите поранешни југословенски републики, дополнети со дела од уметници од Бразил, Полска, Боливија, Судан, Уругвај, Албанија, Јапонија, Јужноафриканска Република, Иран, Куба, Шпанија и од Романија. Изложбата е конципирана како конструктивен дијалог помеѓу специфични колекции – колекцијата на солидарноста на МСУ-Скопје и колекцијата „Артист 2000+“ како и националната колекција на Модерна галерија, Љубљана и ги истакнува делата изработени од природни материјали, како и дела кои го одразуваат ангажманот на уметниците со природата.

„Нагласен е делот на наивната уметност. Вака селектирана и поставена, изложбата отвора процеп за создавање поинаков свет помеѓу западноцентричниот светоглед и специфичниот поглед кон локалните тенденции, наспроти дела кои реферираат на поднебјето кое ги изртило и каде има континуитет на изработка. Тука се делата на наивната уметност и природните материјали кои изобилуваат, земја, сено, ливадско цвеќе, но вклучени се и фотографии од документирани акции во природа и критички настроени инсталации кон екстракцијата и уништувањето на природата“, објаснуваат кураторите.

„Ткаење светови: Колекции во разговор“ се фокусира на еманципацијата на уметничките медиуми, истражувајќи го односот помеѓу културата и природата, додека критички се осврнува на горливите еколошки прашања од времето на Капиталоценот. Изложбата во Љубљана зборува преку три сегменти: „Заборавен свет“, „Свет налик“ и „Свет во настанување“. Во првиот се селектирани дела изработени од користат природни материјали (земја, вода, отфрлени дрва, волна, живиот свет или пак реферираат на нив во конципирањето). Вториот го градат инсталации инспирирани од односот кон природата, тематски или визуелно, користејќи ги ресурсите на локалното поднебје, на некаква локална продукција која секогаш била во спрега со традиционалното (означено како народна традиција). Третиот дел го градат дела од наивната уметност и дела кои се стремат кон враќање на односот кон природата, со критички аспект кон индустријализацијата и искористувањето на природата.

Во изложбата се вклучени дела од уметниците: Борка Аврамова, Владимир Аврамчев, Македонка Андонова, Томе Андреевски, Ибрахим Беди, Гордана Вренцоска, Јордан Грабул, Евгенија Демниевска, Драгослава Јанева, Војко Јаневски, Гоце Јосифов – Ромбо, Ристо Калчевски, Димитар Кондовски, Димче Коцо, Михаил Лазаров, Доне Милјановски, Душко Мишевски, Вангел Наумовски, Петре Николоски, Аџем Нихат, Душан Перчинков, Раде Перчуклиевски, Илија Прокопиев, Кристина Пулејкова, Исмет Рамиќевиќ, Крсте Славковски, Мира Спировска, Мена Спировска-Менче, Глигор Стефанов, Душко Стојановски, Игор Тошевски, Марија Туша Иљовска, Симон Узуновски, Петар Хаџи Бошков, Ѓорѓи Цапев, Симон Шемов, Томо Шијак и Ѓорѓе Шијаковиќ, словенечките Јернеј Вилфан, Дружината од Шемпас, Маја Смрекар, Вадим Фишкин, потоа Стјепан Басталец, Антун Бахунек, Фрањо Вујчец, Стјепан Кичин, Иван Кузмиак, Иван Лацковиќ-Кроата, Јулије Папиќ, Ханибал Салваро, Матија Скурјени, Петар Смајиќ, Иван Рабузин, Боривоје Максимовиќ, Стјепан Столник и Јосип Хорват од Хрватска, српските автори Јанко Брашиќ, Јано Вењарски, Ондреј Вењарски, Богосав Живковиќ, Милосав Јовановиќ, Јано Књазовиќ, Сеад Казанџиу од Албанија. Застапени се и Јоланта Овидска и Јузеф Сарновски од Полска, Јон Григореску од Романија, Маноло Милјарес од Шпанија, непознат автор од Иран, Вифредо Лам од Франција/Куба, Питер Кларк од Јужноафриканската Република, Мохамед Абдала Ахмед од Судан/Велика Британија, Ример Кардиљо од Уругвај, бразилските уметници Мариа Бономи, Валдемар де Андраде-Силва, Лухдес Гуанабара, Силвиа де Леон Чарлео, Ладир Харис Домше-Пулу, Луциа Кан, Мариа Осилијадора Силва, Жусара Пимента де Падуа, Еленос Силва, Педро Соарес Фогаса, Жералдо Триндаде Леал, Вилма Хамос, боливиските автори Макс Арукипа Чамби и Патриција Веласко Уалин и Јозо Хамагучи од Јапонија.