Свет
Нашите најмоќни луѓе контролираат над милијарда долари
Во рацете на пет луѓе во земјава е сконцентрирана огромна моќ, поголема од таа што ја има владата на Македонија, а малкумина ги знаат нивните имиња. Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ) е клучниот играч за ценовната политика на енергенсите, чија годишна вредност е поголема од милијарда долари.
Мирче Котевски
Во рацете на пет луѓе во земјава е сконцентрирана огромна моќ, поголема од таа што ја има владата на Македонија, а малкумина ги знаат нивните имиња. Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ) е клучниот играч за ценовната политика на енергенсите, чија годишна вредност е поголема од милијарда долари.
Откако РКЕ во минатата недела одобри нова цената на струјата, домашните експерти се сетија дека државата им дала огромна моќ на петтемина што практично во иднина ќе ја кројат националната економија во земјава. Познавачите се едногласни дека регулаторите се потребни, но укажуваат оти државата треба да обезбеди и контрола и транспарентност во нивната работа, а треба да поработи и на нивниот професионален интегритет.
Владата во заминување го гледа раѓањето на РКЕ како една од најзначајните реформи што Македонија воопшто ги направила во енергетскиот сектор. Првпат ова тело формално профункционира пред четири години со измените на Законот за енергетика, иако со вистинска работа стартуваше во јули 2003 година.
Оваа петорка решава по претходно барање на компаниите дали и колку ќе се зголемат или намалат малопродажните цени на енергенсите. Како што пресметале домашни претставници од енергетскиот сектор, комисијата регулира и дефинира по речиси една милијарда долари годишно од енергетските компании во земјава. Располага со годишен буџет од над половина милион евра што го собира од енергетските компании. Секоја регистрирана компанија за регулаторите треба да издвои по 0,05 отсто од вкупниот пријавен приход што го остварува во една година. Процените се дека по таа основа комисијата зема надомест и до 700.000 евра, што е поголем и од годишниот буџет на Македонската академија на науките и уметностите (МАНУ), а е блиску до „паричниците“ на некои од високообразовните институции во земјава.
Што е тоа што ги обврзува регулаторите да работат совесно, кои механизми ги штитат од корупција, ако се има предвид дека располагаат со големи пари?
Извори за „Време“ сметаат дека платите што ги добиваат регулаторите, сепак, не може да бидат гаранција за заштита од корупција и од притисоци. Иако официјално, во комисијата не откриваат колкави плати земаат (немале пониска од 35.000 денари), економските експерти велат дека тоа е не е гаранција дека се имуни на корупција.
– Комисијата во иднина може биде изложена на притисоци од компаниите кои ќе бараат зголемување на цените на услугите што ги даваат. Се разбира, веќе се покажа дека не секогаш регулаторите ја одобруваат цената во оној процент што го посакуваат фирмите. Токму затоа е потребен механизам за заштита на комисијата од разни притисоци. Секогаш постои опасност од корупција на луѓе кои се клучни за профитите на некои моќни компании – укажува Пеце Недановски, продекан на Економскиот факултет.
Дел од енергетичарите, пак, се сомневаат во компетентноста на луѓето
во комисијата, бидејќи неколкумина не го исполнувале критериумот за десетгодишно работно искуство за областа за која се именувани. Познавачите велат дека членовите имаат можност сами да си ги носат правилниците и да се раководат според нив, без притоа да ги образложуваат пред јавноста. Тоа може да биде извор на манипулации бидејќи им се даваат дискрециски права на малкумина кои понекогаш може да имаат поголемо влијание и од Владата.
Енергетичарите велат дека никој „од надвор“ не може да им се меша, да ги коментира или да ги толкува актите што си ги носат и подготвуваат членовите. Моќта на Комисијата е уште поголема што за предвремено заминување на некои од членовите одлучуваат неговите четворица колеги, па дури потоа согласно нивната одлука, ако биде потребно, Владата предлага Собранието да изгласа нов член во согласност со Законот за енергетика.
Одредбите велат дека за член на РКЕ може да биде именуван и припадник на политичка партија на кој треба да му престане членството штом ќе стане дел од комисијата.
На петтемина им се забележува дека немаат тарифник врз кој ги носат новите цени во делот за топлинска и за електрична енергија, иако велат дека со постојните формули лесно може да пресметаат нови цени на енергенсите.
Таму велат дека се работи според законот. Секој член во комисијата може да помине најмногу десет години, бидејќи има право на реизбор, а еден мандат трае пет години.
За што водат сметка регулаторите?
безбедно и квалитетно снабдување на потрошувачите со енергија,
заштита на животната средина и природата,
заштита на потрошувачите,
заштита и унапредување на положбата на вработените во енергетскиот сектор
воведување и заштита на конкурентен пазар на енергија врз начелата на објективност, транспарентност и недискриминираност.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Европа
Шефот на германското разузнавање: НАТО може да го активира членот 5 поради руските саботажи
Руската саботажа на западни цели на крајот може да го поттикне НАТО да размисли за повикување на клаузулата за заемна одбрана од членот 5 на Алијансата, изјави шефот на германската служба за надворешно разузнавање (БНД).
Говорејќи на настанот на тинк-тенк ДГАП во Берлин, директорот на БНД, Бруно Кал, рече дека очекува Москва дополнително да ја зајакне својата хибридна војна. „Широката употреба на хибридни мерки од страна на Русија го зголемува ризикот НАТО на крајот да размисли да се повика на клаузулата за заемна одбрана од член 5“, посочи тој.
„Истовремено, зголемувањето на рускиот воен потенцијал значи дека директен воен конфликт со НАТО станува една од можните опции за Кремљ“, оценува тој. Според член 5, доколку е нападната членка на НАТО, другите членки на алијансата се должни да и помогнат да одговори.
НАТО и западните разузнавачки служби предупредија дека Русија стои зад зголемениот број непријателски активности низ евроатлантскиот регион, од повторени сајбер напади до подметнување пожар, што Русија го негира.
Ако Русија нападне еден или неколку сојузници на НАТО, тоа не би го сторила за да заземе огромни делови од земјата, убеден е Кал, туку за да ги тестира црвените линии поставени од Западот со цел да го порази западното единство и НАТО како одбранбен сојуз.
„Сè уште немаме индикации дека Русија има намера да војува, но ако таквите чувства надвладеат во владата во Москва, тогаш ризикот од воен конфликт ќе се зголеми во наредните години“, рече тој.
Според неговите експерти, високи функционери во руското Министерство за одбрана се сомневаат дека членот 5 на НАТО, вклучително и американските заштитни мерки за Европа, навистина ќе се применуваат во итен случај, заклучува шефот на разузнавањето.
Свет
Маск го критикуваше начинот на кој функционира Европската унија
Илон Маск ја критикуваше Европската комисија, нарекувајќи го телото „недемократско“, што е последна во серијата негови јавни критики на институциите и креирањето политики на Европската унија.
„Парламентот на ЕУ треба директно да гласа за работите и да не ги предава овластувањата на Европската комисија“, напиша Маск на социјалните мрежи откако европратениците и дадоа зелено светло на новата Комисија.
Гласаа 688 пратеници, од кои 370 гласаа за потврдување на Комисијата, 282 беа против, а 36 беа воздржани. Новата Комисија ја сочинуваат претседателката Урсула фон дер Лајен и 26 комесари. Комесарите, по еден од секоја земја-членка, беа назначени од националните влади, а потоа им беа доделени ресори од фон дер Лајен.
Маск во повеќе наврати ги коментираше политичките процеси во други земји или организации. Во октомври, тој се скара со потпретседателката на Европската комисија во заминување, Вера Јурова, нарекувајќи ја „олицетворение на банално, бирократско зло“, откако таа го нарече „промотор на злото“.
Политичкиот ангажман на Маск доживеа експоненцијален скок ова лето кога тој ја поддржа кандидатурата на Трамп за претседател на САД и инвестираше милиони долари во финансирање на кампањата на Трамп, пишува Политико. Тој стана близок советник на новоизбраниот претседател, дури се приклучи на разговорот на Трамп со украинскиот претседател Володимир Зеленски и, наводно, се сретнал со претставникот на Иран во Обединетите нации.
Свет
Американците му продаваат на Израел пакет оружје од 680 милиони долари
Администрацијата на американскиот претседател Џо Бајден е чекор поблиску до спроведувањето на пакетот оружје за Израел од 680 милиони долари, изјави американски официјален претставник запознаен со планот, и покрај прекинот на огнот со посредство на САД меѓу Израел и либанската вооружена група Хезболах.
Пакетот, кој прв го објави Фајненшл тајмс, вклучува илјадници комплети за муниција за директен напад (JDAM) и стотици бомби со мал дијаметар, рече претставникот кој сакаше да остане анонимен.
Објавата дојде помалку од еден ден откако договорот за прекин на огнот стави крај на најсмртоносниот конфликт меѓу Израел и милитантната група поддржана од Иран во последно време, но Израел сè уште се бори со својот друг непријател, палестинската милитантна група Хамас, во Појасот Газа.
Пакетот ќе следи по продажбата на борбени авиони и друга воена опрема на Израел во август 20 милијарди долари.
Ројтерс во јуни објави дека Вашингтон, најголемиот сојузник на Израел и снабдувач со оружје, испратил повеќе од 10.000 високо деструктивни бомби со тежина од околу 925 килограми и илјадници ракети „Хелфајр“ до Израел од почетокот на војната во Газа во октомври 2023 година.
Во говорот доцна во вторникот, израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху ја наведе потребата од надополнување на резервите на оружје како една од причините за прекинот на огнот.
„И ова го кажувам отворено, не е тајна дека има големи доцнења во испораката на оружје и муниција. Овие доцнења ќе бидат решени наскоро“, рече тој. На пакетот се работи веќе неколку месеци.
Некои сенатори изразија загриженост за пакетот поради загриженоста за хуманитарната катастрофа со која се соочуваат Палестинците во Газа.
Бајден е силен поддржувач на Израел откако вооружени лица предводени од Хамас во октомври 2023 година убија 1.200 луѓе и зедоа повеќе од 250 заложници, според израелските податоци.
Повеќето од 2,3 милиони жители на Газа се раселени, а енклавата е на работ на глад, по повеќе од една година од израелската војна против Хамас во Газа.
Здравствените власти во Газа соопштија дека повеќе од 43.922 Палестинци се убиени во израелската офанзива.