Поминаа две години откако некои вработени во ТМ Шведска или Тесла Шведска, поддржани од синдикатот на металурзите ИФ Метал, штрајкуваа за да ја принудат подружницата на американскиот производител на електрични автомобили да потпише колективен договор.

Иако не е законска обврска, колективното договарање стана добра деловна практика во Шведска и 90 проценти од сите вработени, особено во поголемите компании, се заштитени со колективни договори. Тесла се спротивставува на ваквите договори во Шведска, тврдејќи дека тие „не се вклопуваат во деловниот модел на Тесла“ и дека „вработените во Тесла веќе имаат многу конкурентни услови за работа“.

Сепак, Ирене Венемо, директорка на Шведскиот институт за медијација, државна агенција која посредува во вакви спорови, тврди дека фундаменталниот проблем лежи во загриженоста на американското седиште, поточно на Елон Маск, кој го носи официјалното име Технокинг на Тесла, дека колективен договор во Шведска би поставил преседан што би ги водел синдикатите во други земји.

„Тесла работи во многу земји и никаде нема ваков колективен договор. Менаџментот на Тесла во Шведска покажува подготвеност за соработка и доколку можеше самостојно да одлучува, мислам дека веќе ќе имавме договор“, рече Венемо.

Пред околу еден месец, Шведскиот институт за медијација се откажа од обидите за медијација, но пред тоа забележа дека ТМ Шведска постигнала одреден напредок и им обезбедила на своите вработени подобри услови за работа отколку пред штрајкот.

Венемо рече дека ТМ Шведска се приближила до условите што ИФ Метал ги постигна со Здружението на работодавачи во автомобилската индустрија. „Се обидовме на секој можен начин да го завршиме овој спор, но овој случај е различен од сите претходни. Сега стигнавме до крајот на патот“, објасни Венемо.

Шведските медиуми се поделени во своите ставови за штрајкот во Тесла. Левичарскиот Aftonbladet пишува дека ова е судир на „шведскиот модел против американската алчност; Давид против Голијат; Шведска против Маск“ и дека сите други големи меѓународни компании во Шведска имаат колективни договори.

Од друга страна, конзервативниот весник „Свенска дагбладет“ се прашува дали има смисла штрајкот да се продолжи на неодредено време, што очигледно не е особено ефикасно. Имено, и покрај бројните пречки, Тесла продолжува релативно успешно да увезува, продава и да ги сервисира своите возила во Шведска.

Аналитичарот Бендер проценува дека штрајкот досега чинел најмалку 10 милиони евра само од страна на синдикатите. ИФ Метал тврди дека има речиси една милијарда евра во својот фонд за штрајк и дека може да исплати обештетување на штрајкувачите само од камати и дивиденди.

Нешто потешко е да се процени колку штрајкот ја чинел ТМ Шведска. Компанијата се обидува да остави впечаток дека нема штета и дека сè работи без прекин, но според Бендер, станува збор и за милиони евра.

Шведската јавност најчесто се согласи со синдикатите, особено откако Елон Маск почна отворено да го поддржува американскиот претседател Доналд Трамп. Продажбата на Тесла во Шведска претрпе катастрофа во последните месеци. Според податоците од Mobility Sweden, во јули 2025 година се продадени само 163 возила, односно 85,5 проценти помалку отколку во истиот месец минатата година.

Во септември оваа година, трендот многу се промени. Вкупно се регистрирани 10.395 електрични автомобили, вклучувајќи 1.726 автомобили Тесла. Но, генерално, продажбата на Тесла во Шведска (за разлика од Норвешка) оваа година е доста слаба во споредба со 2024 година. Во текот на целата минатата година, регистрирани се 21.894 возила Тесла.

Советот на Народната банка, на својата редовна седница, го усвои Извештајот за ризиците за банкарскиот сектор за вториот квартал од 2025 година.

Во услови на забрзан раст на домашната економија и забавување на инфлацијата, банкарскиот систем ја задржа стабилноста, солвентноста се подобри, а стапката на адекватност на капиталот достигна 19,6%, што е највисокото ниво од 2006 година. Ликвидноста на банкарскиот систем се задржа на задоволително ниво, а ликвидните средства покриваат значителен дел од краткорочните обврски и од депозитите на домаќинствата. И квалитетот на кредитното портфолио се подобри во овој квартал, при што стапката на нефункционални кредити се намали на историски најниското ниво од 2,4%, известуваат од Народната банка.

Во услови на олеснети кредитни стандарди и зголемена кредитна побарувачка, зајакнатата солвентност го поддржа побрзиот раст на кредитирањето на домаќинствата и на претпријатијата, којшто на квартална основа изнесува 3,1% и 4,3%, соодветно. И депозитите растеа побрзо во вториот квартал од годината, при што и натаму има поволни движења според валутата и рочноста на депозитите.

Народната банка и во иднина ќе биде внимателна во водењето на монетарната и макропрудентната политика, во време кога сè уште има изразена надворешна и домашна неизвесност. Се нагласува потребата од претпазливост и постојано следење на ризиците заради задржување на стабилноста на банкарскиот сектор и во наредниот период.

Советот на Народната банка ја усвои Рамката за одржливост со што се поставува основата за систематско воведување одржливи практики во секојдневното работење. Рамката за одржливост има за цел да придонесе кон поголема енергетска ефикасност, одговорно користење на ресурсите, поттикнување зелени финансии и намалување на јаглеродниот отпечаток, како и кон подигање на свеста и зајакнување на капацитетите на вработените во областа на одржливото работење. Со нејзиното усвојување, Народната банка ќе продолжи со активностите насочени кон унапредување на еколошките практики, финансиската писменост и одговорното делување, заради долгорочна економска стабилност и општествена благосостојба, се додава во соопштението на Народната банка.

Високи претставници на ЕВН Македонија земаа активно учество на 14-тиот Меѓународен форум за енергетика и одржлив развој, кој оваа година се одржа во Скопје под мотото „Од цели кон акција: Напојување на иднината со одржлива енергија“.

Настанот се организираше од Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини во соработка со Канцеларијата на Програмата за развој на Обединетите нации УНДП и петте регионални комисии на ОН.

На отворањето се обрати министерката за енергетика, рударство и минерални суровини, Сања Божиновска, која истакна: „Енергетската отпорност денес значи способност системот да издржи, да се прилагоди и да продолжи да функционира, дури и во услови на неизвесност и геополитички потреси.“

Тридневниот форум обедини над 500 учесници од 70 земји, вклучувајќи и претставници на влади, меѓународни организации, финансиски институции, како и експерти и претставници од бизнис зедницата.

Првиот човек на ЕВН Македонија, Волфганг Маиер се обрати за време на сесијата посветена на „Финансирање на енергетската ефикасност и обновливите извори“. Тој истакна дека нема зелена транзиција без силни, паметни и модерни дистрибутивни мрежи.

„Не можеме да градиме зелена енергетска иднина на мрежа од 20-ти век. Надградените и модерни мрежи се суштински за интегрирање на обновливата енергија, но тоа доаѓа со многу висока цена. Затоа, меѓународните фондови, поволните заеми и стабилната регулаторна рамка се клучни за да се остварат неопходните инвестиции.“

Менаџерот во ЕВН Македонија Електроснабдување, Беркант Шен, зборуваше за улогата на ЕВН во развојот на инфраструктурата за полнење на електричните возила во државата, со што директно се придонесува кон забрзување на електричната мобилност и заштитата на животната средина.

Во фокусот на годинешната водечка глобална платформа за унапредување на одржливата енергија се енергетската транзиција, новите технологии и пазарот, производството на енергија, како и меѓународната соработка за енергетска сигурност.