Свет
Во светот има 774 млн неписмени или 16,1 отсто од населението постаро од 15 години
Меѓународниот ден на писменоста кој се одбележува на 8-ми септември е уште една можност да се предупреди на сé уште големиот проблем со неписменоста во поголем дел од светот во кој според податоците на УНЕСКО има околу 774 милиони неписмени лица, односно околу 16,1 отсто од населението повозрасно од 15 години.
Целта на УНЕСКО е со подобар пристап кон образованието од година во година да се намалува бројот возрасни лица кои не знаат да читаат и да пишуваат, како и под мотото „Мораме да го одржиме ветувањето – образование за сите“ да се овозможи посетување на училиштата сé уште за милиони деца меѓу кои повеќето се девојчиња.
Генералната директорка на УНЕСКО, Ирина Бокова по повод Меѓународниот ден на писменоста порача дека писменоста претставува повеќе од образовен приоритет. „Писменоста е вложување во иднината и прв чекор кон сите нови облици на писменост во 21-от век. Сакаме да доживееме век во кој секое дете ќе знае да чита и да се служи со таа вештина за да стекне целосна самостојност“, порача Бокова.
Од 774-те милиони неписмени, две третини или речиси 500 милиони се жени, а 123 милиони се млади на возраст меѓу 15 и 24 години.
Интересен е податокот дека се намалува бројот неписмени млади лица, но пропорционално не се намалува и бројот неписмени млади жени. Дури 54 милиони од вкупно 76-те милиони живеат само во девет земји во светот. Најмногу ги има во Индија, околу 28 милиони, во Пакистан 7 милиони, а помалку од 5 милиони млади неписмени жени во вкупното население има во Етиопија, Бангладеш. ДР Конго, Танзанија, Египет и Буркина Фасо. Од споменатите земји, единствено во Бангладеш има повеќе неписмени мажи отколку жени.
Во Македонија, истражувањето спроведено од страна на УНИЦЕФ покажа повисоки нивоа на неписменост во руралните населби и семејствата со понизок економски и социјален статус. Затоа во 2008 година, владата на Република Македонија го формира Центарот за образование на возрасни, кој има за цел да ја намали неписменоста кај оваа категорија на граѓани.
Според последните расположливи официјални до коишто може да се дојде, меѓутоа кои датираат уште од пописот во 2002 година, само 3,85 отсто од населението во Македонија немало никакво образование. Таа учебна 2001/2002 година 92,5 отсто од децата на возраст за основно образование биле вклучени во основното образование, меѓутоа анализата на вертикалното напредување на учениците покажува дека само 88,5 отсто од учениците кои пред осум години се запишале во основно училиште успеале да завршат осмо одделение во 2002/03 учебна година со својата генeрација – повеќето од оние 11,5 отсто кои , сосема го напуштиле образованието, покажува една студија од 2007 година под наслов „Училиште по мерка на детето – анализа на ситуацијата“, изработена за УНИЦЕФ од национален експертски тим од Македонија,.
Според споменатата студија за потребите на УНИЦЕФ констатирано е дека „проблемот на опфатот и намалувањето на бројот на учениците во основното образование е најсилно изразен во селските планински средини, како и кај ромската етничка заедница, без оглед на местото на живеење. Статистичките податоци говорат дека нема разлика меѓу момчињата и девојчињата во нивната вклученост во основното образование на национално ниво. Меѓутоа, девојчињата што живеат во рурални средини, кои можеби доаѓаат од семејства со понизок социоекономски статус и/или потекнуваат од определени етнички групи, се изложени на поголема опасност од исклучување од образовниот систем уште во текот на основното образование.
И Европската комисија изразува загриженост со ниското ниво на писменоста во земјите членки во Европската унија. Во државите членки на ЕУ неписменоста е помала од еден отсто, но според податоците на Европската комисија, загрижува податокот дека 20 отсто од населението има ниско ниво на писменост. Според ова истражување, секој петти Европеец помлад од 15 години, а слична е и ситуацијата меѓу возрасните, има тешкотии во текот на читањето и пишувањето, поради што и потешко наоѓаат работа. Оттаму, Европската комисија во 12011 година формираше експертска група којашто започна кампања за искоренување на причините за ниското ниво на писменост. ЕУ постави цел до 2020 година да се намали процентот на ученици со тешкотии во читањето, математиката и науката на помалку од 15 отсто.
Што се однесува до возрасните Европејци, речиси 80 милиони, што претставува третина од вкупно вработените, има многу ниско ниво на способноста за читање и пишување.
Идејата за одбележување на денот на писменоста се јави во септември 1965 година во Техеран, на светската конференција на темата за искоренување на неписменоста во светот, а тогаш е претставена и иницијативата за прогласување еден ден во годината за Меѓународен ден на писменоста.
Писменоста е човеково право, имплицитно содржано во правото на образование. Тоа е препознаено како право во низата меѓународни конвенции и декларации. Со општата декларација за човековите права од 1948 година признаено е правото на образование, а со тоа и правото на писменост. Двете, меѓутоа, декларации одеа и потаму, па така во Декларацијата до Персеполис од 1975 година е содржено дека писменоста е темелно човеково право, а со Декларацијата од Хамбург од 1997 година се нагласува дека писменоста, којашто во поширока смисла опфаќа знаење и вештини кои се потребни на сите во светот без измени, е основно човеково право.
Денес има четири основни сфаќања на писменоста, односно писменоста како автономен систем вештини, писменоста како применета практицирана и ситуирана, писменоста како процес на учење и писменоста како текст.
Меѓутоа, имајќи предвид дека меѓународните концепции за писменоста постојано се развиваат, посочените дефиниции не се и конечни. Во поново време институциите и научниците кои се занимаваат со ова прашање предводени од УНЕСКО, сé повеќе се наклонети на тоа дека постојат повеќе различни видови писменост. Една од таквите видови писменост е и информатичката писменост./крај/мф/сн
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Детали од пропаднатиот мировен договор меѓу Русија и Украина: „Киев да гарантира трајна неутралност, а Москва да не напаѓа“
Русија и Украина беа блиску до постигнување мировен договор во пролетта 2022 година, според кој Киев бил подготвен да се посвети на неутралност, пренесува „Велт“ повикувајќи се на нацрт-договорот.
Повикувајќи се на документ од 17 страници од 15 април 2022 година, германскиот весник наведува дека Москва и Киев постигнале начелен договор и дека преостанатите разлики ќе бидат „измазнети“ на самитот меѓу претседателите на Русија и Украина, Владимир Путин и Володимир Зеленски.
Според „Велт“, Украина тогаш се обврзала на „постојана неутралност“ без присуство на странско оружје или војници, како и да не „прима, произведува или стекнува“ нуклеарно оружје. Киев, наводно, гарантирал и дека нема да одржува воени вежби со други земји.
За возврат, Русија се обврза да не ја напаѓа Украина, а Киев можеше да добие безбедносни гаранции од САД, Велика Британија, Франција и Кина. Доколку Украина биде нападната, нејзините гаранти ќе го поддржат нејзиното право на самоодбрана во рок од три дена, со ратификација на соодветните договори од секоја држава учесничка, што ќе ги направи правно обврзувачки.
„Велт“ наведува и дека договорот го исклучил рускиот полуостров Крим, како и делови од Донбас од какви било безбедносни гаранции дадени на Украина.
Сепак, не е јасно кои делови на Донбас беа опфатени со клаузулата. Весникот наведува дека иако Русија сакала да се утврдат точните граници на самитот Путин-Зеленски, Киев одбил, инсистирајќи дека тие се засновани на украинско толкување.
Во исто време, Москва наводно сигнализирала дека е подготвена да ги повлече своите војници од украинска територија, но не и од Крим и Донбас. И тоа требаше да разговараат Путин и Зеленски.
Двете страни, исто така, наводно имале големи несогласувања околу големината на украинската војска, бидејќи Киев сакал да задржи многу повеќе војници отколку што Москва била подготвена да дозволи.
„Велт“ објави дека Москва бара рускиот да стане втор официјален јазик во Украина. Русија, наводно, побарала укинување на сите меѓусебни санкции и отфрлање на тужбите, истовремено повикувајќи го Киев да го забрани нацизмот и „агресивниот национализам“. Украина ги одби тие барања, пишува весникот.
Коментирајќи го сега пропаднатиот договор, еден украински преговарач за „Велт“ изјави: „Тоа беше најдобриот договор што можевме да го постигнеме“. Преговарачот исто така изјави дека Киев бил во посилна преговарачка позиција во 2022 година отколку сега.
Руските власти претходно потврдија дека Украина и Русија се блиску до мировен договор, но тврдеа дека напредокот е закочен од тогашниот британски премиер Борис Џонсон, кој наводно го советувал Киев да продолжи со борбите. Џонсон ги отфрли обвинувањата.
Свет
„Смрт за Америка и Израел“: Хутите тврдат дека собориле американски борбен дрон
Јеменската милитантна група Хути соопшти дека соборила американско борбено беспилотно летало MQ-9 Reaper и објави видео на кои се прикажани делови од дронот.
Хутите тврдат дека го собориле дронот со проектил земја-воздух, дел од новата серија напади на бунтовниците оваа недела, по релативно затишје во војната меѓу Израел и Хамас во Појасот Газа.
Пентагон, Централната команда на САД и американските воздухопловни сили не ја коментираа изјавата на милитантите, но Си-Би-Ес Њуз цитираше неименуван американски функционер кој потврдил дека дронот се урнал во Јемен.
Видеото објавено од Хутите вклучува ракета која е лансирана кон беспилотно летало, а во позадина се слуша како човек го рецитира слоганот на групата по ударот на авионот: „Господ е најголем, смрт за Америка, смрт за Израел, проклетство на Евреи, победа на исламот“.
На видеото се прикажани и неколку главни делови од дронот, вклучувајќи го и логото на General Atomics, која го произведува авионот, како и серискиот број.
Свет
Апокалипса во Кина: силно торнадо руши се’ пред себе, 5 загинати и многу повредени
Најмалку пет лица загинаа, а 33 се повредени во силно торнадо што денеска го погоди јужниот кинески град Гуангжу, јави кинескиот јавен сервис CGTN.
Сеизмолошкиот институт соопшти дека торнадото било на ниво 3, што е две нивоа под највисокото, а увидот за материјалната штета е во тек, објави државната новинска агенција Ксинхуа.
Метеоролошката станица во селото Лијангтиан во округот Бајин, на околу три километри од местото каде што потекнува торнадото, попладнево забележа максимален удар на ветер од 20,6 метри во секунда.
Претходно во текот на денот, градските власти издадоа предупредувања за можна појава на грмотевици, дожд, град и торнада во многу окрузи.
Ова доаѓа додека провинцијата Гуангдонг се бори со рекордни поплави предизвикани од обилните дождови, кои однесоа најмалку четири животи и раселени десетици илјади луѓе низ неколку градови.
Најмалку 10 лица се водат како исчезнати.