Европските претставници вчера воздивнаа со олеснување, верувајќи дека разговорите во Женева вродиле со плод и дека Доналд Трамп ќе ги послуша нивните молби да не наметнува лош мировен договор на Украина. Сепак, прославата беше краткотрајна бидејќи Русија го отфрли ревидираниот предлог до вечерта. Оптимизмот претходно го поттикна и претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, која го поздрави „добриот напредок“ постигнат благодарение на „силното европско присуство“ во преговорите, пишува Политико.

Напредокот се одрази во фактот дека европските и британските советници воопшто беа поканети на состанокот во Швајцарија, откако беа изоставени од оригиналниот план од 28 точки меѓу САД и Русија. Планот предизвика паника во Брисел поради страв дека е толку пристрасен кон Москва што само ќе ја охрабри Русија да изврши понатамошни напади.

Откако Русија ја отфрли ревидираната верзија, на која Украина работеше и со помош на своите сојузници, Киев се соочува со опасност Владимир Путин да ги врати на почеток – кон спорен договор за прекин на огнот што би ги принудил да предадат дел од територијата на Москва, да се откажат од обидот за членство во НАТО и да ја намалат својата војска од речиси еден милион на 600.000 војници.

Во тој случај, украинскиот претседател Володимир Зеленски би се соочил со тежок избор: да го прифати договорот што го составија Трамп и Путин или да ја ризикува иднината на земјата надевајќи се на помош од европските сојузници. Истите сојузници кои, по речиси четири години војна, сè уште не се подготвени да му испратат свои сили или оружјето што го бара, па дури и да користат замрзнати руски средства во своите банки за да му помогнат.

Неподготвени за битка
Некои американски републиканци веруваат дека Европејците кои се спротивставуваат на планот на Трамп и потребните компромиси едноставно се лажат себеси. „Која е алтернативата?“, праша Грег Свенсон, претседател на организацијата Republicans Overseas во Обединетото Кралство, за Политико.

„Можете да зборувате за сè, можете да одите на сите овие дипломатски состаноци и можете да ги испратите сите ваши најдобри луѓе во Женева, но единствениот начин да го победите Путин е да се борите – и никој од нив не е подготвен да го стори тоа“, рече Свенсон. „Значи, сè е само разговор. Сè звучи одлично кога зборувате за демократија и одбрана на Украина, но тие едноставно не се подготвени да го сторат тоа.“

Европските политичари и функционери не би се согласиле. Тие посочуваат на огромните суми пари и оружје што нивните влади ги испратија во Киев откако започна војната, како и на економскиот данок од намалената трговија со Русија, особено увозот на фосилни горива. Откако Соединетите Држави ја намалија својата поддршка, Европа видливо ги засили напорите да ја пополни празнината.

Но, фактот останува дека првичниот предлог на Трамп предизвика паника кај функционерите и дипломатите во Брисел и пошироко, бидејќи тие се свесни дека Зеленски не може да се потпре само на Европа дека ќе направи доволно за да ѝ помогне на Украина.

Заглавени со руски средства
Ова беше јасно ставено на знаење пред еден месец, кога лидерите на ЕУ пристигнаа на самитот во Брисел уверени дека ќе постигнат историски договор за користење на 140 милијарди евра замрзнати руски средства како „кредит за репарација“ за Киев. Овој кредит би ѝ обезбедил на Украина финансиска стабилност најмалку во следните две години. Сепак, поради голем дипломатски и политички пропуст, планот пропадна по неочекуваните приговори од Белгија.

Разговорите меѓу претставниците на Европската комисија и владите-членки, особено белгиската влада, сега се интензивираат, но сè уште нема договор, потврдија неколку претставници под услов на анонимност. Некои дипломати се надеваат дека притисокот на Трамп ќе ги принуди Белгија и другите земји кои се воздржуваат да попуштат.

Сепак, некои дипломати стравуваат дека идејата за кредит за репарација ќе пропадне ако конечниот мировен договор го спомене користењето на истите овие средства. Првичниот нацрт предложи користење на средствата за инвестициски потфат во Украина, при што половина од приходите ќе одат во САД, потег што Европејците го отфрлија како „скандалозен“.

Покрај тоа, постои ризик дека „Еуроклер“, финансиски депозитар со седиште во Белгија, ќе мора да ги врати парите во Москва откако ќе бидат укинати санкциите. Тоа би можело да ги остави европските даночни обврзници да ја платат сметката, сценарио што владите на ЕУ сигурно ќе го разгледаат.

И кој ќе го одржува мирот?

Покрај финансирањето, тука е и прашањето за одржување на мирот. Претходно оваа година, францускиот претседател Емануел Макрон и британскиот премиер Кир Стармер предводеа напори за собирање поддршка за меѓународни мировни сили составени од доброволни земји. Макрон дури ја спомена и идејата за испраќање војници во Украина пред да заврши конфликтот. Денес, тој повеќе не зборува во таа насока.

Колку е политички чувствително ова прашање во Франција, покажа неодамнешната врева предизвикана од новиот началник на францускиот Генералштаб, Фабиен Мандон, кој ги повика градоначалниците да ги подготват своите граѓани за можна војна со Русија. Мандон предупреди дека ако Франција „не е подготвена да ја прифати загубата на своите деца, да страда економски затоа што приоритет ќе му се даде на одбранбеното производство, тогаш сме во опасност“. Макрон подоцна се обиде да ја смири ситуацијата, велејќи дека зборовите на Мандон се извадени од контекст.

Во Германија, министерот за надворешни работи Јохан Вадефул рече дека Берлин „веќе дава посебен придонес на источното крило“ со стационирање на борбена бригада во Литванија. „Целиот балтички регион е клучна област на која Бундесверот треба да се фокусира. Мислам дека тоа е исто така доволна и далекусежна поддршка за Украина.“

Украинците би сакале посилна посветеност на сопствената почва, но западноевропските земји се плашат од големите жртви што би ги донело испраќањето војници на фронтовските линии.

„Барем Трамп е искрен во врска со тоа“, рече Свенсон. „Можевме да ја победиме Русија. Мислам дека би ги победиле брзо, под претпоставка дека нема нуклеарно оружје. Би ја победиле Русија, но многу луѓе би умреле.“

фото: принтскрин

Денеска од 07:55 часот, поради одрон на патот помеѓу селата Царев Двор и Отешево, во прекин е сообраќајот во двата правци на регионалниот пат Ресен – Граничен премин Стење.

„Апелираме до граѓаните да не се упатуваат кон овој пат, а надлежните институции преземаат мерки и активности за чистење на патот и нормализирање на сообраќајот, за што јавноста ќе биде соодветно известена“, велат од МВР.

Доналд Трамп силно сака мировен договор во Украина. Киев сака мир уште повеќе, но не по секоја цена, пишува Би-би-си во анализата на новиот обид за постигнување прекин на огнот во Украина. Според анализата, токму затоа Украина одби кога американската администрација почна да се залага за договор до Денот на благодарноста, под услови што речиси личеа на предавање.

Итни разговори во Женева
Украина испрати високи функционери на разговорите во Женева, а во текот на целата недела делегациите на САД и Украина се возеа напред-назад помеѓу двете главни локации во црни лимузини со затемнети прозорци.

Ним им се придружија советници за национална безбедност од Германија, Франција и Обединетото Кралство.

Единствениот момент кога аналитичарот на Би-Би-Си успеа да го види Андриј Јермак, кој го водеше украинскиот преговарачки тим, беше кога тој изгледаше сосема безизразно. Ова не е изненадувачки: првичниот предлог беше толку поволен за руските барања што американскиот државен секретар Марко Рубио мораше да негира дека е напишан од Кремљ.

Но, Доналд Трамп беше јасен – Украина мора брзо да потпише или да се соочи со неодредени последици. Затоа Киев мораше да учествува.

Рубио споменува „огромен напредок“, но ништо конкретно
Во неделата вечерта, Рубио објави дека е постигнат „огромен напредок“ и дека „остануваат само две работи“. Кога беше прашан од новинарите, тој одби да прецизира, нарекувајќи ја ситуацијата „деликатна“.

Но, во заедничката изјава на Украина и САД сега се вели дека е во тек „нов договор“, наречен „ажуриран и ревидиран рамковен документ“.

Тој документ сè уште не е објавен. „Фајненшл тајмс“, според Би-Би-Си, го цитира украинскиот заменик-министер за надворешни работи Сергеј Кисљак, кој вели дека новиот план од 19 точки остава „многу малку“ од оригиналниот нацрт.

Европските промени го поместуваат документот во корист на Украина
Новиот текст веројатно ќе вклучи барем некои од амандманите предложени од европските земји, објавени од Ројтерс, кои се значително поприфатливи за Киев. Во оваа верзија, повеќе нема автоматско вето за идното членство на Украина во НАТО – ниту пак какви било ограничувања за големината на вооружените сили на Украина.

Во него се наведува дека западните сили нема да бидат трајно распоредени во Украина, но ова не е целосна забрана.

Нема предавање на територија, нема амнестија за воени злосторства
За чувствителното прашање за територијата – земјата што украинските војници ја бранат и за која умираат 11 години – нема да има предавање на остатокот од Донбас на Русија, а Украина ќе се обиде да ги врати окупираните територии исклучиво преку дипломатски канали. Ова е нешто што украинскиот претседател Володимир Зеленски веќе го прифати.

Општата амнестија за воени злосторства е исто така целосно отфрлена. Но, најважно – во документот се споменуваат безбедносни гаранции.

Стармер и други функционери бараат заштита за Украина во стилот на Член 5 на НАТО
Неколку функционери, вклучувајќи го и британскиот премиер Кир Стармер, зборуваа за тоа дека на Украина ѝ е дадена заштита во стилот на Член 5, што значи дека САД ќе бидат обврзани да застанат во нејзина одбрана ако Русија повторно нападне.

Ова е клучно прашање за кое Украина вели дека не може да преговара. Не е јасно колку европски предлози влегоа во најновата верзија, но германскиот канцелар Фридрих Мерц го нарекува договорот „значително изменет“ – и „на позитивен начин“.

Како се промени планот преку ноќ?
Би-Би-Си пишува дека е тешко да се каже со сигурност како документот од план пријателски настроен кон Кремљ се претворил во нешто сосема друго, особено со луѓе како Стив Виткоф во просторијата.

Оригиналниот текст пријателски настроен кон Кремљ е базиран на средбата на Виткоф со рускиот претседател Путин оваа пролет, кога тој се врати цитирајќи руски контроверзни наративи речиси дословно. Овој нов предлог, според Би-Би-Си, изгледа како нешто на што Украина би можела да се согласи – еден ден.

Трамп го менува тонот
Затоа Трамп премина од напаѓање на украинските функционери – за нивниот наводен „целосен недостаток на благодарност“ – на тврдење дека „нешто добро“ може да произлезе од нова рунда разговори. Но, колку добро? Сè уште нема индикации дека Русија е подготвена да се откаже од борбите освен ако не биде принудена.

„Путин е многу посигурен воено во моментов“, вели Татјана Становаја од Carnegie Russia Eurasia Center.

Таа ги наведува скандалот со корупција и политичката криза во Киев, проблемите со мобилизацијата и руските воени придобивки на терен – сето ова го одразува размислувањето на Путин. Во најдобар случај, велат некои, желбата на Трамп за брз договор даде нов импулс на потрагата по мир – за кој Украинците, под постојан напад, очајно копнеат.

Кругот се затвора
Но, тешко е да се ослободиме од впечатокот дека деновите на интензивна дипломатија нè вратија таму каде што бевме, според Би-Би-Си.

„Руската позиција е: ‘Ги презентиравме нашите барања, па дали ќе ги прифатите или не?’“ вели Становаја. „Ако да – ќе ја запреме војната. Ако не – само ќе почекаме додека не бидете подготвени“.

фото: принтскрин