Турција во последните недели презеде сериозните чекори за зајакнување и модернизација на војската. Германската влада конечно се согласи да испорача 40 авиони „Еурофајтер Тајфун“ на Анкара, а Турција претходно побара од Америка ист број борбени авиони Ф-16. Ова вооружување доаѓа во време на промени во безбедносната ситуација во Европа, но и на Блискиот Исток.

Турција сака да ја зајакне својата позиција како регионална сила и да ја намали зависноста од странски добавувачи на воена опрема. За овие цели, земјата предводена од Реџеп Таип Ердоган инвестира милијарди во сопствено производство, но фокусот е ставен и на купување оружје од странство.

Германија одобри испорака на „Еурофајтер“
Неодамна, по неколку години политички ќорсокак, беше обновена набавката на американски авиони Ф-16 Блок 70. Покрај тоа, Анкара набавува софистицирани системи за воздушна одбрана, електронска опрема и мотори од Јужна Кореја, Италија и Велика Британија.

Но, она што Ердоган го сакаше долго време, а на што Берлин остро се спротивстави, се авиони од типот „Еурофајтер Тајфун“. Тие треба да се склопуваат во Велика Британија, но со делови од Германија. Берлин се согласи да испорача 40 авиони на Анкара, по повеќегодишен застој.

Сега се водат преговори за купување на овие борбени авиони, кои ги произведува конзорциум од Германија, Велика Британија, Италија и Шпанија, претставен од компаниите „Ербас“, „БАЕ Системс“ и „Леонардо“.

Ердоган рече дека Турција сака да ги добие овие авиони што е можно поскоро.

Модернизација на турската армија

Турската армија, втора по големина во НАТО алијансата, моментално е во процес на трансформација од бројно доминантна во технолошки напредна и агилна воена машина. Клучен дел од тој план е потпирањето на домашната воена индустрија.

Најдобар пример за турскиот воен успех се беспилотните летала, првенствено моделите Bayraktar TB2 и AKINCI, произведени од компанијата „Bajkar“. TB2 се покажа како ефикасен во конфликтите во Либија, Сирија, Нагорно-Карабах и Украина, што ја прави Турција глобален играч во индустријата за беспилотни летала.

Покрај тоа, Анкара го претстави својот борбен авион од петта генерација – KAAN, кој влезе во фаза на тестирање во 2023 година. Се очекува авионот, доколку ги оправда очекувањата, да ја намали зависноста на Турција од американските F-16, особено откако Турција беше исфрлена од програмата F-35 поради купувањето на руските системи S-400.

На копно, Турција го развива тенкот Altaј, нов главен борбен тенк кој треба да ги замени застарените германски Leopard 1 и американскиот „М60“. Во поморскиот сектор, се гради десантниот брод TCG Anadolu, првиот турски брод со можност за носење борбени беспилотни летала, хеликоптери и маринци.

Зошто Турција се вооружува?

Постојат неколку фронтови што Ердоган ги смета за непријателски и за кои се зајакнува воениот капацитет:

1. Курдски сепаратисти: Конфликтите со Курдската работничка партија (ПКК) во југоисточна Турција и северен Ирак и Сирија траат веќе 40 години
2. Сирија: Турција има силно воено присуство во северна Сирија, каде што контролира неколку гранични зони и го спречува ширењето на курдските милиции поврзани со ПКК.
3. Грција и Источниот Медитеран: Споровите околу поморските граници, воздушниот простор и правото на експлоатација на природните ресурси во Источниот Медитеран дополнително ја мотивираа Турција да ги зајакне своите морнарици и воздухопловни сили.
4. Јужен Кавказ: Анкара го поддржува Азербејџан во регионалните тензии со Ерменија, вклучително и воената соработка и договорите за извоз на турска опрема
5. Геополитичка конкуренција со Америка и Русија: Иако е членка на НАТО, Турција сè повеќе води независна надворешна политика. Соработката со Русија во енергетиката и одбраната, заедно со паралелното одржување на воените врски со Украина, ја позиционираше Анкара како идеален посредник.

Тензиите со Израел

Сепак, најголемите тензии во моментов постојат на линијата Анкара-Тел Авив, особено по бурната реакција на Израел на купувањето американски авиони.

Висок израелски функционер изјави дека овој потег на Турција би можел да се искористи за офанзивни цели против неговата земја, но може да ја загрози и регионалната стабилност. Тој рече дека „Израел ќе преземе чекори за да ги спречи овие намери доколку е потребно“, нагласувајќи дека „Анкара се стреми да го врати своето отоманско влијание, вклучително и во Ерусалим“.

Тој се осврна на „можноста за воена конфронтација со Турција“, која ја опиша како „далечна, но растечка“ , нагласувајќи дека „приоритет е да се избегне ескалација“.

Ердоган е еден од ретките светски лидери кој го обвини Израел за „масакрот“ во Газа.

Од друга страна, Израел ја обвинува Турција дека претставува безбедносна закана поради наводите дека милитантната група Хамас ги планира своите операции од Истанбул.

Иранскиот главен град Техеран најверојатно е само на неколку недели од таканаречениот „нулти ден“, предупредуваат експертите – денот кога чешмите ќе пресушат во големи делови од градот, додека земјата се соочува со сериозна криза во снабдувањето со вода. Клучните резервоари се празни, некои од најдлабоките се сведени на плитки езерца, додека властите се борат да ја намалат потрошувачката на вода, а жителите очајно се обидуваат да ја зачуваат за да избегнат катастрофа.

„Доколку денес не донесеме итни одлуки, во иднина ќе се соочиме со проблем што нема да можеме да го решиме“, изјави иранскиот претседател Масуд Пезешкијан.

„Не е новост дека Иран складира вода поради сушата. Но, разликата сега е што оваа криза го погодува главниот град “, рече Кавех Мадани, директор на Институтот на Обединетите нации за вода, животна средина и здравје.

Техеран, каде што живеат околу 10 милиони луѓе, би можел целосно да остане без вода ако нивото на потрошувачка не се намали, стравуваат експертите.

Корените на кризата лежат во комбинација од неколку фактори, вклучувајќи, како што велат инженерите, децении лошо управување со водните ресурси и растечка нерамнотежа помеѓу понудата и побарувачката. Сето ова е дополнително влошено од климатската криза , пишува „CNN“.

Иран моментално поминува низ една од најлошите суши во својата историја – петта година по ред.

Земјата се соочува и со неподносливи топлотни бранови. Овој месец, температурите во некои делови од Иран достигнаа повеќе од 50 степени Целзиусови, според климатологот и историчар на метеоролошки податоци Максимилијан Херера. Според веб-страниците за временска прогноза, еден ден во јули се забележани нереални 65 степени, што го прави Иран едно од најжешките места на земјата. Од друга страна, има се помалку дождливи денови – за 40 проценти оваа година, ако се спореди со претходната.

„Како одговор на кризата, властите го намалија притисокот на водата во Техеран за речиси половина, што влијаеше на околу 80 проценти од домаќинствата“, изјави гувернерот на покраината Техеран, Мохамад Садек Мотамедијан.

Вода се доставува до главниот град на Иран со цистерни, а оние што можат да си ја дозволат набрзина инсталираат резервоари за складирање вода.

Минатата недела, владата прогласи неработен ден во Техеран и други делови од земјата за да заштеди вода и електрична енергија.

„Сега се разгледува можноста за неработна недела, со цел граѓаните да го напуштат градот и со тоа да ја намалат потрошувачката“, кажа портпаролката на владата Фатеме Мохаџерани.

Браната Амир Кабир е една од петте главни акумулации што го снабдуваат Техеран со вода. Нејзиното ниво на водата во акумулацијата падна на најниско ниво во историјата.

Експертите предупредуваат дека нема едноставно решение за оваа криза. Според Кавех Мадани, владата се одлучува за привремени, „фластериски“ мерки, како што се нови проекти за пренасочување на водните текови. Техничките решенија како што се десалинизацијата (отстранување на солта од морската вода) и рециклирањето на отпадните води мора да бидат дел од решението, додаде тој, но „тие решенија само привремено ги ублажуваат симптомите, без да ја решат основната причина“.

Тој се залага за целосна трансформација на економијата – транзиција од земјоделство кое троши огромни количини вода (која моментално сочинува околу 90 проценти од потрошувачката на вода во Иран) кон услужни дејности и индустрија кои имаат значително помал „воден отпечаток“.

Овој вид реформа, вели тој, би бил болен и скап – и економски и политички – и е многу малку веројатен под сегашната влада и со постојните санкции наметнати врз Иран од страна на Соединетите Американски Држави и други земји.

„Ќе има надеж да се избегне „нултиот ден“, доколку Техеран издржи до крајот на септември“, заклучи Мадани.

Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) денес објави дека нејзиниот тим во нуклеарната централа Запорожје во Украина слушнал експлозии и видел чад што доаѓа од блиската локација.

Нуклеарната централа објави дека еден од нејзините помошни објекти бил нападнат денес, според соопштението, објави Ројтерс.

Се нагласува дека помошниот објект се наоѓа на 1.200 метри од нуклеарната централа.

Претставниците на електраната претходно денес објавија дека гранатирањето од страна на украинските вооружени сили предизвикало локализиран пожар во индустриската зона во близина на нуклеарната централа Запорожје.

#BREAKING #UKRAINE #UCRANIA

🔴 UKRAINE :📹 AN AUXILIARY FACILITY OF UKRAINE'S ZAPORIZHZHIA NUCLEAR POWER PLANT (ZNPP) WAS HIT

ZNPP is Europe's largest nuclear plant, under Russian control since 2022

The IAEA reported its team at Zaporizhzhia Nuclear Power Plant heard… pic.twitter.com/MSeeXGYnlh

— LW World News 🌍 (@LW_WorldNews) August 2, 2025

Како што е соопштено, нема закана за безбедното работење на нуклеарната централа.

Се наведува дека зрачењето измерено во индустрискиот комплекс на електраната и во зоната на набљудување било „во границите на природните вредности“.

Во соопштението стои дека за време на гаснењето на пожарот, рускиот спасувачки тим бил нападнат од дрон на украинските вооружени сили и дека во нападот немало жртви.