Од платформата Вреди наскоро ќе произлезе нова политичка партија, која ќе настапи обединето на претстојните локални избори. Како што најави вицепремиерот и лидер на Демократско движење, Изет Меџити, процедурите за формирање на новиот политички субјект ќе започнат веќе следната недела.

„Граѓаните испраќаат јасна порака – сакаат единствена, организирана и координирана понуда. Јавно велам: не е важно кој ќе биде претседател, важно е идејата да успее. Целта ни е обединување пред локалните избори“, изјави Меџити во емисијата „ПодГо“ на Телеграфи Македонија.

Според него, новата партија ќе има заеднички штаб, информативен центар, програма и листи за советници, додека кандидатите за градоначалници сè уште не се дефинирани. Меџити додава дека не гледа проблем во тоа што името на партијата и нејзиниот лидер сè уште не се познати, бидејќи „најважна е суштината, а не формата“.

Во меѓувреме, одлуката на Алијансата за Албанците да настапи со свои листи за советници на локалните избори предизвика тензии во рамките на коалицијата. Претседателот на партијата, Арбен Таравари, изјави дека одлуката не значи напуштање на Вреди и дека остануваат дел од Владата.

Сепак, Меџити смета дека оваа постапка оди во прилог на нивниот заеднички политички противник.

„Оваа одлука е во интерес на ДУИ. Верувам дека јавноста бргу ќе ја препознае суштината на ваквиот потег. Ние никого не сме исклучиле – тој сам се дистанцираше“, порача Меџити.

Тој додаде дека ова отвора и прашање за стабилноста на владината коалиција, но засега не е донесена одлука дали ќе се бара разрешување на Таравари од министерската функција во здравство.

Компанијата на Илон Маск, заедно со партнерите „Palantir“ и „Anduril“, моментално е еден од главните кандидати за развој на клучните делови на новиот американски противракетен одбранбен штит „Златна купола“.

Компанијата на Илон Маск, позната по своите ракети и сателити, соработуваше со софтверскиот гигант „Palantir“ и производителот на дронови „Anduril“ за да понуди решение кое вклучува сателитска мрежа за рано откривање и следење на проектили. Проектот предизвика голем интерес кај растечката база на технолошки стартапи кои влегуваат во одбранбениот сектор.

На 27 јануари, претседателот Доналд Трамп, потпишувајќи извршна наредба, ги означи ракетните напади како „најкатастрофалната закана со која се соочуваат Соединетите држави“.

Сите три компании се основани од претприемачи познати по поддршката на Трамп. Маск наводно донирал повеќе од 250 милиони долари за својата политичка кампања и сега служи како специјален советник на претседателот за намалување на владините трошоци, преку новосоздадената Канцеларија за владина ефикасност. Иако досега сигналите од Пентагон се позитивни за конзорциумот „SpaceX“, изворите предупредуваат дека целиот процес сѐ уште е во рана фаза и дека конечните одлуки би можеле значително да го променат текот на проектот во наредните месеци.

Повеќе од 1000 сателити

Според планот неодамна претставен од „SpaceX“, „Palantir“ и „Anduril“ на претставниците на Белата куќа и Пентагон, проектот предвидува лансирање помеѓу 400 и повеќе од 1.000 сателити кои ќе детектираат проектили и ќе го следат нивниот лет, велат изворите. Покрај тоа, планирана е и специјална флота од околу 200 сателити опремени со проектили или ласери кои би можеле да соборат непријателски проектили. Според упатените, „SpaceX“ нема да биде директно вклучен во вооружувањето на сателитите.

Еден извор ги опиша овие преговори како „отстапување од стандардните процедури“, истакнувајќи дека постои чувствителен однос со Маск поради неговата советничка позиција во владата. „SpaceX“ и Илон Маск одбија да коментираат дали учествуваат во разговорите за владиниот договор, а Пентагон одговори на истрагата на Ројтерс само дека „ќе му ги претстави опциите на претседателот во согласност со извршната наредба и упатствата на Белата куќа“.

Ниту „SpaceX“, „Palantir“, ниту „Anduril“ не одговорија на прашањата за проектот. Откако беше објавена веста на Ројтерс, Маск на својата социјална мрежа Х кратко коментираше со порака: „Тоа не е точно“, без дополнително објаснување.

Претплата наместо традиционално купување?

„SpaceX“ предложи владата да не го купува системот за купола, туку да го користи преку модел на претплата – плаќајќи за пристап до технологијата наместо сопственост на неа. Овој модел, досега непознат за јавноста, може да овозможи побрза имплементација бидејќи ги заобиколува класичните и често долги процедури за воени набавки, велат два извора. Но, во исто време, владата би била врзана за долгорочна претплата, губејќи одредена контрола врз развојот на системот и трошоците.

Некои претставници на Пентагон веќе изразија загриженост за таквиот пристап, што е невообичаено за проекти од оваа големина и стратешко значење. Генералот на американските вселенски сили Мајкл Гетлин, според изворите, размислува за опција во која „SpaceX“ би поседувал и би управувал со сопствен дел од системот. Алтернативите вклучуваат целосна државна контрола врз системот или државна сопственост со оперативно управување од приватни изведувачи.

Пентагон доби повеќе од 180 понуди од компании кои сакаат да учествуваат во изградбата на „Златната купола“, вклучително и стартапи како „Epirus“, „Ursa Major“ и „Armada“. Некои понуди веќе се претставени пред членовите на Советот за национална безбедност во Белата куќа.

Заменик-секретарот за одбрана Стив Фајнберг, поранешен инвеститор во приватниот сектор, ќе има клучна улога во процесот на донесување одлуки. Проценките покажуваат дека цената на целиот систем би можела да достигне стотици милијарди долари, а првата функционална фаза е планирана за почетокот на 2026 година, додека полн капацитет се очекува по 2030 година.

Ќе видиме дали „SpaceX“ и партнерите ќе успеат

Лаура Грего од Сојузот на научници предупредува дека таков систем би бил скап, ранлив и би можел да биде совладан од повеќекратни истовремени напади, за кои би биле потребни десетици илјади сателити.

„SpaceX“ се стреми кон таканаречениот „надзорен слој“ – мрежа од сателити кои ќе детектираат лансирање ракети и ќе одредат дали тие претставуваат закана за САД. Прелиминарната проценка на трошоците за инженерство и дизајн е помеѓу 6 и 10 милијарди долари.

„SpaceX“ во последните години лансираше стотици шпионски сателити и прототипови кои би можеле брзо да се прилагодат за потребите на „Златната купола“. Според внатрешен меморандум на американскиот секретар за одбрана Питер Хегсет, Пентагон го забрзал барањето за предлози за лансирање сателитски соѕвездија што е можно поскоро.

Иако „SpaceX“ ја има предноста на постоечката флота на ракети и сателити, експертите предупредуваат дека сè уште не е сигурно дали компаниите на Маск можат да испорачаат целосен систем на кој би можела да се потпре националната одбрана.

„Ќе видиме дали компанијата на Маск и нејзините партнери ќе можат да го извлечат. Ова е многу покомплексно од кој било проект што тие го воделе досега“, рече еден од изворите.

Во меѓувреме, некои демократски конгресмени изразуваат загриженост за двојната улога на Маск.

„Кога најбогатиот човек во светот станува специјален државен функционер и може да влијае на протокот на милијарди долари државни пари во неговите компании, тоа е сериозен проблем“, рече сенаторот Жан Шин, кој предложи закон со кој ќе се забрани доделување владини договори на компании во сопственост на такви функционери. Конгресменот Доналд Баер, исто така, изрази загриженост, нагласувајќи дека Маск има „невиден пристап до доверливи информации“ и дека сите потенцијални договори со неговите компании се „сомнителни“.

Овогодишниот Велигден го доживуваме поразлично од досега, по страшниот пожар во Кочани во кој пострадаа шеесетина наши чеда, а повеќе од двесте беа повредени. Трагедијата за кусо време, како ретко кога, го сплоти во тага и во молитви сиот наш народ, но и сите оние коишто сочувствуваа со нас. Истовремено, кочанското страдање на најсуров начин повторно нè соочи со немилосрдната стварност на смртта. Во молитвеното испраќање на овие млади луѓе и во привремената разделба со нив, ништо друго не можеше да ни даде сила и утеха освен простувањето од нив со бодра надеж во воскресението, порачува архиепископот Охридски и Македонски г.г. Стефан во Пасхалното послание.

Во посланието од поглаварот и членовите на Светиот архиерејски синод на МПЦ-ОА, се посочува и дека оваа година прославуваме 80 години од одржувањето на Првиот македонски Црковно-народен собор, на кој е донесена одлука со која е најавено воскреснувањето на Охридската архиепископија во лицето на Македонската православна црква.

ПАСХАЛНО ПОСЛАНИЕ

† СТЕФАН,
ПО МИЛОСТА БОЖЈА,
АРХИЕПИСКОП ОХРИДСКИ И МАКЕДОНСКИ,
ЗАЕДНО СО СВЕТИОТ АРХИЈЕРЕЈСКИ СИНОД,
ПО ПОВОД ВЕЛИГДЕНСКИТЕ ПРАЗНУВАЊА,
ИСПРАЌА МИР И БЛАГОСЛОВ ОД БОГА
ДО СВЕШТЕНОСЛУЖИТЕЛИТЕ, ДО МОНАШТВОТО
И ДО СИТЕ ЧЕДА НА МАКЕДОНСКАТА ПРАВОСЛАВНА ЦРКВА,
ПОЗДРАВУВАЈЌИ ГИ СО ВЕЛИЧЕСТВЕНИОТ И ТОРЖЕСТВЕН ПОЗДРАВ –
ХРИСТОС ВОСКРЕСЕ!

Јас сум воскресението и животот.
Оној што верува во Мене, и да умре, ќе живее[1].

Возљубени празникољупци,

Собрани со торжествена радост, соединети со вера во воскреснатиот Господ, денес го славиме најголемиот настан во историјата – Христовата победа над смртта! На овој Празник над празниците, во овој Ден на незаодната светлина, кога исчезнуваат сите граници меѓу земното и небесното, откако поклонички и смирено го изодивме патот на благословениот Велигденски пост, еве, радосно ја празнуваме победата на животот! Исправени во стамена послушност на Божјите заповеди и внурнати во несогледливите и неискажливи длабочини на Божјите тајни, денес повторно го осознаваме искупителниот дар на неизмерната Божја љубов, на вистинскиот и неминлив живот во кој Бог нè приведе од небитие, благоизволувајќи довека да сопостоиме со Него.

Светата Црква учи дека Христовото искупително дело за спасението на човечкиот род, потполно и конечно се оствари преку Неговото тридневно воскресение. Сè што беше пророкувано и очекувано во Стариот Завет, кога се исполни времето[2], се оствари во Неговата личност и во Неговото дело: Господ се воплоти, доброволно се распна, се предаде на страдања и смрт, и воскресна во слава и величие.

Затоа, со кој јазик да го искажеме и со кои зборови да го опишеме нашето благодарно ликување?! Со какви стихови долично да ја испееме највеличествената химна за Христовото воскресение?! Исправени во созерцание пред адскиот мрак кој се заканува да нè погуби, а восхитени од Христовото славно воскресение, го слушаме одекнувањето во нас на божествениот глас кој повикува: Врви по Мене![3] Оттаму на овој празник обилно се излева неискажлива радост, та на почетокот од воскресната богослужба, среде ноќта, пееме: „Пријдете, примете светлина од незаодливата Светлина, и прославете Го Христа Кој воскресна од мртвите!“[4]

Возљубени чеда во Господа,

Чудесната вест, објавена од ангелот во тишината на празниот гроб, дека Христос воскреснал, до денешен ден допира до сето создание и постојано донесува нова радост и нови надежи. А Бог, како бесконечен и совршен, немаше потреба од Воплотувањето. Победата над смртта со смрт, Тој не ја извојувал заради Себе, туку за да им дарува живот на оние во гробовите и да ги ослободи заробените од смртта. Па, Господ Христос ја поднесе жртвата не за Себеси, туку за нас да нè украси со венецот на победата и на животот!

Бог го создаде светот добар, и за добро, и тој не почива во зло самиот по себе! Оддалеченоста на човекот од Бога е она што чини да се раѓа злото во светот. Затоа, историјата на човештвото изобилува со војни и зла, со освојувања и прогонства, со страдања, неправди и несреќи. Но, најважните војни и битки се оние коишто човекот ги води со себеси, преку личното покајание и враќање кон Бога. Оттаму, ако човекот успее да извојува победа врз самиот себеси, врз својата падната природа, тоа ќе значи дека ја добил и најважната битка во животот!

Спасителот, Господ Исус Христос, го победил злото на Крстот, а оние коишто веруваат ја наследуваат таа победа, сораспнувајќи се со Него. Подвижничкото чување на Божјите заповеди значи човекот да се уподоби на Бога, за, како што вели светиот апостол Павле, да Го познаам Него, и силата на Неговото воскресение, и учеството во Неговите страдања, сообразувајќи се со Неговата смрт, та некако да го достигнам воскресението на мртвите[5].

Возљубени во Христа воскреснатиот,

Нема воскресение без распетие, како што нема ниту вистинска радост на која не ѝ претходеле горчливи солзи. Овогодишниот Велигден го доживуваме поразлично од досега. Имено, во текот на овогодишниот предвелигденски период пострадаа шеесетина наши чеда, а повеќе од двесте беа повредени во страшниот пожар во Кочани. Трагедијата за кусо време, како ретко кога, го сплоти во тага и во молитви сиот наш народ, но и сите оние коишто сочувствуваа со нас. Истовремено, кочанското страдање на најсуров начин повторно нè соочи со немилосрдната стварност на смртта. Во молитвеното испраќање на овие млади луѓе и во привремената разделба со нив, ништо друго не можеше да ни даде сила и утеха освен простувањето од нив со бодра надеж во воскресението. Затоа годинашнава велигденска светлина ја очекувавме и ја дочекуваме со уште поголема духовна усрдност.

И во овој миг да се потсетиме и на оние коишто го жртвуваа и сопствениот живот, за да спасат што повеќе други животи. Во нив силно заблеска евангелската порака за љубовта кон ближните, упатена од воскреснатиот Господ: Ова е Мојата заповед: да се љубите еден со друг, како што Јас ве возљубив. Никој нема поголема љубов од оваа: да ја положи некој својата душа за своите пријатели[6].

Возљубени чеда на Македонската Православна Црква,

Оваа година прославуваме 80 години од одржувањето на Првиот македонски Црковно-народен собор, одржан во Скопје, во 1945 година, на кој тогашните свештенослужители и народни претставници од слободна Македонија донеле Одлука со која го најавиле воскреснувањето на Охридската Архиепископија во лицето на Македонската Православна Црква. Воедно, годинава нашата помесна Црква учествува и во сеправославното прославување на големиот јубилеј – 1700 години од Првиот вселенски собор, одржан во Никеја, во 325 година, а на кој Црквата ја победи ереста на аријанизмот, успевајќи да го запази учењето за Словото Божјо и, следствено, за вистинитоста на Неговото воплотување. Токму таа божествена вистина, пак, ни ја дава можноста за наше благодатно учество во Неговата природа[7] и за наше совоскреснување со Него!

Затоа, честитајќи ви го Празникот над празниците – Велигден, посакуваме благословението Господово да завладее во секого од нас и во сиот свет. А за тоа потребно е, кога во овие велерадосни денови празнично едни со други ќе се поздравуваме со „Христос воскресна“ – „Навистина воскресна“, ние, од длабочината на нашите срца, да ја исповедаме верата дека Бог ќе ги воскресне и нашите тела со истата моќ со која Го воскресна и нашиот Господ[8]. Така и да ја живееме нашата вера, исповедајќи: „Го чекам воскресението на мртвите и животот на идниот век“! Амин!

Честит Велигден!

Христос воскресе!

† СТЕФАН,
АРХИЕПИСКОП ОХРИДСКИ И МАКЕДОНСКИ
заедно со членовите на Светиот архијерејски синод
на Македонската Православна Црква – Охридска Архиепископија

† ПЕТАР,
Митрополит Преспанско-пелагониски и администратор Австралиско-новозеландски

† НАУМ,
Митрополит Струмички

† АГАТАНГЕЛ,
Митрополит Повардарски

† ЈОВАН,
Митрополит Крушевско-демирхисарски

† МЕТОДИЈ,
Митрополит Американско-канадски

† ПИМЕН,
Митрополит Европски

† ИЛАРИОН,
Митрополит Брегалнички

† ЈОСИФ,
Митрополит Тетовско-гостиварски

† ГРИГОРИЈ,
Митрополит Кумановско-осоговски

† ЈОАКИМ,
Епископ Дељадровско-илинденски

† МАРКО,
Епископ Делчевско-каменички

Велигден, 2025.