Економија
Народната банка: Насочени сме кон зајакнување на регулаторните, известувачките и супервизорските практики во управувањето со климатските ризици
Народната банка навреме ги препозна ризиците од климатските промени и зазеде проактивен став вклучувајќи ги климатските ризици и придонесот кон зелената одржлива економија во своите стратегиски цели. Ова беше истакнато на средбата помеѓу гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска, и Амра Омерагиќ и Славен Поповиќ, претставници на „Финансии во движење“, кои се советници на „Инвестицискиот фонд за зелен раст“.
„Преку низа активности, Народната банка придонесува кон поттикнувањето на зеленото финансирање, вклучувајќи ги и монетарните мерки. Зелените кредити бележат постојан раст во портфолијата на банките и во третиот квартал од годинава растот на зелените кредити, во однос на истиот период лани, изнесува 1,4 милијарди денари или 7,4%. Уделот на зелените во вкупните кредити сѐ уште е на релативно ниско ниво, но од крајот на 2019 година, заклучно со третото тримесечје од 2024 година, се забележува промена од 2,2 % на 4,4 %“, нагласи гувернерката Ангеловска-Бежоска.
На средбата беше искажана поддршка за досегашната успешна соработка, а се разговараше и за идните заеднички активности, во чии рамки во Народната банка, под покровителство на „Инвестицискиот фонд за зелен раст“, во соработка со „Финансии во движење“, и експерти од „Ернст и Јанг“, се одржа втората работилница за градење капацитети за ЕСГ, на тема „Управување со влијанието на еколошките, социјалните и управувачките фактори (ЕСГ), ризици и можности“. Целта на работилницата е да се зајакнат капацитетите на централната банка за повеќеслојните влијанија на ЕСГ, при што се стави акцент на регулаторните, известувачките и супервизорските практики во управувањето со климатските ризици. Факторите на ЕСГ, за кои некогаш се сметаше дека имаат споредно значење, добиваат централна улога во процесот на донесување одлуки и управувањето со ризиците. Институциите коишто се приспособуваат кон промените и кон новото окружување можат да ја подобрат отпорноста, да поттикнат одржлив раст и да ја зајакнат довербата во своите операции.
„Инвестицискиот фонд за зелен раст“ е горд партнер на Народната банка на Северна Македонија во залагањето за зелени и одржливи финансии и позелена економија во Северна Македонија. Нашето партнерство е посветено на постигнување на еколошките цели за ублажување на климатските промени преку поставување јасни стратегиски цели, зајакнување на внатрешните капацитети и подигање на свеста во секторот. Овие иницијативи нè носат чекор поблизу кон усогласувањето на финансискиот систем со глобалните приоритети за одржлив раст и затворањето на јазот во зеленото финансирање“, изјави Амра Омерагиќ, инвестициски менаџер од „Финансии во движење“.
На работилницата се потврди значајната улога на централните банки и финансиските супервизори во зајакнувањето на отпорноста на финансискиот систем на климатските ризици, преку поддршка и поттикнување на преминот кон одржлива економија. Во текот на изминатите години, сѐ поголем број централни банки ги вклучија климатските промени како стратегиски приоритет и усвоија стратегии за управување со климатските ризици. Активностите на Народната банка поврзани со климатските ризици се врамени во Среднорочниот план на Народната банка за управување со ризиците поврзани со климатските промени во периодот 2023 − 2025 година, којшто содржи јасни патокази за преземање конкретни активности.
„Инвестицискиот фонд за зелен раст“ се залага за управување со климатските промени и за одржлив економски раст, пред сè преку инвестирање во мерки со коишто се намалува потрошувачката на енергија, употребата на ресурси и јаглеродните емисии. Фондот го насочува финансирањето кон деловните претпријатија и домаќинствата преку техничка помош, знаења и техничка експертиза за да се осигури дека инвестициите се успешно спроведени и со високи меѓународни стандарди. Фондот работи на 19 пазари низ Југоисточна Европа, вклучувајќи ги и Турција, Европскиот источен соседски регион и Блискиот Исток и Северна Африка.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Претставени новите правила за учество на пазарот на електрична енергија
Националниот оператор на пазар на електрична енергија – МЕМО ДООЕЛ Скопје, одржа презентација и јавна расправа за „Правилата за регистрација на учество на пазарот на електрична енергија и уредување на пазарот на билатерални договори“. На настанот беше презентиран и Извештајот за работа на МЕМО за тековната година.
На расправата присуствуваа претставници од Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини, Регулаторната комисија за енергетика, МЕПСО, ЕСМ, како и компании снабдувачи, трговци и производители на електрична енергија. Стручните тимови на МЕМО и раководството презентираа и беа отворени за дискусија со учесниците на настанот.
Управителот на МЕМО, Зоран Ѓорѓиевски, истакна дека во тековната година активно се реализираат зацртаните цели на Операторот, кој ги интегрира функциите поврзани со управување со пазарот на билатерални договори, интеграцијата на обновливите извори на пазарот на електрична енергија како и Македонската берза за електрична енергија.
„Расте бројот на компании кои тргуваат на домашната берза, како и истргуваната количина, што претставува показател за поголема ликвидност и транспарентност. Веќе 39 компании активно тргуваат и споредено со 2024 година забележуваме раст на истргуваната количина од 40%. До октомври годинава истргувани се над 1 TWh електрична енергија,“ истакна Ѓорѓиевски.
Тој додаде дека е забележан раст и во производството од обновливи извори кај 178 повластени производители, што го зголемува учеството на зелената енергија во националната енергетска структура. Воедно, значително расте и бројот на издадени Гаранции за потекло – од април до денес издадени се 127.907 гаранции.
Во делот на идните активности, Ѓорѓиевски најави дека се работи на воспоставување на пазар во тековниот ден (Intraday Market), кој се очекува да стане оперативен до крајот на вториот квартал од 2026 година, како и на подготовките за пазарно спојување со европскиот пазар.
Во однос на новите Правила за регистрација на учество на пазарот на електрична енергија и уредување на пазарот на билатерални договори, беше истакнато дека нивната цел е обезбедување ефикасен, конкурентен и финансиски одржлив пазар, заснован врз транспарентност и недискриминација, согласно законската регулатива од областа на енергетиката и обновливите извори.
Правилата ја утврдуваат целокупната организација, функционирање и регулирање на пазарот на електрична енергија, вклучувајќи ги условите, постапките, правата и обврските на сите учесници, начинот на тргување – домашно и прекугранично – како и уредувањето на набавките, евиденциите и односите со повластените и виртуелните производители.
Новитет во Правилата се воведувањето на Оператор на складиште и Агрегатор како нови учесници на пазарот на големо, согласно новиот Закон за енергетика. По јавната расправа следи процес на одобрување на Правилата од страна на Регулаторната комисија за енергетика, водни услуги и услуги од јавен интерес.
Економија
Димитриеска-Кочоска: Есенскиот извештај на ЕК сигнал дека се движиме во позитивна насока
Есенските економски проекции на Европската комисија, кои што се објавени вчера, се јасен сигнал дека се движиме во позитивна насока, оценува министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска.
Во објава на Фејсбук наведува дека проекцијата за раст на македонската економија е зголемена за 2025 и 2026 година, што е потврда за стабилноста, издржливоста и довербата во нашите економски политики.
Како што стои во објавата во Извештајот е нотирано дека во првата половина од годината растот на БДП беше повисок од очекуваното, поддржан од инвестиции, приватна потрошувачка и подобрени извозни перформанси. Инвестициите во инфраструктурата и приватниот сектор се позиционираат како двигатели на растот во следните години, а стабилизирањето на инфлацијата дополнително ја зајакнува економската предвидливост. Дополнително, реализацијата на големите инфраструктурни проекти и спроведувањето на реформите од Планот за раст на ЕУ ќе имаат поголем придонес за уште побрз развој.
Како што пишува министерката ова се позитивни сигнали од ЕК коишто се силен поттик да продолжиме со одговорни политики што ја зајакнуваат економијата и го подобруваат животниот стандард на граѓаните.
„Како Влада и како Министерство за финансии, остануваме посветени на стабилни јавни финансии, фокусирани инвестиции и реформи што го забрзуваат економскиот развој“, истакнува министерката во објавата.
Имено, во Есенскиот извештај на Европска комисија (ЕК) проекцијата за економски раст за 2025 година изнесува 3,2% и истата е зголемена за 0,2 п.п. во однос на претходниот извештај. Исто така, проекцијата за 2026 година ЕК ја ревидираше нагоре, односно истата е зголемена на 3,3% и за 2027 година предвиден е раст од 3,3%.
Економија
Кузманоска: Домашните капитални инвестиции во 2026 година ќе бидат мотор за економскиот раст на земјата
Биљана Кузманоска, пратеничка од редовите на ВМРО-ДПМНЕ во Собранието, на денешната комисиска расправа за Предлог-буџетот за 2026 година порача дека Предлог-буџетот за 2026 година носи ред, мерливи резултати и стабилен економски раст, со силен фокус на инфраструктурата и инвестиции кои треба да отворат нови работни места.
,,Буџетот за 2026 година не е само финансиска рамка, тој е одраз на новиот начин на работа, на новата политика што ја ветивме, политика на одговорност, ред и чесност“, рече Кузманоска и додаде:
,,Воведуваме јасни прагови за реализација, и тоа не на хартија туку со мерливи рокови. До крајот на првиот квартал, 15% до вториот 40% до третиот 65% и најмалку 70% до 15 ноември“.
Кузманоска посочи дека фокусот на Предлог-буџетот за 2026 година е и инфраструктурата.
,,Фокусот е на инфраструктурата што ја поврзува Македонија. Патишта, железници, училишта, болници, локални проекти. Со овој буџет имаме реален раст и стабилност. Буџетот е поставен на реални и внимателни проекции. Раст на економијата од 3,8% проекти, инфлација стабилна на 2,5%, и дефицит кој е намален н 3,5% од БДП“, истакна Кузманоска.
Таа дополни дека во 2025 година Македонија имаше рекордни странски инвестиции, што според неа, покажува стабилност, а истакна и дека во 2026 година се очекува инвестициите заедно со домашните капитални вложувања да бидат мотор на економскиот раст и да отворат нови работни места.
,,Минатата година го достигна највисокото ниво на странски директни инвестиции во својата историја, над 1 милијарда евра. Тоа не се бројки, туку доказ дека инвеститорите гледаат стабилност, предвидливост и волја за работа. Во 2026 година, заедно со домашните капитални вложувања очекуваме инвестициите да бидат мотор што ќе го движи економскиот раст и ќе отвора многу нови работни места“, кажа Кузманоска.

