Економија
Кина купува злато, со што го загрозува доларот
Кина префрла дел од нејзините масивни резерви во странство во злато и се одалечува од американскиот долар, со што јапоткопува улогата на доларот како светска резервна валута, се вели во документите кои неодамна ги објави Wikileaks.
Кина префрла дел од нејзините масивни резерви во странство во злато и се одалечува од американскиот долар, со што јапоткопува улогата на доларот како светска резервна валута, се вели во документите кои неодамна ги објави Wikileaks.
„Тие (САД и Европа) имаат намера да ја ослабат функцијата на златото како меѓународна резервна валута. Тие не сакаат другите држави да се свртат кон златните резерви, наместо кон доларот и еврото“, се вели во телеграмата од 2009 година, која го цитира кинеското Radio International. „На овој начин, зголемените златни резерви на Кина ќе послужат како модел и ќе ги поттикнат и другите држави да резервираат поголеми количини на злато“.
Телеграмата е насловена „Кина ги зголемува своите златни резерви со цел да убие две птици со еден камен“. Заедно со0 неодамнешните изјави на повеќе кинески банкарски функционери, тоа може да е сигнал за обидот на Кина до одреден период да го замени доларот како светска резервна валута.
Неодамна, во европските деловни кругови се прошири информацијата дека Кина планира својот јуан да го направи целосно конвертибилен, со што до 2015 година ќе може со него да се тргува на меѓународните пазари. Жу Ксиачуан, гувернерот на кинеската Централна банка, изјави дека оф-шор пазарот на јуанот „се развива побргу отколку што можеше да се замисли“, но и дека не постои конечен временски рок до кога јуанот ќе стане целосно конвертибилен. Во моментов јуанот многу тешко се конвертира во други валути заради владините рестрикции.
Резервите на злато на Кина се мали во споредба со другите големи економии. Таа има 1.054 тони злато, што се шести најголеми резерви во светот, според податоците на Светскиот совет за злато.
Дилемата на доларот
Купувањето злато и дозволата со јуанот слободно да се тргува ќе ја ослабне доминацијата на американскиот долар како меѓународна резервна валута. Овој потег ќе има огромни импликации, пред се поради тоа што на американската влада ќе и биде многу потешко да позајмува пари и да ја одржува трговијата и буџетскиот дефицит.
„САД се навикнати на да ја имаат позицијата на клучна резервна валута, но другите со нетрпение чекаат да ги заменат на таа позиција“, вели Џош Ајценман, професор по економија на Универзитетот на Калифорнија и претседател на Меѓународното здружение на економисти и финансиери.
Како резервна валута, американскиот долар е речиси обврзен при меѓународните трансакции. Ако, на пример, некоја јужнокорејска компанија сака да купи вино од Чиле, најверојатно трансакцијата ќе ја изврши во долари. Но, во тој случај компаниите мора да купуваат долари за да можат да го водат бизнисот, што води до поголема побарувачка. Вредноста на глобалните добра за широка потрошувачка, како нафтата, исто така најчесто се изразува во долари.
Тоа што е резервна светска валута им овозможува на САД да зајмат пари со ниски камати, затоа што централните банки ширум светот „се тепаат“ да купат дел од владиниот долг на САД.
„Секоја земја што може да си ги покрие трошоците со печатење на пари или со продажба на обврзници, всушност, си добива бесплатен ручек“, смета Ајценман.
Со очигледната промена на расположението во Кина, бесплатниот ручек од сега може да биде сервиран со прилично обемна сметка. Ако се земе предвид масовниот трговски дефицит на САД, просечните Американци ќе мора да мијат чинии по рестораните ако доларот го загуби статусот на резервна валута.
„Кина до неодамна беше фокусирана на купување на американски долари преку обврзници“, вели натаму Ајценман. „Но, по економската криза, доларот падна во споредба со другите главни валути, особено во однос на швајцарскиот франк, канадскиот долар и бразилскиот реал. Ова и ги врзува рацете на Кина“, смета тој.
Валутни резерви
Во март 2011 година,, Кина држеше 3,04 трилиони американски долари во резерва. Таа е најголемиот сопственик на американски државни обврзници, или државен долг, во светот, со сопственост на 1,166 трилиони од тој долг на 30 јуни годинава. Оттаму, каква и да е поголема девалвација на американскиот долар ќе и наштети и на Кина, затоа што ќе остане со купишта безвредни хартии во рацете.
„Ако на една банка и должите 100 долари, тоа е ваш проблем. Но, ако и должите 100 милиони долари, тогаш тоа е проблем на банката“, изјави еднаш американскиот индустријалец Жан Пол Гети, што е парабола која точно ги опишува неволјите на Кина.
„Кина е заглавена во позиција кога не можат преку ноќ да продадат голем дел од своите резерви во долари, без при тоа да си наштетат самите на себе“, вели Ајценман. „Сега е премногу доцна да се диверзифира набрзина она што веќе го имаат акумулирано“.
Одговорот на сето тоа: купувај злато. Се чини дека сите го прават тоа. Вредноста на овој светкав метал, кој е бескорисен за повеќето практични работи, се зголеми за речиси 400 проценти, од помалку од 500 долари за унца во 2005, на околу 1.900 долари за унца во септември годинава.
„Цената на златото порасна поради несигурноста на светската економија“, смета марк Вајсброт, ко-директор на Центарот за економски и политички истражувања, институт од Вашингтон. „Вообичаено, вредноста на златото би требало да расте кога има висока инфлација. Но, во овој случај вредноста расте затоа што никој повеќе не знае каде да си ги вложи парите“.
Во телеграмата обелоденета од Wikileaks, Кина наведува дека „САД и Европа отсекогаш ја потиснувале цената на златото, ако таа почне да расте“, но ниту Вајсброт, ни Ајценман не мислат дека такво нешто се случува, ниту пак дека е воопшто можно.
Во моментов Кина се уште практикува строга контрола врз својата валута, со што ги ограничува странците да работат со јуанот или да тргуваат со него на странските менувачки пазари. Тоа би можело да се смени во наредните пет години.
Со тоа што поседува толку големи резерви на американската валута и со строгите контроли на јуанот, Кина може да ја одржува вредноста на својата валута пониско отколку што би била ако е на слободна продажба. Со тоа нејзиниот извоз е многу поевтин.
Односот, во кој кинеските инвестиции во американските владини обврзници им овозможува на Американците да добиваат евтини кредити со кои можат да купуваат кинески производи, добро функционираше во изминативе 15 години. Во 2010 година, САД имаа трговски дефицит со Кина во висина од 273,1 милијарда долари.
„Ние си ги плаќаме нашите долгови во долари, за да можеме да печатиме пари, со кои ќе си ги платиме нашите меѓународни долгови“, вели Вајсброт. „Поради статусот на доларот на резервна валута, САД може да го растегнува својот трговски дефицит до бескрај, додека истовремено се зајми на меѓународниот пазар без сериозни реперкусии, со што најголемата економија на светот е постојано во голема предност“.
Ако златото, јуанот или комбинација од други валути го заменат доларот, САД ќе4 ја изгубат таа предност. Без замена во краток рок, ништо нема да го замени доларот како резервна светска валута барем во наредните пет години. Но, ништо не трае вечно.
„Кога тие (Кина) ќе посакаат доларот да пропадне, тогаш и ќе го сторат тоа. На крајот, доларот ќе падне, но тоа може да се случи во многу далечна иднина“, смета Вајсброт.
Без оглед на судбината на доларот, една друга телеграма објавена од Wikileaks отсликува многу пошироки двосмислености на најбитната економска дружба на светот, или „Кинамерика“, како што ја нарече историчарот Ниал Фергусон.
„Никој во 1979 година не можеше да предвиди дека Кина ќе стане најбитната врска на САД за само 30 години“, се вели во телеграмата. „Никој денес не може да предвиди со сигурност какви ќе бидат нашите односи со Пекинг за 30 години од сега“. /крај/Aljazeera/сс/
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Минималната плата ќе се зголеми во март за 1.500-2.000 денари, зголемување пред март ќе значи отпуштање работници, вели Дурмиши
Економско – социјалниот совет на денешната седница не се договори за зголемување на минималната плата барем на 500 евра, според барањето на Сојузот на синдикати на Македонија од мај 2024 година, пред изборите. Министерот за економија Бесар Дурмиши по седницата кажа дека минималната плата во март, со редовното усогласување ќе се зголеми за 1500 до 2000 денари, точно ќе се знае по Нова година, а интервентно зголемување на минималната плата рече дека ќе значи отпуштање работници од малите и средни претпријатија кои нема да го издржат ударот.
„Проекциите се дека следната година инфлацијата ќе падне под 3%. Ние како Влада никогаш не сме биле против зголемување на минималната плата туку преку дијалог оставаме таа да биде договор помеѓу работодавачите и работниците. Сепак, според нашите индикатори во вакви економски услови нема оправданост за интервентно зголемување на минималната плата пред редовното усогласување во март кое е јасно утврдено со закон и кое би било меѓу 1500 до 2.000 денари. Со интервентно покачување малите и средни претпријатија со економски и финансиски проблеми ќе ги отпуштаат вработените. Мене ако ме прашате 1000 евра треба да биде минималната плата, може така да кажеме и да бидеме херои пред народот, но тоа ќе предизвика проблеми кои ќе се видат за два – три месеца“, рече министерот Дурмиши и нагласи дека во регионот добро стоиме оти пониска минимална плата отколку кај нас има во Бугарија, Албанија и Турција.
Го демантираше претседателот на Сојузот на синдикати на Македонија (ССМ), пак, Слободан Трендафилов кој кажа дека од први јануари 500 евра е минималната плата во Албанија, 430 па од јуни 500 евра во Косово, 550 евра во Србија, а Босна и Херцеговина, се веќе далеку, минималната плата таму ќе биде колку просечната плата во Македонија.

Како и во 2022 година во јануари и февруари и оваа 2026 година Трендафилов вели дека ќе преземат конкретни мерки и активности за зголемување на минималната плата и на сите останати плати
Трендафилов вели дека на седницата се зборувало за различен износ на минималната плата кој се движел од 500 до 1000 евра, па остава простор Владата во следните денови да се изјасни за зголемување на минималната плата. Побара да се договорат што е можно побрзо оти во спротивно тие ќе се организираат и ќе постапат како пред три години.
„Ако ја чекавме претходната Влада во 2022 година да го почитува само законот за минималната плата, да не протестиравме, да не штрајкувавме за негова измена и промена на критериумите, денеска работниците ќе имаа 19.000 денари минимална плата“, рече претседателот на ССМ, Трендафилов.
Како и во 2022 година во јануари и февруари и оваа 2026 година Трендафилов вели дека ќе преземат конкретни мерки и активности за зголемување на минималната плата и на сите останати плати.
Минималната плата изнесува 24.397 денари.
Економија
Усвоен буџетот на Општина Илинден за 2026 година
Советот на Општина Илинден го усвои Буџетот за 2026 година, кој изнесува 742.557.000 денари, односно над 12,5 милиони евра.
„Споредбено со минатата година, може да се забележи значителен пораст во средствата со коишто ќе располага Општината. При неговото креирање беа земени предвид остварените приходи и расходи од претходните години, како и реалните проекции за приходите во 2026 година. Буџетот има изразена развојна насока и е подготвен согласно принципот на партиципативно буџетирање, со фокус на реалните потреби и барања на граѓаните и локалната заедница“, соопшти Општина Илинден.
Голем дел од планираните капитални инвестиции се насочени кон изградба, реконструкција и санација на локалните улици и патишта, со цел унапредување на патната инфраструктура во општината. Дополнително, се предвидуваат средства за подобрување на инфраструктурата во стопанските комплекси и локалните економски зони, како и за редовно одржување на постојната патна мрежа.
Во рамки на програмата за заштита и унапредување на животната средина, планирани се средства за изградба на фекална канализација, чистење на одводни канали и речни корита, одржување на јавната чистота, уредување и проширување на зелените површини, пошумување, како и доделување субвенции од најразличен вид со цел подигнување на еколошката свест кај граѓаните.
Буџетот предвидува и значајни вложувања во образованието и предучилишното воспитание, преку набавка на нова опрема, реконструкција и доградба на училишните објекти и детската градинка, како и инвестиции во развој на спортската инфраструктура.
Економија
ЕСМ: Потпишани договори за 97 милиони евра, започнува историски инвестициски циклус во обновливи извори
Денеска беа потпишани договорите за државна гаранција и договорите за заем во вкупна вредност од 97 милиони евра, наменети за два капитални енергетски проекти кои ќе ја трансформираат енергетската слика на државата, соопшти АД ЕСМ.
Од овие средства, вкупно, 87 милиони евра кон АД ЕСМ се наменети за најголемата фотонапонска електрана „Битола 3“, 50 милиони евра од КфВ и 37 милиони евра од Европската банка за обнова и развој(ЕБОР). Уште дополнителни 10 милиони евра од КфВ ќе бидат насочени за реализација на третата фаза од ревитализацијата на државните хидроелектрани.
На настанот на кој присуствуваше претседателот на Владата, Христијан Мицкоски, договорите за државна гаранција ги потпишаа министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска, претставникот на ЕБОР во земјава, Фатих Туркменоглу и директорот на регионалната канцеларија на КфВ, Мориц Реме. Истовремено, генералниот директор на АД ЕСМ, Лазо Узунчев, ги потпиша посебните договори за заем со претставниците на меѓународните финансиски институции.
Министерката за финансии Гордана Димитриеска -Кочоска се заблагодари на Европската банка за обнова и развој и германската КфВ банка кои континуирано стојат зад Република Македонија во реализацијата на значајни проекти во инфраструктурата и особено во енергетскиот сектор и истакна дека Министерството за финансии преку обезбедување државна гаранција овозможи овој проект да добие вкупно 87 милиони евра – 50 милиони од КфВ и 37 милиони од ЕБОР, како и дополнителни 10 милиони евра за ревитализација на хидроелектраните.
„Со овие капитални инвестиции, заедно со АД ЕСМ, ја зајакнуваме домашната енергетска продукција, обезбедуваме стабилно снабдување со електрична енергија и ја поттикнуваме економската стабилност и одржлив развој. Министерството за финансии останува посветено на поддршка на проекти кои ја граделе иднината на нашата држава – зелена, економски силна и енергетски независна“, изјави Димитриеска-Кочоска.
Генералниот директор на АД ЕСМ, Узунчев, истакна дека овој чекор е од суштинско значење за оперативната одржливост на компанијата и за енергетската безбедност на Македонија.
„Нашите стратешки цели веќе се реализираат со голема динамика на терен. Токму денеска ги отвораме понудите за избор на изведувачи за фотонапонските електрани ’Осломеј 2’ и ’Битола 1 и 2’, а истовремено интензивно се работи и на теренска реализација на втората фаза од ветерниот парк ’Богданци’. Преку сите овие проекти, вклучувајќи ја и новата електрана ’Битола 3’, во следните две до три години ќе го зголемиме домашното производство од обновливи извори за повеќе од 200 MW. Тоа не само што значи енергетска стабилност, туку и значаен еколошки придонес со намалување на годишните емисии на јаглерод диоксид за повеќе од 260.000 тони, годишно“, изјави Узунчев.
Како што рече амбасадорката на СР Германија Петра Дрекслер, во текот на изминатите години, Германија и ЕУ обезбедуваа континуирана поддршка за земјава на патот кон одржлива и отпорна енергетска иднина.
„Договорите потпишани од Германската развојна банка KfW, ЕБОР, Владата и ЕСМ се уште еден чекор за овозможување непречена енергетска транзиција преку правилна комбинација на обновливи извори на енергија“, смета Дрекслер.
Посебен фокус во овој инвестициски циклус е ставен и на проектот Ревитализација на хидроелектраните, чија вкупна финансиска конструкција изнесува 47,3 милиони евра, заокружена со денешниот дополнителен договор за заем од КфВ и значаен грант од 10 милиони евра преку ВБИФ механизмот на Европската Унија. Реализацијата на овој капитален проект ќе резултира со зголемување на домашното производство на електрична енергија од нашите хидропотенцијали за дополнителни 50 GWh, годишно.

