Економија
Кому ќе припадне Нобеловата награда за економија

Добитникот на Нобеловата награда за економија во 2012 година, ќе биде објавен во понеделник во Стокхолм на Кралската шведска академија на науките, објави интернет страницата на Нобеловата фондација.
Наградата за економија не била спомената во тестаментот на Алфред Нобел, таа е основана многу подоцна, во 1968 година од страна на шведската национална банка по повод 300-годишнината од нејзиното основање. Поради тоа, секоја година банката му доделува на добитникот износ еднаков со оној што се доделува на добитниците на Нобеловата награда во другите дисциплини. Износот на секој од добитниците на Нобеловата награда изнесува 8 милиони шведски круни, односно 1,2 милиони американски долари.
Во тоа се состои разликата меѓу признанието за достигнувањата во економијата и директните Нобелови награди, кои се доделуваат за откритија во физиологијата или медицината, физиката, хемијата, за литература и за мир, и со неа завршува објавувањето на добитниците на ова престижно признание секоја година.
Сите награди ќе бидат доделени во шведската и во норвешката престолнина, односно во Стокхолм и во Осло на 10-ти декември, на денот кога починал Алфред Нобел, шведскиот претприемал, пронајдувачот, индустријалец, лингвист, филозоф и хуманист кој живеел од 1833 до 1896 година.
Листа на кандидати за наградата е тајна и според правилата на Нобеловата фондација, ќе бидат јавно објавени дури по 50 години.
Оттаму, многу од имињата на кандидатите за наградата, кои се споменуваат во медиумите пред нејзиното доделување, всушност се само нагаѓања и претпоставки на новинарите или експертите.
Шведскиот весник за деловни луѓе Dagens industry, пишувајќи за годинешното доделување на Нобеловата награда за економија, за фаворит го смета американски професор Роберт Шилер од Универзитетот Јеил.
Шведскиот професор на Меѓународната школа за економија во Јончепинг, како и на Универзитетот во Калмар, Хуберт Фромелт, кој секоја година на својот блог прави селекција и прогноза на можните кандидати и добитници на наградата и честопати е цитиран од шведските медиуми, годинава забележува дека според него како „силни“ кандидати се јавуваат 40 имиња.
Фромлет не исклучува дека темите на кои може посебно да обрати внимание комитетот за доделување на наградата ќе бидат теориите на растот и развојот, истражувањата кои се однесуваат на бизнис циклусите и приватната потрошувачка, како и анализите и теориите од интердисциплинарен карактер.
Меѓу фаворитите на шведскиот научник доминиранаат американските истражувачи, и тоа професор на Универзитетот Стенфорд – Пол Ромер; Роберт Баро од Универзитетот Харвард, од областа на теоријата на економскиот раст, човечкиот капитал и монетарно-кредитните политики; експертот за меѓународна трговија и раст – Елханан Хилпман од Харвард и Џин Гросман од Универзитетот Принстон; Џери Хаусман и Ларс Петер Хансен, кои се занимаваат со истражувања во областа на економските статистики; Кевин Марфи од Универзитетот во Чикаго; Роберт Хол од Универзитетот Стенфорд; Оливер Харт – уште еден економски научник од Универзитетот Харвард кој се занимава со теоријата на договорите; професорот од Масачусетскиот технолошки институт или славниот МИТ, Бенгт Холмстрем кој ја проучува теоријата на фирмите; Авинаш Диксит од Принстон Универзитетот кој ја разработува индустриската организација, и Роберт Шилер од Универзитетот Јеил.
За можен добитник на признанието Фромелт ги смета и францускиот економист, специјалист во областа на теоријата на игрите и на финансиските пазари – Жан Тирол, како и Енгас Дитон и Даглас Дајмонд од Универзитетот во Чикаго.
Според предвидувањата на Thomson Reuters, операторот на еден од најпознатите показатели на цитати Web of Science, наградата може да ја добие Американецот Стивен Рос за теоријатата од областа на финансиите. Додека Британецот Ентони Еткинсон и неговиот американски колега Енгас Дитон за емпириските истражувања од областа на доходот, заштедата, потрошувачката, сиромаштијата, здравјето и благосостојбата.
Уште еден фаворит на Thomson Reuters е американскиот научник Роберт Шилер, кој се смета за еден од лидерите во областа на финансиската теорија и бихејвиористичката економија.
Изминатата 2011 година, наградата за економија беше доделена на американските научници Томас Сарџент и Кристофер Симс за емпириското истражување на причините и очекувањата во макроекономијата.
Од 1969 година, награда за економија ја добиле вкупно 43 научници./крај/мф/сн
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Економија
Затворени четири субјекти: триесет отсто од контролираните се со неправилности за фискализација, објави УЈП

Во периодот од 28 јули до 3 август 2025 година Управата за јавни приходи (УЈП) спроведе вкупно 214 теренски контроли за фискализација, насочени кон различни типови деловни субјекти, меѓу кои: ресторани, кафе-барови, шанкови на плажа, слаткарници, колонијали, продавници за облека и накит, хотел, автопревозници, паркинзи и други трговски објекти за продажба на мало.
Контролите беа реализирани во државата во повеќе градови, меѓу кои и туристичките места, каде што во летниот период има зголемена фреквенција на туристи. Од 214 контролирани субјекти, кај 30,8 %, односно кај 66 од контролираните се утврдени неправилности во согласност со Законот за регистрирање на готовинскиот промет.
За утврдените неправилности донесени се 66 прекршочни санкции – глоби, кои ќе бидат одмерени во согласност со големината на субјектот.
За четири, односно три субјекти од Охрид и еден од Струга, поради повторено неиздавање фискални сметки во рок од две години, изречена е мерка за привремена забрана за вршење дејност (запечатување).
„Анализата на спроведените контроли и утврдените неправилности по градови е следна: • Во Скопје извршени се 14 контроли и при истите утврдени се 4 неправилности; • Во Струга, Охрид и Битола извршени се 126 контроли, а утврдени се 29 неправилности од кои 11 неправилности во Струга и 18 во Охрид • Во Прилеп извршени се 7 контроли, a утврдени се 3 неправилности; • Во Тетово, Гостивар извршени се 32 контроли, а утврдени се 14 неправилности од кој 13 во Тетово и една во Гостивар • Во Штип, Неготино, Демир Капија, Кавадарци Велес и Куманово извршени се 35 контроли, а утврдени се 16 неправилности, по една неправилност во Неготино и Кавадарци, 2 во Демир Капија, 3 во Штип, 4 во Велес и 5 неправилности во Куманово“.
УЈП апелира до сите даночни обврзници да постапуваат совесно и согласно законските прописи, со цел да придонесат кон зајакнување на даночната усогласеност и унапредување на даночната дисциплина во државата.
„Управата за јавни приходи врз основа на извршените контроли согласно Закон за регистрирање на готовински плаќања, ќе врши вкрстени проверки со цел да ја провери веродостојноста на искажаните приходи кај даночните обврзници. Издавањето фискални сметки и користењето мобилни фискални апарати не претставуваат само законска обврска – туку и клучен чекор кон правично, транспарентно и одговорно деловно опкружување. Управата за јавни приходи останува цврсто посветена на доследна примена на законите и обезбедување еднаков третман за сите даночни обврзници“.
Економија
Николоски – Соријано-Ортиз: Авиолиниите до Мадрид и до Барселона се одлична можност за подoбрување на соработката меѓу двете држави

Билатералните односи меѓу Македонија и Шпанија дополнително ги зајакнуваме преку отворање на авиолинијата Скопје -Мадрид и претходно воспоставената линија Скопје -Барселона, истакнаа на денешната средба вицепремиерот и министер за транспорт Александар Николоски и амбасадорот на Кралството Шпанија, Рафаел Сориано Ортиз.
Двете авиолинии, информираше вицепремиерот, се дел од владината програма за развој на ависообраќајот преку кои се отвораат нови перспективи меѓу двете земји и за двата народи.
На средбата, исто така беа разменети и мислења и ставови за актуелните политички и економски прашања во земјава и регионот, притоа вицепремиерот Николоски истакна дека Македонија е влезена во инвестициски циклус во развој на патната и железничка мрежа со посебен акцент на коридорите кои треба да го придвижат регионалниот економски развој.
На средбата беа потенцирани и можностите за инвестирање во земјава, преку реализација на инвестиции во сектори од заеднички интерес.
На крајот од средбата двајцата соговорници се согласија дека соработката меѓу двете земји е на добро ниво и дека истата дополнително може да се зацврстува особено во делот на економијата.
Економија
УЈП: Инкасирани 2,3 милијарди денари или 37,4 милиони евра повеќе во буџетот споредбено со јули лани

Во јули 2025 година, Управата за јавни приходи оствари значителен раст на наплатата по основ на даноци и социјални придонеси за речиси 37,4 милиони евра во споредба со јули 2024 година.
Вкупната наплата од даноци (Данок на додадена вредност (ДДВ), данок на личен доход (ДЛД) и данок на добивка ДД) изнесува 14.344 милиони денари, односно приближно 233 милиони евра, што претставува рекордна месечна наплата досега.
По тој основ остварен е раст од 922 милиони денари или околу 15 милиони евра, што е раст од 6,9% во однос на јули 2024 година. Раст од 13,4% се бележи и кај социјалните придонеси, и по тој основ наплатени се 11.823 милиони денари (192,2 милиони евра), што е за 1.400 милиони денари (околу 23 милиони евра) повеќе наплатени средства од придонеси во споредба со истиот месец минатата година.
„Растот на приходите не е случаен – тој е резултат на зголемена економска активност, како и посветена работа, партнерство и доверба која Управата за јавни приходи постојано ја гради со даночните обврзници. Во изминатиот период, а во согласнст со законските надлежности, УЈП презеде низа мерки и е во постојан контакт со даночните обврзници и нивните овластени сметководители кои имаат пријавен, но ненаплатен долг за соодветниот даночен период. Целта е навремено подмирување на обврските и избегнување на блокада на сметки и дополнителни трошоци за присилна наплата“, велат од УЈП.
Во рамки на превентивните мерки, доставени се персонализирани пораки и известувања до обврзниците, со јасна порака за доброволно усогласување. Придобивката од овој пристап е јасна: се овозможува финансиска стабилност кај обврзниците, се избегнуваат санкции и се гради одржлива даночна историја, што директно придонесува за стабилни јавни финансии и позитивна деловна клима.