Економски раст над 5 % годишно, инвестиции во јавниот и приватниот сектор од 12 милијарди евра, нови 156.000 работни места, а истовремено фискална консолидација, односно одржување стабилен јавен долг, се дел од очекуваните ефекти на Планот за забрзан економски раст за периодот 2022-2026 година што денеска го усвои Владата, а на прес-конференција го претставија премиерот Зоран Заев и министерот за финансии Фатмир Бесими.

Планот за забрзан економски раст го подготви Министерството за финансии во соработка со владините ресори, со амбициозна, но остварлива цел да се поддржи економското закрепнување и забрзаниот раст.

Планот се темели на нов пристап и нуди координирана поддршка за поттикнување на инвестициите на јавниот и приватниот сектор во повеќе приоритетни области, преку детално наведување на расположливите извори на финансирање и инструментите и механизмите за финансирање, со проценка на очекуваните ефекти.

„Клучна цел е креирање нови работни места и поттикнување на растот на економијата во нашата земја, со нови инвестиции, со 5 % раст на бруто-домашниот производ и со одржување на стабилен јавен долг“, рече премиерот Заев.

Осврнувајќи се на трите основни цели на планот, премиерот Заев истакна дека истиот нуди иновативен пристап до капитал за финансирање за забрзување на економскиот раст и кој покрај планираните јавни инвестиции од 4 милијарди евра ќе мобилизира дополнителни инвестиции од страна на приватниот сектор, кои се проценуваат на 8 милијарди евра.

Тој ја потенцира важноста на капиталните инвестиции за економскиот развој, напоменувајќи дека и во услови на пандемија тие не запреа.

„За таа цел“, рече тој, „во функција е КАПЕФ механизмот, со кој се наградуваат буџетските корисници кои имаат висок степен на извршување на капиталните расходи и дека проценките се дека тој може да генерира дополнителни 1,5 милијарди евра капитални расходи во периодот 2022-2026 година“.

Според премиерот, втората цел од Планот за забрзан економски раст веќе почнува да се реализира. БДП во првата половина од годината е 5,6 %, а во вториот квартал беше 13,1 % што е потврда дека економијата се враќа на патеките на раст.

„Неодамна и Светската банка ја зголеми прогнозата за растот на БДП на Северна Македонија во 2021 година, од 3,6 на 4,6 %, што ги надминува дури и нашите проценки за раст од 4,1 %. Активноста на приватниот сектор ќе се зголеми, преку воведувањето нови начини за пристап до капитал, инструменти, фондови и извори на финансирање со кои се мобилизираат неколкукратно повеќе средства и инвестиции токму од приватниот сектор. Со тоа се делува на зголемување на вкупните инвестиции, на забрзан растот на бруто-домашниот производ и ќе се забрза отворањето нови работни места.

Невработеноста сега е на ниво од 15,9 %, што е најниско ниво во поновата македонска историја. Согласно планот, со растот на инвестициите, стапката на вработување се предвидува да се зголеми на 54,3% во 2026 година, а стапката на невработеност за првпат да влезе во едноцифрена зона до 2026 година од 8,6 %“, рече премиерот Заев и додаде дека важно е да се напомене дека поволните макроекономски случувања ќе ги подобрат јавните финансии, што ќе доведе до фискална одржливост, со намалување на јавниот и јавно гарантираниот долг под 60% од БДП во 2026 година.

„Карактеристика на оваа Влада е домаќинско, отчетно, одговорно и транспарентно работење, а тоа се гледа и во стабилниот буџет како на централно така и на локално ниво. И во услови на пандемија, немаше застој во исплата на плати, пензии, приватниот сектор и најпогодените гранки беа финансиски поддржани, а паралелно ги креиравме и овие крупни долгорочни планови од кои бенефит ќе имаат сегашните и идните генерации“, потенцира премиерот.

Министерот за финансии Бесими истакна дека планот е продолжение на сите мерки што беа преземени за справување со кризата предизвикана од пандемијата од Ковид-19.

„Пандемијата која се појави минатата година предизвика длабока здравствена и социо-економска криза. Создаде потреба да реагираме брзо и навремено зa што дизајниравмe мерки за заштита на здравјето и шест пакети економски мерки во износ од над 1 милијарда евра. Сега пак со Планот за забрзан економски раст продолжуваме понатаму и ќе одговориме на потребите за поддршка на заздравувањето и на повторниот раст на економијата, истовремено обврзувајќи се да спроведеме фискална консолидација на среден рок, односно да го намалиме и буџетскиот дефицит и јавниот долг“, рече министерот Бесими.

Планот за забрзан економски раст е реализација на она што го најавивме во буџетот за 2021 година, односно Стратегијата за заздравување на економијата и забрзан раст или SmartER Growth, Политиките за буџетска консолидација од 2021 до 2025 година и Планот на јавни инвестиции 2021-2025 година.

„Планот е комбинација на традиционални и иновативни инструменти за финансирање. Предложени инструменти преку кои ќе се обезбедува финансирањето на проектите во планот се: механизмот за поголема ефикасност на капиталните расходи, развојната обврзница, проектните обврзници, зелените обврзници, обврзница индексирана на инфлација, јавно-приватните партнерства, управувањето со јавни средства, гарантната шема, Фондот за енергетска ефикасност, Фондот за локален и регионален развој, Фондот за истражување и развој, Фондот за поддршка на мали и средни претпријатија за нивен раст и развој, Стратешкиот зелен инвестициски фонд, Фондот за зголемување финансиски средства, Фондовите за ризичен капитал, и групното финансирање (краундфандинг)“, истакна министерот Бесими.

Планот за забрзан економски раст ќе поддржи инвестициски проекти во јавниот и приватниот сектор, кои ќе значат подобрување на конкурентноста на економијата и подобрување на квалитетот на живот, а ќе се концентрирани во повеќе приоритетни области: зелена економија, дигитализација, иновации и технолошки развој, развој на физичката инфраструктура и човечкиот капитал, како и социјална кохезија.

Министерот истакна дека воспоставена е прецизно дефинирана институционална структура за управување со целиот процес заради негова успешна реализација.

Планот е донесен во интензивна комуникација со меѓународните финансиски институции и други развојни партнери, кои изразија подготвеност да обезбедат финансиска и техничка поддршка. Преку воспоставената СЕФФ платформа (Skopje Economic and Finance Forum, SEFF), после одржаната Прва годишна конференција на Министерството за финансии, планот веќе беше претставен и пред бизнис заедницата, банкарскиот сектор и другите засегнати страни.

Македонија е пред енергетски колапс, ѝ се заканува тешка зима со рестрикции и проблем со затоплување. Оваа неспособна власт на Заев ја донесе Македонија во ситуација во која никој не можеше да ја замисли и сега разговараме дали Македонија воопшто ќе има струја, изјави потпретседателот на ВМРО-ДПМНЕ, Александар Николоски, при денешната посета на Битола.

Николоски истакна дека како резултат на неспособните политики на Заев многу веројатно Македонија ќе нема струја во текот на зимата и ќе има рестрикции и тоа е така не само поради енергетската криза во Европа, туку и поради неодговорното работење на власта.

„Македонија има доволно капацитети да ја произведе целокупната струјата што ја троши. Кога би работеле како што треба РЕК Битола, РЕК Осломеј и хидроцентралите, Македонија може сама да си ја произведе целокупната потрошувачка на електрична енергија за домаќинствата и стопанството. Но поради неодговорниот однос, тоа не се случува“, рече Николоски.

Тој додаде дека оваа власт нема решение за јагленот затоа што со години наназад комбинатот се уништуваше, додека идеите за носење јаглен од Косово се нереални. Прво нема толку јаглен, никој не се јавува на тендерот, а покрај тоа, 500 камиони треба да транзитираат и нема инфраструктура што може да го издржи тоа.

Во однос на најавите на Заев за гаснење на РЕК, Николоски изјави дека тоа ќе ја уништи и македонската економија, но и животите на околу 7.000 жители кои својата егзистенција ја обезбедуваат преку комбинатот.

„РЕК произведува над 80% од електричната енергија што ја троши Македонија, тоа е практично срцето на македонската економија и домови, но, за жал, изминативе 5 години е континуирано уништуван и има најави од Зоран Заев дека од 2025 и 2027 целосно ќе биде изгаснат. Неговото гаснење ќе значи уништување на животите 5 до 7 илјади битолчани кои директно или индиректно ја наоѓаат својата егзистенција преку РЕК, но уништување на македонското стопанство“, рече Николоски.

Британскиот аеродром „Хитроу“ предупреди дека постои голема опасност авионскиот сообраќај да не се врати на нивото како пред пандемијата на Ковид-19 до 2026 година и покрај тоа што бројот на патници е зголемен во последните три месеци.

Аеродромот објави и дека загубите што ги претрпе од почетокот на пандемијата сега достигнаа дури 3,4 милијарди фунти.

Како што истакнаа, меѓународните воздушни патувања можеби се на работ на закрепнување, но има уште долг пат да се помине.

Според извештаите, аеродромот пријавил загуба од нешто повеќе од милијарда фунти во деветте месеци до крајот на септември, а изгубил 786 милиони во истиот период минатата година.

Компанијата во својот извештај предупреди дека воздушниот сообраќај, најверојатно, нема целосно да закрепне во следните пет години.

Џон Холанд-Кеј, извршен директор на аеродромот „Хитроу“, вели дека Велика Британија е на работ на закрепнување, што ќе ја зголеми побарувачката, ќе создаде нови квалитетни работни места и ќе ја оживее британската економија, но исто така предупредува дека сето ова може да биде загрозено ако не се осигури на долг рок.

Тој ги повика земјите да се фокусираат на глобалната програма за вакцинација за да се овозможи меѓународното патување да се одвива без тестирање и повика на фер финансиска регулација.