Јавните институции во Македонија набавуваат производи со огромна разлика во цените и повеќе се грижат да ја запазат формата во спроведувањето на постапките за јавни набавки отколку и навистина, преку законски пропишаните процедури, да настојуваат да ја добијат најдобрата вредност за потрошените пари, покажува мониторингот на постапките за јавни набавки во Македонија кој го опфаќа периодот од април до јуни 2013 година, како и Индексот на рационалност бр.9 на Центарот за граѓански комуникации.

Најголема разлика е евидентирана во набавката на обрасците за сметки, а за првпат нема разлики во цената со тоа што филмовите за рентген снимки од различни здравствени институции се купувани по иста цена.

Обрасците за сметки јавните претпријатија ги чинеле од 0,65 до 3,54 денари за еден образец, со што највисоката цена е за 445 отсто повисока од најниската.

Локалните јавни претпријатија за печатење на образец за сметки што им ги доставуваат на граѓаните и фирмите плаќаат од 0,65 до 3,54 денари за еден образец. Произлегува дека за парите што ЈКП Водовод – н. Илинден ги плаќа за еден образец за сметка, ЈП Водовод и канализација – Скопје купува пет обрасци за сметки. Оттука, соодносот на најниската и највисоката цена изнесува дури 1:5,45 што значи дека највисоката цена е за 445 отсто повисока од најниската.

Студентскиот дом Пелагонија од Скопје набавува кравјо сирење за 46 отсто повисока цена од најниската цена, па 1000 килограм сирење домот го купува за по 234 денари по килограм, а најниската цена е 160 денари по килограм.

„Оваа цена е повисока дури и од цената што ја плаќа ЈЗУ Клиника за максилофацијална хирургија која по неуспешно спроведениот тендер своите 72 кг сирење ги купува од маркетот во кругот на клиниката“ се вели во истражувањето на Центарот за граѓански комуникации.

Цената која институциите ја плаќаат годишно за тековно одржување на патничките лифтови се движи од 9.256 до 29.783 денари за еден лифт. Соодносот на најниската и највисоката цена изнесува дури 1:3,22, што значи дека највисоката цена која ја плаќа ЈЗУ Здравствен дом Скопје за тековно одржување на лифт е за 222 отсто повисока од цената која за таа услуга ја плаќа Службата за општи и заеднички работи на Владата.

Индексот на рационалност за ГПС уреди укажува на значајни разлики во цените. Сооднос на најниска и највисока цена 1:3,02 што значи дека МЖ Транспорт своите ГПС уреди ги платил 202 отсто повеќе од ЈСП Скопје.

За прв пат нема разлики во цените во здравствените институции кои купувале РТГ филмови за рентген снимање од различни добавувачи, во различни количини, но по идентична цена. Индексот на рационалност за овој производ покажува дека разлики во цените не постојат, иако за РТГ филмовите надлежните институции не определуваат максимални цени.

При купувањето на овој потрошен медицински материјал сите здравствени институции примениле транспарентна постапка или со барање за прибирање на понуди или со отворени постапки. Разлики во цените не се евидентирани иако некој од здравствените институции постапките на крајот ги завршувале со е-аукција, а други не поради отсуство на конкуренција.

Наспроти порастот на бројот на тендери, опаѓа бројот на жалби по тендери, се вели во клучните наоди од мониторингот на постапките за јавните набавки.

Додека бројот на тендери пораснал од 4.175 во првото полугодие од 2012 година на дури 9.046 тендери во истиот период од 2013 година, бројот на жалби за истиот тој период се намалил од 338 на 291.

Но, дел од институциите не ја почитуваат законската обврска да ги вклучат фирмите во подготовка на техничките спецификации за јавните набавки над 130.000 евра, преку водење на т.н. технички дијалог

Државните институции сè почесто бараат од фирмите, за да учествуваат на тендерите да мораат да имаат остварено добивка во последните три години, што според ЦГК е спротивно на законските одредби кои предвидуваат условите за фирмите да бидат поврзани и пропорционални со предметот на набавката и да немаат ограничувачки ефект на конкуренцијата.

Но, проблем е се уште малата конкуренција на тендерите и нетранспарентната постапка на преговарање.

Малата конкуренција на тендерите го оневозможува одржувањето на е-аукциите и го зголемува бројот на тендери во кои договорот се склучува со единствената фирма понудувач. Преку нетранспарентната постапка на преговарање без објавување на оглас во првото полугодие од 2013 год. склучени се договори во вкупна вредност од 22,6 мил. евра./крај/со/фф