Најниската цена и натаму е проблем број 1 за фирмите, а 48 % од нив сметаат дека има корупција во јавните набавки, покажуваат извештајот од мониторингот на јавните набавки за периодот јули-декември 2019 година и анкетата на фирмите за нивното искуство при учеството на тендерите на Центарот за граѓански комуникации (ЦГК).

Клучните наоди од мониторингот покажуваат дека транспарентноста на јавните набавки не е на предвиденото ниво во согласност со новиот Закон за јавните набавки. Во повеќе од четвртина од мониторираните постапки на централно ниво (27,5 %) евидентирано е непочитување на законската обврска за известување во однос на спроведените тендери.

Исто така, утврдено е дека најниската цена е користена како критериум за избор на најповолна понуда во 97 % од тендерите, а електронската аукција е применета во дури 94 % од тендерите. Ваквото постапување на институциите, пишува во извештајот, не е во согласност со актуелните европски трендови ниту, пак, соодветствува на барањата на бизнис-заедницата.

Извештајот покажал дека во 2019 година, во директни преговори и без објавување оглас, склучени се 368 договори, во вкупна вредност од 40 милиони евра. Во однос на претходната година намален е бројот на договори, но вредноста е зголемена 21 %.

„За дури три четвртини од фирмите, најниската цена како критериум за избор е најчест проблем со кој се соочуваат во јавните набавки. Задоцнетото плаќање повторно избива како голем проблем за фирмите, кои просечно чекаат седум месеци за наплата на побарувањата за завршените набавки. 48 % од фирмите сметаат дека секогаш или често има корупција во јавните набавки. Фирмите го оценуваат процесот на јавни набавки во земјата со просечна оценка од 2,82 (на скалата од 1 до 5), што е незначително намалување во однос на лани кога оценката беше 2,87“, пишува во извештајот.

Исто така, честите поништувања на тендерите, причините за поништувањето и големината на тендерите за кои се носат вакви одлуки ја отвораат дилемата дали со поништувањата се прикриваат слабостите во спроведувањето на постапките за јавни набавки или, пак, манипулациите.

Мониторингот на јавните набавки се спроведува во рамките на активноста јавно трошење за јавно добро, поддржана од Проектот на УСАИД за граѓанско учество. Целта на оваа активност е зголемување на ефективноста на јавното трошење преку намалување на корупцијата и зголемување на транспарентноста.

Од ноќеска на полноќ важат новите цени на Регулаторната комисија за енергетика и водни услуги. Според новата одлука, се намалува цената на „евродизелот“ (Д-Е V) за 0,50 денари/литар и ќе изнесува 52,50 денара/литар.

Малопродажните цени, пак, на бензините „евросупер БС-95“ и „евросупер БС-98“ се зголемуваат 0,50 денари/литар и со тоа малопродажната цена на „евросупер БС-95“ ќе изнесува 60,00 денари/литар, а малопродажната цена на „евросупер БС-98“ ќе изнесува 62,00 денари/литар.

Малопродажната цена на екстра-лесното масло за домаќинство (ЕЛ-1) се намалува 1,00 денар/литар и ќе изнесува 52,00 денара/литар.

Малопродажната цена на мазутот М-1 НС се намалува 0,351 денари/килограм и од вечерва на полноќ ќе изнесува 25,709 денари/килограм.

Од 5.8.2020 година максималните цени на нафтените деривати ќе изнесуваат:

– моторен бензин „евросупер БС 95“ – 60,00 (денари/литар)
– моторен бензин „евросупер БС 98“ – 62,00 (денари/литар)
– дизел-гориво ЕУРОДИЗЕЛ БС (Д-Е V) – 52,50 (денара/литар)
– масло за горење екстра-лесно 1 (ЕЛ-1) – 52,00 (денара/литар)
– мазут М-1 НС – 25,709 (денари/килограм)

Во јули се забележува прв месечен раст на приходите во буџетот од почетокот на ковид-кризата, со месечен раст од 1,4 % во однос на лани. Ова се должи на растот на придонесите, но и на повеќе видови даноци, соопшти Министерството за финансии.

По реализацијата во јуни, која бележеше значително подобра наплата на приходите од април и мај, по олабавување на рестрикциите и реотварање на економијата, резултатите за јули укажуваат дека ревитализацијата на економијата се одвива со добра динамика.

Вкупната наплата на приходи во јули изнесува 17,9 милијарди денари. Даночните приходи се наплатени во износ од 10,2 милијарди денари или 1,7 % помалку од лани. Данокот на додадена вредност првпат од почетокот на кризата забележува раст во однос на минатата година од 1,2 %, што следува по падот во јуни од 7,5 % и високиот пад во мај и април од -33 и -43,5 % респективно. Се забележува и висок раст на увозните давачки од 18,3 %, понатаму раст на персоналниот данок од 0,4 %, а помала наплата има кај акцизите и данокот на добивка.

Придонесите забележуваат раст од 11,9 % во однос на истиот месец лани, со што продолжува добриот тренд на наплата на продонесите од јуни, кога беше забележана иста стапка на раст од 12,3 %. Растот на придонесите во време на криза во голема мера може да се препише на мерките што ги презеде Владата, односно поддршката од 14.500 ден за вработен заради исплата на платите за април, мај и за јуни.

Заедно со јули, кумулативно од почетокот на годината, падот на приходите во однос на минатата година е намален на -7,4 %, а заклучно со првото полугодие кумулативно изнесуваше 9 % во однос на лани. Даночните приходи сега бележат пад од 11,3 % кумулативно, а заклучно со првото полугодие бележат пад од 13 % во однос на лани.

Придонесите бележат раст од 8,6 % во однос на истиот период лани, а заклучно со првото полугодие бележеа раст од 8 %. Ова е добар сигнал за движењата на пазарот на труд. Стапката на раст покажува дека мерките за поддршка за зачувување на работните места во борба против ковид-кризата даваат резултати.

Расходната страна заклучно со јули бележи раст од 11,6 % на годишно ниво, во најголем дел како резултат на преземените мерки во борба против ковид-кризата. Оправданоста за ваквиот пораст на расходите се содржи во исплата на: повисоки пензии, социјална помош, плати, како и поддршка за фирми и граѓани погодени од ковид-кризата во износ од речиси 6,9 милијарди денари. Исто така, и капиталните расходи се повисоки за 14,4 % во однос на лани.

Дефицитот, заклучно со јули, е реализиран 4,76 % од БДП и е во согласност со планираната динамика со ребалансот.

„И покрај предизвиците со кои се соочува македонската економија во услови на справување со ковид-кризата, извршувањето на буџетот се одвива според планот. По реализацијата на вкупните приходи во јуни, кои изнесуваа – 9,6 %, во споредба со лани кога рестриктивните мерки почнаа да се олабавуваат и економската активност да заживува, позитивната реализација во јули со раст од 1,4 % говори дека заживувањето се одвива со добра динамика. Целта на Министерството за финансии е да обезбеди континуирано извршување на буџетот, без застој, во законски утврдените рокови, односно вработените да земат плата, социјално загрозените да ги добијат навремено своите надоместоци, фирмите редовно да ги наплаќаат своите побарувања кон буџетските корисници, да нема заостанати обврски, како и навремен поврат на данокот. Тука се и мерките против Ковид-19, поддршката што државата им ја дава на граѓаните и фирмите во согласност со можностите – преку домашната платежна картичка, преку субвенционраните плати и придонеси, преку одложувањата на плаќањата на даночните обврски. Очекувањата се дека во третиот и четвриот квартал од годината постепеното закрепнување на домашната економија и заживувањето на економската активност ќе продолжи со засилено темпо. Со оглед на непредвидливоста што ја носи оваа пандемија, финансирањето на буџетот е обезбедено и во случај на евенутален втор бран“, вели министерката за финансии, Нина Ангеловска.

Министерството за финансии во насока на поголема транспарентност, од почетокот на ковид-кризата порано го објавува месечното извршување на буџетот, односно, наместо на крајот на месецот, се известува на почетокот на месецот за реализацијата на буџетот.