Рускиот енергетски гигант „Газпром” во 10 часот во понеделникот по московско време(8 по македонско), како што најави го воведе системот за плаќање на однапред договорено количество гас за украинската компанија „Нафтогаз”, откако до рано изутрината (2,30часот) претставниците на руската и украинската страна.

„Решението е донесено поради постојаното неплаќање од страна на ‘Нафтогаз Украина’. Долговите на компанијата за испораките на рускито гас изнесуваат 3,458 милијарди долари, 1,451 милијарди долари за периодот ноември – декември 2013 година, и 3,007 милијарди долари за периодот април – мај 2014 година”, се вели во соопштението на „Газпром”.

Украинската енергетска компанија не платила ниту за јунските испораки на рускиот партнер кој очекуваше уплата од 1,95 милијарди долари до 10 часот по локално време на 16-ти јуни.

„Денеска од 10 часот наутро по московско време, ‘Газпром’ според постојниот договор, на ‘Нафтогаз’ му наложува авансно плаќање за испораките на гас.. од дене украинската компанија ќе го добива само она количество гас за коешто платила”, се наведува во соопштението на руската компанија.

На разговорите во украинската престолнина Киев кои траеја викендов во владата и завршија рано изутрината во понеделникот, претставниците на украинската влада и извршниот директор на „Газпром” Алексеј Милер со посредство на еврокомесарот за енергетика Гинтер Итингер, не успеаја да постигна договор за исплатата на долгот, ниту за цената на природниот гас што Украина го добива од Русија.

Доколку Русија ја прекине испораката на гас за Украина, тоа би можело да ја погоди и Европската унија. Русија обезбедува повеќе од една третиран од потребите од гас на европските потрошувачи, а речиси половината од тоа оди преку украинските гасоводни системи, поради што и Москва се реши да ја заобиколи Украина со изградбата на гасоводот Јужен тек.

Последната руска понуда за цената на гасот изнесуваше 285 долари за 1.000 кубни метри гас, сто долари пониско од моменталната, но Украина тоа го доби. Украина ја посакува цената од 268,5 долари, колку што ја договори соборениот претседател Виктор Јанукович, но минатата седмица предложи како компромисно решени 326 долари во преодниот период додека не се постигне траен договор.

Европскиот комесар за енергетика, Гинтер Итингер на преговорите ноќта кон понеделникот во владата на Украина предложи нов компромисен предлог, но Русија го одби. Итингер предложи Киев да плати милијарда долари веднаш, а остатокот во месечни те рати, додека ценат ана гасот би била 385 долари во зима и околу 300 долари во лето.

„Доколку парите не бидат уплатени, испораката на гас, како што беше најавено претходни, ќе премине на системот на плаќање однапред”, предупреди Итингер веднаш по завршувањето на неуспешните преговори во владата на Украина рано утрото во понеделникот.

На прашањето на новинарите пред објавувањето на одлуката на „Газпром”, што ќе се случи кога ќе истече рокот, украинскиот министер за енергетика Јуриј Продан изјави „Како што знаете, руската страна рече дека, доколку не се плати однапред, ќе воведи рестрикции за испораките на гас”. Запрашан дали Киев ќе се обиде да договори уште еден состанок пред истекот на рокот, Продан изјави дека ништо не е планирано, но дека Украина е подготвена на преговори што е можно поскоро.

Украина сака цена до 286 долари за 1.000 кубни метри гас и да го промени договорот од 2009 година од времето на владата на Јулија Тимошенко, со која Киев се обврзува да купи одредено количество руски гас по цена од 485 долари за 1.000 кубни метри гас, за што беше осудена на седум години затвор од кој беше ослободена откако нејзиниот партиски колега Јаценјук дојде на чело на прозападната влада по зимските безредија со кои беше соборен од власта претседателот Виктор Јанукович.

Во aприл Русија објави дека го повлекува намалувањето на цената на својот гас за Украина постигнат во договор со сега соборениот украински претседател Виктор Јанукович, ланскиот декември. Според тој договор, цената беше намалена за повеќе од третина и се симна на 268 долари за 1.000 кубни метри гас. Така сега со укинувањето на сите договори и попусти, цената на рускиот гас за украинските потрошувачи се зголемува на 485 долари за илјада кубни метри.

Намалувањето на цената на рускиот природен гас од дополнителни 100 долари за Украина беше предвидено со договорот од 2010 година, како дополнителен бонус што Москва покрај 100-те милиони долари годишно ги исплатуваше на својот сосед за користењето на воената поморска база на својата Црноморска флота кај Севастопол на полуостровот Крим до крајот на 2017 година, по што ќе следуваше друг анекс на договорот. Меѓутоа, претежно руското и рускојазично население на овој регион, по промените на власта во Киев, на референдум кон средината на март изгласа присоединување кон Русија.

Европската комисија, чиј комесар во овие преговори беше во улога на посредник, уште на почетокот соопшти дека смета оти Киев би требало да го врати долгото и да плаќа по цена како и за другите европски потрошувачи, околу 380 долари за илјада кубни метри гас.

Привремениот украински премиер Арсениј Јаценјук минатиот четврток ја повика Русија „да го потпише договорот за да не дозволи случајот да дојде пред суд”. Според него, Украина има акумулирано 13,4 милијарди кубни метри газ во своите подземни објекти за резерви. Јаценјук на седница на неговиот кабинет изјави дека за зимскиот период на земјата и’ се неопходни 18,5 милијарди кубни метри гас./крај/мф/сн