Македонија
Одржана 21-та сесија на Клубот на истражувачите при НБМ

Клубот на истражувачите ја одржа кон крајот на седмицава својата 21-ва сесија, а по отворањето од страна на вицегувернерката Анита Ангеловска Бежоска, беа презентирани трудовите „Банкарски специфични и макроекономски детерминанти на нефункционалните кредити во Македонија: компаративна анализа на кредитите на претпријатијата и домаќинствата“ од авторот Јордан Ќосевски и „Детерминанти на структурата на капиталот на корпоративниот сектор: случајот на македонската економија со панел-податоци“ од авторката Билјана Јовановиќ.
Целта на трудот на Ќосевски е утврдување на детерминантите на нефункционалните кредити кај претпријатијата и кај домаќинствата во Република Македонија за периодот од 2003 до 2014 година. Притоа, авторот разгледува две групи детерминанти – макроекономските детерминанти и детерминантите специфични за банките. Во анализата, авторот посочува два модели – еден за нефункционалните кредити на домаќинствата и еден за нефункционалните кредити на претпријатијата – коишто ги оценува со методот на коинтеграција.
Резултатите од истражувањето укажуваат дека профитабилноста на банките, растот на кредитите кај претпријатијата, односно кај домаќинствата и растот на БДП придонесуваат за намалување на нефункционалните кредити. Од друга страна, растот на солвентноста на банките и на невработеноста се поврзуваат и со растот на нефункционалните кредити. Инфлацијата предизвикува намалување на нефункционалните кредити, но исклучиво во случајот на домаќинствата. Фактор што значително придонесол за зголемување на нивото на нефункционалните кредити, и кај двата сектора, е и глобалната финансиска криза, којашто е опфатена преку воведување вештачка променлива. Авторот заклучува дека, и покрај тоа што нефункционалните кредити се под влијание на циклусите во реалната економија, што ја потврдува хипотезата за финансиска нестабилност на Мински, тие може донекаде да бидат управувани преку соодветно утврдување на големината на кредитната побарувачка и структурата на активата и пасивата на банките, коишто исто така имаат статистички значајно влијание. Монетарната власт, во својство на регулатор, има голема улога во тоа управување преку обезбедување стабилен и здрав банкарски систем и насочување на банките кон подобро управување со ризикот. Целта на трудот на Јовановиќ е да даде приказ на детерминантите на капиталната структура на претпријатијата во Република Македонија. За таа цел, користени се податоци за 194 фирми за периодот 2000-2014 година. Конкретно, авторката се фокусира на две прашања. Прво, користејќи динамична панел-методологија, таа се обидува да ги утврди детерминантите на финансиското задолжување на македонските фирми. Второ, трудот опфаќа анализа на одлуките за задолжување на фирмите пред и по финансиската криза.
Во однос на првото прашање, резултатите покажуваат дека поголемиот обем на корпорациите и поголемите можности за раст соодветствуваат со поголемо задолжување, додека профитабилноста, материјалноста на средствата (колатералот) и имплицитните даночни поволности што ги дава недолжничкото финансирање се поврзани со помало задолжување.
Што се однесува до второто прашање, преткризната состојба на наведените детерминанти не го објаснува посткризното однесување на македонските фирми. Исклучок е преткризното ниво на долг чие влијание врз однесувањето на фирмите по кризата е оценето како значајно, односно фирмите со повисок долг пред кризата, по кризата се раздолжиле повеќе отколку другите фирми.
Друг аспект поврзан со промените во однесувањето на фирмите во двата периода е и директниот ефект од глобалната финансиска криза – оние фирми коишто имале поголеми промени во показателите за успешноста во работењето (профит, приходи, продажба) за време на кризата, направиле и поголемо приспособување во степенот на задолженост во посткризниот период. /крај./мф/ст
Извор: Макфакс
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Економија
(Видео) Филипче: Буџетскиот дефицит изнесува рекордни 7,8 милијарди денари

Македонската економија се движи во погрешна насока, наместо напредок, сведоци сме на продлабочување на кризата, неконтролирано трошење, пад на инвестициите и намалување на животниот стандард, посочи претседателот на Социјалдемократскиот сојуз на Македонија, Венко Филипче на денешната прес-конференција.
Во однос на економските параметри, Филипче потенцираше дека бројките покажуваат негативни резултати што е последица на погрешните владини економски политики. Намалување е регистрирано кај капиталните инвестиции и индустриското производство, кои треба да бидат двигатели на економскиот раст.
„Во првите два месеци од 2025 година, реализацијата на капиталните инвестиции е само 2,43%. За споредба, во истиот период минатата година биле реализирани 12,1%, Сега, инвестициите во инфраструктура и економски развој се целосно запрени. Без капитални инвестиции, нема економски раст. Владата очигледно нема капацитет да исполни ниту едно ветување за модернизација и развој, иако ова им беше една од главните пораки. Индустриското производство опаѓа веќе четири месеци јасен индикатор дека стопанството слабее. Во декември 2024 година падот изнесувал 1,4%, во ноември 3,5%, во октомври 1,1%, а во септември цели 7,9%. Без силна индустрија, нема економски раст и развој“, рече Филипче.
Наспроти падот на капиталните инвестиции и индустриското производство, се продлабочува буџетскиот дефицит, што ќе придонесе за раст на ионака зголемениот јавен долг.
„Во првите два месеци од 2025 година, буџетскиот дефицит изнесува рекордни 7,8 милијарди денари. Државата троши многу повеќе отколку што прибира. Владата создава опасен јаз помеѓу приходите и расходите, кој ќе мора да се покрива со нови долгови. Ова е рецепт за финансиски колапс. Во тој контекст логично е што расте и јавниот долг и сега е над 70% од БДП. Владата избегнува да ги објави точните бројки. Државниот бројчаник не работи, а Министерството за финансии молчи. Граѓаните имаат право да знаат колку навистина должиме а и кои се плановите за враќање на тие долгови“, рече Филипче.
При тоа, Филипче потенцираше дека додека економијата се движи во погрешна насока, македонските компании се уште ја чекаат поддршката од унгарскиот кредит од 250 милиони евра. Останува непознато како што кажа Филипче дали овие средства ќе стигнат до економијата или ќе завршат во нетранспарентни зделки, а недостигот на информации создава сериозен сомнеж за начините на трошење на јавните средства.
Економија
Според пратениците од ВМРО-ДПМНЕ, лицемерен бил предлогот на СДСМ за намалување на ДДВ-то на храната и струјата

Лицемерни се предложените измени од пратениците од СДСМ за намалување на ДДВ-то на храната и струјата, изјави Игор Здравковски од пратеничкта група на ВМРО-ДПМНЕ откако владејачкото мнозинство не даде поддршка за овој предлог во законодавниот дом.
Од ВМРО-ДПМНЕ велат дека по седум години власт, социјалдемократите предлагаат мерка за намалување на ДДВ на храната и струјата, а претходно ги зголемија стапките на ДДВ на стотици артикли.
„Во ситуација на енергетска криза, кога цената на берзите беше над 800Е за MWh, тие беа глуви на барањата на потрошувачите, на опозицијата и на граѓаните, па не дадоа ниту време, ниту модус да застанат на страна на граѓаните. Напротив, го искористија моментот да го искрадат и уништат енергетскиот сектор преку матни тендери. Економските и енергетските генијалци, успеаја цената на производот на електрична енергија да ја качат од 45Е на 133Е за MWh. Денес цената на струјата е стабилна, а покачувањето е 1,48 отсто во последните 8 месеци“, рече Здравковски.
Како што додаде, со активните мерки со ограничување на маржите ќе има запирање на инфлацијата на храната, а со тоа и заштита на стандардот на граѓаните.
До СДСМ порача, наместо да се однесуваат лицемерно,во иднина да ги прифатат мерките на Владата и конструктивно заедно да работат за доброто на граѓаните.
Предлогот на СДСМ предвидуваше намалување на ДДВ-то за струјата, што, како што велат предлагачите, ќе значеше 13 отсто пониски сметки за над 600 илјади домаќинства. За сметка од 3.000 денари, граѓаните ќе заштедеа 400 денари месечно, а за повисоките сметки, заштедата ќе беше уште поголема. Истото тоа важи и за основните прехранбени производи. Пратеникот Фатмир Битиќи изјави дека нмалувањето на ДДВ на нула проценти ќе значеше директно поевтинување на храната, односно над 3.000 производи ќе беа поевтини, меѓу кои лебот, брашното, млекото, јајцата, маслото, шеќерот и сите други основни продукти што секојдневно ги купуваат граѓаните.
Економија
Не помина предлогот на СДСМ за намалување на ДДВ-то на струјата и храната

Наместо да донесат одлука што директно ќе го олесни товарот врз семејните буџети, пратениците од владејачката коалиција одбија да ги поддржат измените и дополнувањата на Законот за ДДВ, со кои предложивме намалување на ДДВ-то за електричната енергија од 18 на 5 отсто и укинување на ДДВ-то за основните прехранбени производи, објави пратеникот од СДСМ, Фатмир Битиќи.
Како што рече, во време кога цените на храната растат без контрола, кога електричната енергија стана најскапа во регионот, кога граѓаните се принудени да живеат во постојана неизвесност за наредниот месец, мнозинството ги отфрли конкретните мерки, што веднаш ќе значеа помали сметки за струја и поевтина храна.
Предлогот предвидуваше намалување на ДДВ-то за струјата, што, како што велат предлагачите, ќе значеше 13 отсто пониски сметки за над 600 илјади домаќинства. За сметка од 3.000 денари, граѓаните ќе заштедеа 400 денари месечно, а за повисоките сметки, заштедата ќе беше уште поголема.
Истото тоа важи и за основните прехранбени производи. Намалувањето на ДДВ на нула проценти ќе значеше директно поевтинување на храната, односно над 3.000 производи ќе беа поевтини, меѓу кои лебот, брашното, млекото, јајцата, маслото, шеќерот и сите други основни продукти што секојдневно ги купуваат граѓаните, рече Битиќи.
Најави дека СДСМ ќе продолжи политички да се бори за системски решенија за замрзнување на цените на основните производи, за фиксни маржи што ќе спречат злоупотреби, за итна примена на Законот за нефер трговските практики, за поевтин зелен картон и за зголемување на платите преку замрзнување на придонесите.