Култура
„Гласови што дават сила“: Кинематограферките ги открија предизвиците на нивните филмски патувања
Филмската индустрија е сурова кога станува збор за баланс меѓу работата и семејството. А да се има деца не е само женска работа, туку е човечка работа. Кинематографијата е тешка професија, во која мора да веруваш, ако сакаш да успееш.
Ова се само дел од заклучоците кои денеска ги изнесоа шест познати и признати светски кинематограферки, кои на тркалезна маса во киното „Манаки“ зборуваа за нивните патувања, предизвиците и за триумфите кои ги имале работејќи ја оваа професија.
На настанот зборуваа осум извонредни директорки на фотографија, меѓу кои Елен Лотман, поранешна претседателка на ИМАГО и актуелна претседателка на естонското друштво на кинематографери, потоа, Ерика Адис, кинематограферка и режисерка, претседателка на австралиското друштво на кинематографери, Бојана Андриќ, претседателка на ИМАГО и на српското друштво на кинематографери Гертрурд Бејлот од франсуското друштво на кинематографери, потоа, Селин Бозон, поранешна претседателка на француското друштво на кинематографери, Ула Понтикос, претседателката на британското друштво на кинематографери. Меѓу панелистките беше и снимателката Агнешка Селига, а настанот го модерираше македонскиот директор на фотографија и продуцент, Самир Љума.
-Кога започнував со оваа професија пред дваесетина години, јас бев најмлада на сетовите. И сите други мои колеги беа мажи. Тогаш сфатив дека ова ќе биде тешка професија, рече Селин Бозон пред присутните.
Нејзината австралиска колешка Ерика Адис, се потсети на првиот филм снимен пред некоку децении.
-Филмот се вика „Брезен хасис“ и е филм за феминизмот во 1968 година. Тоа беше фантастичен проект. Во Бризбен имаше коментари ос типот, како е возможно дваесетгодишнички да знаат каков бил феминизмот во 1968 година. Сепак, тоа е приказна на која сум посебно горда и за која бев многу возбудена, рече Адис.
Некои од панелистките се мајки и тие зборуваа за балансот меѓу мајчинството и кинематографијата, нешто што не е лесно да се менаџира и во исто време бара многу време и посветување. На оваа тема своето искуство го пренесе кинематограферката Лотман.
-Имам три деца, забавно е. Да се има деца не е само женска работа, туку е човечка работа. Филмската индустрија е сурова кога станува збор за баланс меѓу работата и семејствтото. Секогаш ги носам децата на сет, не сакам да бидат дома и сами. Кога тие се среќни, тоа ми е најважно. Кога го родив третото дете и бев на интервју за работа со луѓе кои не ги познавав, морам да кажам дека тие беа мажи и немаа деца. Син ми Артур тогаш имаше три месеци и го однесов и него на интервјуто. Исто така, во животот искусив и работа како „нормална личност“, кога работев во училиште за филм. Но, сфатив дека сум подобар родител кога правам филмови. Кога снимам, сум најкул родител. Кога ја добивме ќерката, нашето прво дете, ја носевме секаде со нас. Немаше разделба, таа гледаше дека ова е мојата професија. Кинематографијата не е воопшто лесна, но е мошне вредна, оцени Лотман.
Снимателката Агнешка Селога, пак, кажа дека на еден сет во една прилика, некој ја прашал дали ѝ недостасува ќерка ѝ.
-Во тој момент јас сфатив дека сум заборавила дека имам ќерка. Го заборавив фактот дека сум мајка, низ смеа кажа Селига.
Кинематограферката Бизон кажа дека има две деца но дека се разделиле со партнерот.
-Во тој момент прашањето беше, дали да продолжам да се бавам со кинематографија. Решив да продолжам. Мораш да продолжиш и да веруваш во она што го правиш, иако знаеш дека не е лесно, рече таа.
Српската кинематограферка Бојана Андриќ кажа дека верува во менторството како дел од процесот на учење на оваа професија.
-Мојот професор кој има работено на 70 филмови, виде дека мојата енергија е комплетно внесена во филмот. Јас му кажав дека филмот е мојот живот и дека тоа е мојата определба, кажа Андриќ.
Модераторот Љума се осврна на фактот дека во Македонија е мал бројот на кинематограферки.
-Се надеваме дека промените ќе дојдат. Кај нас имаме две дипломирани кинематограферки, жал ми е да кажам дека една од нив никогаш не добила шанса да сними филм, рече тој.
Српската директорка на фотографија Андриќ, истакна дека од земјите во поранешна Југославија, Словенија нема ниту една жена кинематограферка, иста е ситуацијата и во Хрватска, во Босна и Херцеговина има две жени, но се телевизиски кинематограферки, во Србија има четири.
-Многу е сиромашна статистиката на Балканот, констатираше Андриќ.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Младиот кочански рок бенд „Корка“ на 14 декември настапува на меѓународен музички натпревар во Брисел
Кочанскиот рок бенд „Корка“ ќе настапи во финалето на меѓународен музички натпревар во рамките на проектот „Imagine Experience“. Нивниот настап ќе биде на 14 декември, недела, во културниот центар „La Botanique“ во Брисел, Белгија, каде ќе ја делат сцената со други млади бендови од Франција, Белгија, Норвешка, Шведска, Унгарија, Холандија, Велика Британија и Зимбабве. Натпреварот ќе може да се следи во живо онлајн и гледачи од дома ќе можат да гласаат.
„Корка“ првично беа победници на националниот натпревар од „Imagine Macedonia“, кој се одржа на 10 октомври во Младинскиот културен центар, во рамките на фестивалот „Здраво млади“, на кој тие се натпреваруваа со други просперитетни македонски бендови како „Sunneater“, „The Pot“, „Tsar von Time“, „Venom“, „LSD During War“, „Мираж“ и „Големата вода“.
Во изминатата година „Корка“ се покажаа како еден од најважните нови гласови во македонската алтернативна сцена, отсликувајќи го гневот на младите луѓе преку нивниот тврд, емотивен и некомпромитирачки звук. Тие се истакнаа со нивниот самонасловен албум, кој беше издаден во мај оваа година, како и преку низа концерти низ државата и во Србија.
Освен со својата музика, „Корка“ придонесува на културната сцена и преку нивното организирње на настани во Кочани. Членовите од бендот, повеќето од кои сѐ уште во средно училиште, беа движечката сила зад дводневниот хуманитарен фестивал „Расплет“, кој се одржа кај Споменикот на слободата во градот. Фестивалот беше посветен на нивната другарка Сара Алексова, која воедно беше и првата тапанарка на бендот, која го загуби својот живот во пожарот во дискотеката „Пулс“.
Култура
Мултимедијалната изложба „Реминисценции“ на Страхил Петровски на 30 декември во Њујорк
Македонскиот визуелен и мултимедијален уметник, Страхил Петровски, на 30 декември 2025 година ќе ја отвори својата мултимедијална изложба – просторна инсталација со наслов „Реминисценции“ во Македонскиот културен центар во Њујорк, во Галерија МЦ (Gallery MC).
Изложбата ќе биде отворена од 18 до 21 часот, а публиката ќе може да ја посети до 9 јануари 2026 година. Станува збор за најновиот циклус на Петровски, кој опфаќа големоформатни индустриски хартии со димензии до 530 x 83 сантиметри, цртежи во комбинирана техника, како и просторни и мултимедијални елементи кои, како што е наведено во кураторскиот текст, добиваат ново и подлабоко значење во секој изложбен простор.
Кустос на изложбата е историчарката на уметност Сандра Деспотовиќ, која во текстот посочува дека „Реминисценции“ ја означува новата креативна ера во творештвото на Петровски, обележана со апстрактни форми, фрагментација и потрага по значење во современиот свет. Во делата доминираат три бои – белата, црвената и црната – кои, како што се наведува, асоцираат на светлината, земјата и празнината, а визуелниот израз е поврзан со индустриски и прогресивен рок како културна и естетска референца.
Изложбата во Њујорк е дел од серијата самостојни изложби „Реминисценции“, кои Петровски ги реализира во текот на 2025 година во повеќе европски и светски културни центри, меѓу кои Париз, Скопје, Битола и други градови.
Страхил Петровски е роден во 1974 година во Куманово. Дипломирал и магистрирал сликарство на Факултетот за ликовни уметности при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје. Неговата уметничка практика опфаќа сликарство, инсталација, концептуална уметност, фотографија и видеоуметност, а делата му се застапени во јавни и приватни колекции во земјата и во странство. Петровски е член на ДЛУМ од 1997 година и на ДЛУБ од 2025 година, а од 2024 година работи како советник конзерватор-реставратор во НУ Музеј на македонската борба за самостојност и како вонреден професор по фотографија и мултимедија на Факултетот за арт и дизајн при Европски Универзитет – Скопје.
Култура
Љутков од Охрид: Културата што денес ја негуваме, утре ќе биде јазикот преку кој нашиот регион ќе зборува – со заемна почит, доверба и визија
„Нашето културно наследство, како материјален и нематеријален ресурс, бара внимателно и одговорно управување. Во услови на климатски промени, деградација на просторот и притисок од масовниот туризам, неопходно е да применуваме интегрирани методологии што ги поврзуваат научните знаења, стручните практики и современите технологии. Заштитата на наследството е чин на стратешко планирање, но и чин на одговорност кон идните генерации“, истакна министерот за култура и туризам Зоран Љутков на отворањето на министерската конференција на „Советот на министри за култура од Југоисточна Европа – јакнење на културата во функција на одржливиот развој“ (КОМОКОСЕЕ), што денеска се одржа во Охрид.
Според Љутков, глобалните кризи во последната деценија јасно покажуваат дека културата мора да биде интегрален дел од општествениот развој. Според него, Регионалната стратегија за културна соработка во Југоисточна Европа, усвоена во Охрид 2014 година, постави важни темели за соработка, но денес е потребно тие да се надградат со поефикасни механизми, функционална соработка и засилена доверба меѓу земјите од регионот.
Тој ја нагласи важноста на заштитата на културното наследство, дигиталната трансформација и зголемената улога на локалните заедници, како клучни елементи за развој на современи културни политики. Министерот ја потенцираше и иницијативата за воспоставување Регионален фонд за културна соработка, оценувајќи дека тоа ќе обезбеди поголема стабилност и професионализација на заедничките активности.
„Заедничката иницијатива за воспоставување Регионален фонд за културна соработка може да биде важен институционален чекор кој има потенцијал да обезбеди стабилност, предвидливост и професионализација на регионалните активности. Искрено верувам дека 2026 година и претседавањето на Република Молдавија со Советот на министри за култура се реална можност за негово финално воспоставување, што ќе ја потврди нашата способност, но и зрелост да го претвориме заедничкиот интерес во конкретен механизам. Само на тој начин Комокосе ќе биде релевантна платформа која ќе генерира влијание и ќе трасира остварување на заеднички посакуваните цели“, рече Љутков.
Министерот се заблагодари на партнерите од УНЕСКО, Европската Унија и Советот на Европа, истакнувајќи дека нивната поддршка е признание за потенцијалот на регионот и важен поттик за понатамошна интеграција на заедничките културни политики.
Дводневната конференција во Охрид е во организација на Министерството за култура и туризам, кое е претседавач на „Советот на министри за култура на Југоисточна Европа – јакнење на културата во функција на одржливиот развој“. На собирот во Охрид учествуваат министри за култура, заменици-министри и шефови на делегации од: Молдавија, Албанија, Босна и Херцеговина, Хрватска, Србија, Црна Гора, Словенија, Турција, Бугарија, Грција, Романија, како и голем број експерти.
На конференцијата се обрати и директорката на Регионалното биро на УНЕСКО за наука и култура на Европа со седиште во Венеција, Магдалена Ландри, која потенцираше дека Југоисточна Европа е регион со извонредно културно богатство, а нејзината културна разновидност ги одразува вековите креативност и издржливост, како и живиот идентитет на нејзините народи.
„УНЕСКО останува цврст партнер на Комокосе и е целосно посветен на поддршка на неговата мисија за унапредување на културната соработка, добрососедските односи и помирувањето. Особено ја поздравуваме улогата на Република Северна Македонија во заштитата и промоцијата на културното наследство преку националните развојни политики“, рече Ландри.
На конференцијата, со акламација беше усвоена „Охридска декларација 2025“, документ кој ја потврдува заедничката посветеност на земјите од Југоисточна Европа за зајакнување на регионалната културна соработка, одржливиот развој и заштитата на културното наследство.
Следната, 2026 година со Советот на министри за култура на Југоисточна Европа, ќе претседава Република Молдавија.

