Култура
Интервју со Зоран Спасов-Ѕоф: Ми кажаа дека 50 изведби се влезница за клубот бесмртни и вечни претстави
Претставата за ветената земја, онаква каква што ја виде авторот Зоран Спасов-Ѕоф, и самиот повратник од Канада, четири години ја смее и истовремено ја расплакува публиката. На сурово реален начин ги отсликува оние што се тука, а размислуваат да заминат, оние што заминале, а мечтаат да се вратат, а порака има и за оние што остануваат дома да ги пречекуваат и испраќаат печалбарите. Во интервју за „Макфакс“ во пресрет на 50. изведба, Спасов открива колку автобиографско има во претставата, дали му требале врски во Министерството за да ја постави, кого сè Александар Микиќ носи на сцената, а кажува и што ќе се случи со печалбарската сага на Вале и Божо Вампир.
Како се роди идејата за книгата „Торонто експрес“?
„’Торонто експрес’ е логичен наставак на мегахитот ‘Тибам Штркот’. Дванаес години покасно, морав уште еднаш да ја посетам ветената земја и да напраам апдејт, што у ствари ќе биде основа за еден добар театарски комад“.
Колку автобиографски елементи има во „Торонто експрес“?
„Скоро све, пошто или мене ми се има десено или на мои блиски пријатели. Чак и кога ракунот се симиња низ каминот и го тамани пинатбатерот – и тоа е вистина. Вистина е и кога на Мујо му го вратија „ламборџинито“ пресувано у коцка од метар на метар на метар. Једино што не е вистина е што сливите не се големи ко праски, него се ко цитрони“.

Ѕоф со Александар Микиќ и Јордан Симонов за кои вели дека се иницијаторите „Торонто експрес“ да биде и претстава
Како од книга стигна до театарска монодрама и зошто токму монодрама?
„Еден есенски ден, далечната 2020 година, Микиќ ме праша дали дозволувам со мојот текст МНТ да аплицира у Министерство за култура. Прво му се изнасмеав у фаца за да после некој месец добиеме средства да купиме проектор, лаптоп и платно. И тоа све без мито, ургенции и пријатели на нашите пријатели, кои се пријатели на пријателите на министерот.
Зошто монодрама? Пошто е замислена како презентација у која сите гледачи се потенцијални емигранти за Канада за што после претставата добиваат и еден убав сертификат“.
Како изгледа да гледате актер како Александар Микиќ, кој го оживува Вашиот текст на сцената? Успеа ли да отслика сè што замисливте?
„Микиќ, покрај тоа што е човек од друга планета, у исто време е и страшна глумачка ѕверка. Човекот кој три години по ред е прогласуван за најдобар глумец у Македонија маестрално го долови ликот на Божо Вампир. Али тоа не беше само Божо, на сцената ја донесе и Вале, а богами и едно стотина илјади Македонци, кои се на доживотно привремена работа у странство. Микиќ на сцената носи една емоција што никогаш не е сретната во ниедна театарска претстава“.

Микиќ на сцената донесе едно сто илјади Македонци, кои се на доживотно привремена работа у странство, вели Ѕоф
Кој момент од целиот процес, од пишување до театар, ви е најдраг?
„Дефинитивно, премиерата, затоа што кога книгата се чита, авторот нема могуќност да ја види реакцијата на читателот, а овде е друго. Овде гледачите прво урлаат и рикаат од смеење, па после дел од нив скришно подзаплачуат за да на крајот стоечките овации траат по десет-петнаесет минути. Се оддава почит на бравурозноста на Микиќ и на откачената режија на Јоцо Симонов“.
Што за Вас како автор значи 50. изведба на претставата?
„Ја искрено не знам дали е тоа многу или малку 🙂 Отпосле ми кажаа дека 50 изведби се улазница за у клубот што се вика ‘бесмртни и вечно зелени претстави’. На овој начин се влага у елитното друштво на ‘Болва в уво’, ‘Солунски патрдии’, ‘Грев или шприцер’, ‘Стјуардеси’…“
Дали за Вале и Божо Вампир публиката ќе слушне во нова претстава, како да остана некажано што избраа меѓу Канада и Македонија?
„Кај и да е, ќе мора да слушне. Од оваа перспектива, четири години после премиерата, Канада е бајаги сменета, и тоа на полошо. А и Македонија е сменета – ама на уште полошо“.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Изложба „Стопен град“ на Игор Сековски во Чифте амам
Изложба со наслов „Стопен град“ на Игор Сековски ќе биде отворена на 14 ноември 2025 (петок) во Националната галерија на Република Северна Македонија, објект Чифте амам, во 20 часот.
Со проектот Стопен град, Игор Сековски го продолжува своето истражување на градот како жив, чувствителен и нестабилен организам. По серијата дела посветени на урбаните трансформации, овој пат фокусот е насочен кон климатските промени и нивното влијание врз материјалната и човечката кревкост.
Серијата парафински објекти го претставува градот во состојба на топење – како метафора на архитектонскиот поредок под притисок на топлина, загадување и ентропија. Парафинот, материјал што реагира на температурата, го воведува климатскиот фактор како коавтор на формата, каде што уметноста станува еколошка соработка меѓу човекот, материјата и околината.
Стопените структури асоцираат на надреални урбани пејзажи во кои границите меѓу стабилност и распад, реалност и имагинација, стануваат флуидни. Градот се појавува како „психогеографија на нестабилност“, при што топлината не е само физички, туку и психолошки и социјален симптом.
Изложбената поставка, со „левитирачки“ парафински форми и нивните сенковни проекции, создава впечаток на урбана фрагментација и климатска халуцинација – град во состојба на распаѓање, кој истовремено го задржува сеќавањето на сопствената стабилност.
„Стопен град“ ја претвора уметноста во лабораторија на топлината и кревкоста, прикажувајќи го топењето како физички и емоционален процес. Концептот на „урбана топлинска имагинација“ го реосмислува градот како динамичен екосистем што постојано се менува под влијание на климатските сили. Проектот не прикажува крај, туку трансформација – град што се претопува, но не исчезнува. Така, Сековски го поканува гледачот да ја замисли иднината на урбаното пред да се стопи реалноста што ја познаваме.
д-р Ана Франговска
Проектот е реализиран со поддршка на Министерството за култура и туризам и Националната галерија на Република Северна Македонија и ќе биде поставен до 27 ноември 2025.
Култура
Концерт „Впечатоци од Шпанија“ на „Есенски музички свеченостин“
Дирекцијата за култура и уметност на Скопје соопшти дека последниот концерт на овогодишните „Есенски музички свечености“ насловен „Впечатоци од Шпанија“ ќе се одржи на 14.11.2025г. (петок) со почеток во 20:00 часот во Салон 19 19 (Културно информативен центар). Ќе настапат Миреиа Пинто – мецосопран и Владислав Броневецки – пијано, од Шпанија.
Миреиа Пинто (родена во Манреса , Барселона – Шпанија) е добитничка на највисоки награди на неколку натпревари за пеење во Шпанија и Италија. Нејзиниот обемен репертоар, кој се движи од барок до современа музика, ги опфаќа жанровите: опера, ораториум и лид. Настапувала како солист со бројни камерни ансамбли и оркестри, под диригентство на познати маестра како Л. Мазел, Г. Дудамел, П. Мааг, Р. Бонинџ, Х. Рилинг, П. Гудвин, Е. Ериксон, А. Зеда, Ж. К. Малгоир, О. Дантони, М. Армилијато, Р. Фрица, С. Мелки, М. Бенини, Ф. Хајдер, М. Мариоти, Ф. П. Декер, Б. де Били, Д. Јуровски, С. Фуџиока, С. Вајгле, Ј. Трауб, А. Анисимов, Г. Носеда, М. Гвидарини, А. Алеманди, Р. Толомели и многу други. Учествува на бројни концертни циклуси, музички фестивали и оперски изведби во Италија, Русија, Холандија, Германија, Грција, Андора, Франција, Монако, Јапонија, Чешка, Колумбија и Шпанија, со значајни настапи во водечките концертни сали и оперски театри. Во однос на Лидер концертите, од 1992 година таа има дуо со пијанистот Владислав Броневецки, со кого развива богата концертна активност низ повеќе земји, на фестивали и концертни циклуси (вклучувајќи ги и престижните концертни сали како „Гран Театре дел Лисеу“ – Барселона, „Рахманинов Хол“ – Москва, „Хамариќју Асахи Хол“ – Токио и многу други).
Тие изведуваат широк репертоар што опфаќа германски лид, француска мелодија, англиски песни, руски романси, италијански, шпански и каталонски песни. Има снимено опери како „Sly“ од Волф-Ферари (со Хосе Карерас), „Il Viaggio a Reims“ од Росини, „Die Walküre“ од Вагнер и „Babel 46“ од Монсалваж (во Операта Лисеу – Барселона). Исто така има издадено и CD „One Life to Live“, заедно со Манел Камп (пијано), со дела од К. Вајл и Гершвин, како и CD „Pushkin in Music“, со Владислав Броневецки (пијано). Таа е професор по соло пеење на Високата школа за музика на Каталонија (ESMuC – Шпанија), вокален советник и професор по пеење на Меѓународната оперска академија (IOA – Гент, Белгија), како и на бројни мастеркурсови во различни земји. Во 2011 година е наградена од Òmnium Cultural со „Наградата за култура Бажес“, а во мај 2017 година ја добива и „Наградата за култура Regió 7“. Таа е Амбасадор на Манреса за 2022 година. Сите овие признанија се за нејзината уметничка кариера и нејзиниот значаен културен придонес кон земјата преку фестивалот на класична музика кој го основала и го организира од 1995 година.
Владислав Броневецки, пијанист од Владивосток, Русија, дипломирал на Конзерваториумот „Чајковски“ во Москва, каде студирал кај Елисo Вирсаладзе. Добитник е на наградата „Tchaikovsky Grant“ и признанија од меѓународни натпревари, меѓу кои „Robert Schumann Competition“ во Германија. Настапува на бројни концерти и фестивали низ светот и соработува со истакнати уметници како Наталија Гутман и Хуан Диего Флорез. Денес е професор по пијано на Високата музичка школа на Каталонија (ESMUC) во Барселона.
Влезот е слободен.
Култура
Денес почнува европската турнеја на Националниот џез-оркестар
Националниот џез-оркестар денес заминува на европска турнеја со наслов Macedonian Dreams, која ќе се одржи од 12 до 17 ноември 2025 година и ќе ги опфати градовите Будимпешта, Прага и Виена.
Турнејата ќе почне на 12 ноември во Будимпешта, во престижната ELTE Aula Magna Hall, ќе продолжи на 14 ноември во Прага, во La Fabrika, и ќе заврши на 17 ноември во Виена, во реномираниот џез-клуб Porgy&Bess – еден од најпрестижните џез-клубови во Европа, домаќин на врвни светски џез-музичари.
Macedonian Dreams („Македонски сновиденија“) е уникатна фузија на македонски фолклорни мотиви и современ џез, вистинска музичка приказна, која Националниот џез-оркестар со гордост ја носи на европските сцени претставувајќи ја македонската културна и музичка традиција во современ контекст.
Диригент е маестро Владимир Николов.
Турнејата Macedonian Dreams претставува значаен чекор во афирмацијата на македонската џез-сцена и во промоцијата на богатството и убавината на нашата културна традиција на европските сцени.

