Уште три дена љубителите на уметноста ќе имаат можност да ја посетат Ретроспективната изложба на слики „55 години ликовно творештво“ на еминентниот ликовен уметник Боро Арсовски – Бабата во Ликовната Галерија на Национална установа Центар за култура „Марко цепенков“ во Прилеп

Боро Арсовски – Бабата е роден 1952 година во с. Страцин, Република Македонија. Основно и Средно образование завршил во Куманово. Со сликарство се занимава од 1969 година како сликар наивец и воедно изработува скулптури во камен и керамика – теракота. Првпат излага во 1971 година со ДЛУК од кога е и член на друштвото со кое настапува на многубројни годишни изложби ширум Југославија.

Член е на УСУ-Галерија “Југославија” Белград. Од 1986 година членува во УСУ “Трета димензија” Белград. Учествувал на преку 30 меѓународни ликовни колонии на наивна уметност во : Риека, Загреб, Петриња, Врбовец, Нови Винодолски – Р. Хрватска, Сански Мост, Лукавац – Р. Босна и Херцеговина, Врање, Светозарево – Р. Србија, Требње – Р. Словенија.

Има учествувано на преку 200 групни изложби и 4 самостојни. Неговите дела се лицитирани на неколку аукции во Белград и Скопје, за кои имало најголем интерес, најдолго се лицитирани и најскапо продадени. Неговите слики се наоѓаат во многу Галерии, Музеи и приватни колекции ширум светот. За творештвото на Арсовски се снимени 2 документарни филма. Едниот во продукција на Македонска Радио Телевизија, а вториот филм е снимен за меѓународениот филмски фестивал “Златни сунцокрет” во Р. Србија кој е награден со златна плакета. Боро Арсовски – Бабата живее и работи во Куманово, како самостоен сликар – наивец и сопственик е на уметничка Галерија “Art Gallery Arsovski”.

За творештвото на Арсовски историчарот на уметност Роберт Цветковски ќе запише:

При обидот за евалуација на авторскиот придонес кон македонската наива, како едно специфично движење на неакадемските ликовни уметници коешто ги зафати овие простори во текот на доцните 60-ти и раните 70-ти години, неизоставно е името на авторот Боро Арсовски – Бабата. Во таа смисла и одбележувањето на овој значаен јубилеј на Арсовски е настан којшто е значаен за македонската ликовна сцена од повеќе аспекти – авторски, историски, национални и идентитетски. Неговата инвентивност, повеќегодишниот авторски континуитет во земјата и пошироко (Србија, Хрватска и Словенија) како и специфичниот заокружен и јасно дефиниран сликарски израз којшто изобилува со богат визуелен вокабулар, го става во редот на најзначајните претставници на македонската наива. Впрочем, неговата авторска големина ја потврдува и Ретроспективната изложба на слики „55 години ликовно творештво на Боро Арсовски – Бабата“ кадешто посетителите ќе можат да ја видат ликовно-продукциската траекторија на овој врвен автор во периодот од 1970-тата до денес. Притоа забележителни се неговите напори за доследно почитување на една сликарска парадигма која во себе содржи прецизен цртеж, фигуративно-колористички баланс, автентична македонска орнаментика, костимографија и архитектура, мирен рурален секојдневен амбиент осветлен од македонското сонце. Композициската поставеност се движи во две насоки: едната преферира панорамска визура со многу фигуративни елементи рамномерно поставени на сликарското платно, додека вториот пристап е со ставање на една фигура во прв план – обично портрет со запазени морфолошки карактеристики или некоја архетипска фигура (овчар, кавалџија, домаќинка) – и околу нив најразлични фигуративни елементи коишто треба да му дадат насока на гледачот. Тука се гледа способноста на

Арсовски за визуелна нарација, давање филмска динамика на содржината на сликата, а понекогаш присутно е и навлегување во сферата на надреалното. Неговите слики говорат за едно време коешто не постои денес, поточно, зборуваат за периодот кога луѓето беа многу поблиску до природата и нејзината убавина. Единствената слика којашто се занимава со современи теми е сликата „Бегство“ изработена во 2025 година и претставува извонредно авторско остварување во коешто се сублимирани сите творечки квалитети на овој автор. Токму оваа слика говори за постоечките капацитети на Арсовски којшто е во повозрасни години но сè уште може да направи ликовна проекција во негов стил, од која суптилно зрачи пораката: време е за бегство од бетонската џунгла!

Како автор на многу слики коишто се дел од музејски и колекционерски збирки, но и на многу акварели и скулптури изработени на иста тематика – македонски автентичен амбиент со елементи на етнологија од овие простори препознаена во светот како македонски етнографски идентитет – за уметникот Боро Арсовски – Бабата можеме да кажеме дека, покрај тоа што е извонреден ликовен автор, можеме да го сметаме и за хроничар на едно изминато време коешто подразбираше симбиоза на човекот и природата.

Проектот е од националено значење во културата од годишната програма на Национални установи за 2025 година поддржани од Министерство за култура и туризам на Македонија од годишнава програма на Национална установа Центар за култура “Марко Цепенков”- Прилеп.

На 21 ноември со почеток во 20.00 часот на сцената на Националната опера и балет ќе се изведе балетскиот спектакл „Госпоѓа Бовари“, дело поставено во два чина, инспирирано од безвременскиот роман на Г. Флобер. Балетот ја прикажува внатрешната борба на жената меѓу копнежот по страст и слобода, и стегите на општествените норми – тема која останува актуелна и денес.

Диригент е гостинот од Ерменија, Едуард Амбарцумјан, додека кореографијата ја потпишува Виктор Ишчук од Украина, кој со прецизен и суптилен современ израз го доловува духот на 19 век и емотивната комплексност на главниот лик. Музичката подлога е составена од дела на Камиј Сен-Санс, Морис Равел, Жил Масне, Феликс Менделсон и Георг Фридрих Хендл, со сценографија и костимографија на Андреј Злобин и Гана Ипатиева (Украина). Светло-дизајнот е на Милчо Александров, концерт-мајстор е Климент Тодороски, пијанист – Андреја Наунов, а менаџер на проектот е Киро Павлов.

Во главната улога на Ема Бовари ќе настапи примабалерината Марија Кичевска Шокаровска, во улогата на Шарл Бовари, Франциско Хименез Руиз и Балаж Лочеи како Рудолф Буланже, заедно со солистите, балетскиот ансамбл и оркестарот на Националната опера и балет.

„Госпоѓа Бовари“ ја претставува сложената психологија на главниот лик преку балет, музика и сценска уметност. Со внимателно избрани музички партитури и динамична кореографија, постановката ја доловува борбата на Ема Бовари меѓу личните желби и општествените ограничувања. Секоја сцена е внимателно дизајнирана да ја истакне емоционалната длабочина, визуелниот сјај и современиот пристап кон класичната приказна, создавајќи незаборавно сценско искуство.

Светскиот ден на детето, 20 ноември, во Штип ќе се одбележи со промоција на книгите за деца од истакнатиот македонски автор Иван Антоновски – „Градина полна латици“ и „Бакнежи на небото“, и двете изданија на „Светулка“.

Во организација на Центарот за култура „Ацо Шопов“, промоцијата ќе се одржи во Спомен собата на Ацо Шопов, со почеток во 12 часот.

Промоторка на книгите ќе биде Ана Јовковска, а штипската читателска публика ќе има можност и да поразговара со Антоновски, којшто е и добитник на наградата „Ванчо Николески“ на Друштвото на писателите на Македонија, за најдобра книга за деца и млади во 2024 година, како и со илустраторката на книгите, Иванка НиБа.

„Градина полна латици“ е по многу нешта храбра и уникатна книга што привлече вонсериски интерес на јавноста – книга за сите генерации.

– Иван Антоновски создал бисер на книжевноста за деца: и за оние деца со малку години, и за оние деца со многу години, и за оние деца пред пензија. Го поставил единственото важно прашање за книжевноста: прашањето за одминувањето на единката и траењето на родот. Направил фантастична парабола со универзални пораки: нему му успеало истото она што и на Егзипери во „Малиот принц“, оценува Венко Андоновски.

Според него, да се објасни на дете дека свенувањето на цвеќињата е доброволна одлука на „старите“ цвеќиња за да им отстапат место на младите и на оние уште неродените е навистина благородна, човекољубива и утешна филозофија.

– Параболата за „исчезнувањето“ на едни и доаѓањето на други цвеќиња, приказната за сменувањето на генерациите е дадена толку дискретно, што во еден миг помислуваме: навистина, колку семки чекаат да изртат, а не можат, само затоа што посакуваната вечност на претходните не им дозволува раѓање на оние кои доаѓаат? Антоновски се зафатил со најсуровото прашање – ако сите сакаме да бидеме бесмртни, зар вечноста (и да е можна) не е сама по себе проклетство, зашто на „вечните цвеќиња“ им станува здодевно, и тие веќе не се радуваат на ништо, зашто виделе сè. На оние кои секоја пролет доаѓаат како новородени, напротив, сè им е ново, и тие ја чувствуваат радоста на љубопитството и сознавањето, истакнува Андоновски.

Како што нагласува Билјана С. Црвенковска, „Градина полна латици“ е една од оние храбри книги кои внесуваат свеж ветар во македонската книжевност за деца, избирајќи да се обраќа на еден порафиниран читател (односно читателски пар родител – дете) кој трага по повеќе, пред сѐ – по одговорите на оние непресушни, вечни прашања.

– Храброста на ова дело не е само во изборот на темата (темите) и во неговото пливање во обратен правец од „мејнстримот“ кој промовира хумористични или авантуристички приказни, духовити стихови и игриви рими или, во некои поретки случаи, повеќе се обраќа на возрасните читатели одошто децата. Храброста и уникатноста на делото е во целиот негов „склоп“, во совршената комбинација на приказната на Антоновски за природниот тек на нештата и за неизбежноста новите цвеќиња да ги заменат старите и илустрациите на Иванка НиБа, кои се приказна сама за себе. Иако потсетуваат на старите мајстори кои дадоа свој печат и на првата македонска литература за деца (прв на памет ми паѓа Кондовски), илустрациите на НиБа се модерни, свежи, впечатливи и да, неверојатно храбри – за нашето поднебје, но и во светски рамки, подвлекува Црвенковска во својот осврт.

За книгата „Бакнежи на небото“ пак, со којашто Антоновски и дебитираше како автор за деца, од Друштвото на писателите на Македонија му беше доделена наградата „Ванчо Николески“ за најдобра книга за деца и млади во 2024 година. Само за три недели, книгата доживеа две изднија што е реткост во Македонија.

– …нежна и топла приказна која, при првото читање, во нејзиниот основен слој, е приказна за настанувањето на зимата и за малите, секојдневни „игри“ меѓу децата… …Атмосферата на почетокот наликува на бајките што се неизоставен дел од сечие детство („Снежната кралица“), навестувајќи дека магијата набргу ќе почне. Топлите и богати илустрации (кои малку потсетуваат на оние на Кондовски) ја доловуваат бајковитата атмосфера со носталгичен призвук на дамнешните, безгрижни детства. Но, тука Антоновски, суптилно и обмислено, со внимателно избрани зборови, ја прави вистинската магија во оваа книга (иако во формат на сликовница – текстот е доволно обемен и исполнет за таа да се нарече „долг илустриран расказ“). Со внимателно читање, почнуваме полека да ги откриваме подлабоките слоеви во приказната – која од бајка прераснува во модерна приказна за љубовта меѓу сестричето Илина и братчето Јаков (ретка и недоволно обработувана тема: сестричката е онаа што раскажува и се грижи братчето да заспие, иако најчесто таа улога припаѓа на родителот). Читателот може лесно да се идентификува – во модерното, брзо и стресно време во кое живееме, родителите често ја префрлаат оваа улога на постарото дете во семејството. „Сѐ убаво што постои на светов, е создадено од љубов“ – е мотото на авторот на крајот на книгата. Љубов помеѓу сестричето и братчето, љубов која, како и онаа на облаците на небото кои се бакнуваат за да го создадат снегот, трае засекогаш (или барем, додека постоиме ние)… Антоновски, во овој жанр ја изградил важната слоевитост која истовремено се обраќа и кон читателите-деца и кон читателите-родители. Тој дава автентичен, авторски и творечки, индивидуален пристап во неговиот приод кон експонирањето на содржината. Делото интонативно се потпира врз бројни илустрации кои остваруваат забележителен исчекор во раскажувачкиот тек на делото и неговата поставка, со самото тоа придонесувајќи ова да биде целосно, заокружено дело од сите аспекти: текст, илустрации, дизајн, беше истакнато во образложението на комисијата за доделување на наградата.

Книгата „Бакнежи на небото“ предизвика низа одгласи на книжевната критика, од бардовите на современата македонска книевност за деца, универзитетските профсори до учесниците во неформалните книжевни форуми во Македонија.

Ова е прва промоција и на двете книги во Штип и воопшто надвор од Скопје.