Министерот за култура и туризам Зоран Љутков денеска присуствуваше на Годишната конференција на граѓански организации за соработка помеѓу Владата и граѓанското општество, Национален форум на Цивика Мобилитас која се одржа во хотелот „Холидеј ин“.

По отворањето на настанот, се одржа и дискусија, на која министерот Љутков, покрај другите гости, одговараше на прашањата на претставниците на граѓанските организации, кои се добитници на грантови на програмата „Цивика мобилитас“.

Одговарајќи на прашања од областа на туризмот, Љутков нагласи дека како владин приоритет, освен редовните механизми за финансирање, ќе бидат разгледани и други опции на финансирање.

„Министерството за култура и туризам ќе има годишна програма која ќе биде изготвена заедно со сите чинители во туризмот на која предлозите за поддршка и развој на алтернативни видови на туризам ќе бидат опфатени со конкретни мерки“, информираше Љутков.

Истакнувајќи дека руралниот туризам е особено важен, бидејќи нуди автентични искуства за туристите кои сакаат да уживаат во традиционалниот начин на живот, локалната гастрономија, Љутков нагласи дека овие региони се од особено значење за зачувувањето и понатамошното развивање на традицијата и локалната култура.

„Затоа за да го оствариме потенцијалот на културниот туризам, треба да се направи баланс помеѓу големите туристички центри и руралните средини. Истовремено со правилна стратегија и инвестиции во инфраструктурата, како што се патишта, сместувачките капацитети, и засилена промоција, може да станеме препознатлива дестинација на културната карта на Европа и пошироко“, рече министерот Љутков.

Одговарајќи на прашања за одржување на културни манифестации во училиштата, министерот Љутков потсети дека Владата во својата програма има еден многу значаен сегмент: култура за деца и за млади, и како што рече, во оваа насока, се размислува за развивање на системски концепт за развој на културно-образовни програми и активности за нивна достапност до публиката.

Потенцирајќи дека во наредиот период се планира потпишување на Меморандуми за соработка помеѓу Министерството за култура и туризам или Националните установи од културата и училиштата, министерот Љутков рече дека тие ќе бидат рамка за соработка и контиунирано гостување на театарски претстави, музички концерти и филмски фестивали, кои би се одржувале во основните и средните училишта.

„Министерството за култура и туризам и јас како министер сум целосно отворен за соработка и за предлози, бидејќи само со едуцирани и образовани млади луѓе кои имаат познавања од културата, можеме да сметаме на сигурна иднина и суштински развој во државата“, истакна министерот Љутков.

За можностите на младите таленти за музика и уметност да имаат студиски посети на ЕУ и средби со младите од земјите во ЕУ, министерот Љутков информираше дека наскоро ќе биде распишан Конкурс за поддршка на студенти на прв, втор и трет циклус студии во странство на студиски програми од областа на културата и уметноста за 2025 година.

„На тој конкурс всушност поддржуваме и млади таленти кои својата доедукација ја продолжуваат на некои од најпрестижните високообразовни установи и академии во странство“, рече Љутков кој најави дека годинава ќе биде поддржано стручно усовршување на дефицитарни кадри во областа на културата за 2025 година што подразбира стручен престој, стручно усовршување и резиденцијални престои на стручни кадри во земјава и во странство.

Програмата за поддршка на граѓанското општество „Цивика мобилитас“ е поддржана од Владата на Швајцарија, а ја спроведуваат Македонскиот центар за меѓународна соработка (МЦМС), НИРАС од Данска, и ФЦГ од Шведска.

Друштвото на филсмките работи упати отворено писмо до министерот за култура Зоран Љутков, јавноста и до медиумите, во кое реагира на предлог-буџетот за филм за 2025 година и барa од Владата, Министерството за култура и од Министерството за финансии негово ревидирање и проектирање на реален буџет за филм.

Писмото го пренесуваме во целост:

„Почитуван министере за култура, Зоран Љутков,

Веста за вашето назначување за министер за култура, ние во Друштвото на филмските работници и сите наши колеги филмаџии, ја примивме со голема радост. Радоста, зачинета со надеж, доаѓаше од фактот што министерството од кое со години наназад потекнуваа нашите проблеми, конечно ќе го раководи човек кој суштински разбира што значи да се биде филмски работник и знае дека ниту еден од луѓето кои ги гледа на филмските сетови, каде што работниот ден трае најмалку 12 часа, не добива државна плата на 1-ви, туку нивните приходи зависат единствено од снимачките денови кои ќе бидат реализирани.

Во момент кога сме длабоко навлезени во четвртиот месец од мандатот на в.д директорката на Агенцијата за филм, период во кој снимања речиси и да нема, не е потпишан ниту еден договор за финансирање на веќе одобрени проекти, не е прегледан ниту еден извештај за наменско трошење на средства, исплатите кон тековни и веќе реализирани проекти се стопирани и во кој годинешниот конкурс за производство на филмови е поништен, радоста исчезна, а одржувањето на надежта стана невозможно.

Македонските продуценти секојденево се соочуваат со притисоци и закани за меѓународни тужби и откажување на соработки, а нашата држава престанува да биде дел од европското филмско семејство. Загрозено е и нашето членство во значајни регионални, европски и светски организации и асоцијации.

Во време кога филмските професионалци се во немилост и страдаат за елементарна егзистенција, а филмските продукции бараат алтернативни начини да опстанат, дојде и информацијата дека во предложениот буџет за 2025та година, ставката за филм изнесува само 2.4 милиони евра, бројка која е пониска и од основниот буџет за 2024 година. Оваа вест, секој еден филмаџија ја дочекува во шок и неверување.

Во изминатите неколку години ДФРМ многупати јавно укажуваше дека е потребно стандардизирање на буџетот за филм по претходно утврдени параметри, а особено во текот на 2023 година во неколку наврати алармираше дека проектираниот буџет од страна на Министерството за култура за филмската дејност за 2024 година, не е доволен за елеметарно да се покријат потребите на нашата кинематографија.

Денес повторно јавно укажуваме дека предложениот буџет за филм за 2025 година не е доволен за елементарно да се покријат потребите на нашата кинематографија. Затоа бараме од Владата, од Министерството за култура и Министерството за финансии ревидирање на овој предлог и проектирање на реален буџет за филм. Воедно, како филмски автори и филмски професионалци за кои работата на филм значи се, ја истакнуваме неопходноста за кадровска консолидација во Агенцијата за филм.

Веруваме дека Министерството за култура ќе ги земе во предвид нашите укажувања и нема да ја продолжи погубната политика од минатите години, затворајќи ги очите пред успесите на македонскиот филм, ниту ќе го игнорира фактот дека нашите филмови се апсолутен предводник во промоцијата на македонската култура во светот. Исто така, убедени сме дека после долго време Министерството ќе покаже вистинско разбирање за специфичноста на филмската дејност и начинот на кој филмаџиите ја остаруваат својата материјална егзистенција.

Дозволете нѝ уште еднаш да ја искажеме нашата подготвеност за соработка со Агенцијата за филм, Министерството за култура, и сите останати релевантни институции, и ставање на располагање на капацитетите кои ги имаме во разбирање, поддршка и помош при утврдување на состојбите и изнаоѓање на решенија“, се вели во писмото.

Наградата „ДЕНЕС“ за млад визуелн уметник до 35 години во Македонија се доделува по осумнаесетти пат, а доделувањето ќе се одржи на изложбата на тројцата финалисти во националната галерија „Мала станица“ во Скопје на 19 ноември со почеток во 20 часот.

Тројцата финалисти годинава се младите уметници Марко Гутиќ Мижимаков, Јован Јосифовски и Ивана Самандова.

Претставувањето на тројцата финалисти и разговор со жири-комисијата ќе се одржи во 12 часот, а вечерта, во рамки на изложбата, ќе бидат доделени и наградите.

Наградата „ДЕНЕС“ се доделува на годишно ниво за исклучителна и истакната тековна уметничка практика, која подразбира критичко и естетско размислување и дејствување, и е единствена награда од овој вид за млад/а визуел(е)н/а уметни(к)чка во земјава. Оваа значајна и независна награда, покрај двомесечната програма за престој на уметници во Њујорк, од минатата година во која го одбележа и своето 20-годишно постоење, вклучува и други новини и резиденции.

„ДЕНЕС“, исто така, овозможува и уникатно искуство на уметниците да бидат дел од специјално наменет едукативен процес во визуелната уметност насловен „Совршениот уметник“, да имаат средби и презентации со интернационално жири и да продуцираат дело, во рамки на изложба како финалисти на наградата.

По одбележувањето на 20 години „ДЕНЕС“ во 2023 година, структурата на наградата доби поинаков формат, т.е. се обидува да обезбеди повеќе можности за самите финалисти, продуцирајќи ја наградата колаборативно и понекомпетитивно.

Па така, добитникот/добитничката на наградата „ДЕНЕС“ – 2024 добива двомесечен престој во „Residency Unlimited“ во Њујорк во периодот август-септември 2025 година, додека останатите двајца уметници – финалисти добиваат едномесечен престој во Галеријата „Простор“ на организацијата „Културен хаб Хрватска“ во Сплит, во мај 2025 година и самостојна изложба во просторот или самостојна изложба во Скопје, во 2025 година.

Жирито за наградата е составено од: Ксенија Нурил, историчарка на уметност и кураторка, директорка на галеријата на реномираното уметничко училиште „Art Students League“ од Њујорк, САД, Сања Анѓелковиќ, аудиовизуелна уметничка со седиште меѓу Нови Сад и Виена, добитничка на наградата „Димитрије Башичевиќ Мангелос“ во Србија во 2023 година, и Ана Франговска, историчарка на уметност и кураторка, виш кустос во Националната галерија на Република Северна Македонија и претседателка на АИКА – Македонија.

Наградата „ДЕНЕС“ е основана во 2002 година како годишна награда за најдобар млад ликовен уметник до 35 години во земјава од страна на Центарот за современи уметности – Скопје во соработка со Фондацијата за граѓанско општество од Њујорк, САД, но официјално првпат беше доделена во 2003 година. Намерата на наградата „ДЕНЕС“ е да им понуди повеќе можности на младите уметници да ги совладаат своите уметнички интереси и да ги прикажат пред пошироката публика, како и да се продлабочат дискусиите помеѓу институциите и младите уметници.

Од 2015 година наградата локално ја организира здружението „Факултет за работи што не се учат“ (ФРУ), во рамки на фестивалот „АКТО“.

„ФРУ“ оваа манифестација ја организира во соработка со мрежата „Награди за млади визуелни уметници“ (YVAA), резиденциската програма Residency Unlimited (RU), Њујорк, и фондацијата „Trust for Mutual Understanding“, Њујорк.

Досегашни добитници на наградата „ДЕНЕС“ се: Ѓорѓи Десподов/ Клелија Живковиќ/ Бурџу Мусли, Ивана Мирчевска, Елена Чемерска, Верица Ковачевска, Зорица Зафировска, Иван Ивановски, Филип Јовановски, Велимир Жерновски, Илија Прокопиев, Кристина Божурска, Ѓорѓе Јовановиќ, Ана Ивановска, Борис Петровски, Атанас Ботев, Далибор Тренчевски, ОПА (Опсесивна посесивна агресија) и Славица Јанешлиева.