Култура
Коментар: Култ(ура) на инквизиција

(Насловот, режисерот и содржината на воведот во текстов се измислени, секое поистоветување е случајно)
„Филмот „Исмејување со Алах“ во режија на Арбен Доли е современа љубовна приказна меѓу средовечен маж ставен на раскрсница во животот и млада жена која сака да замине во странство. Скендер работи во швајцарски медицински институт, татко е на 20-годишни близначки солидни студентки и сопруг на Стефани, учителка во основно училиште во Женева. Иако има убав живот, го измачува носталгија по родната земја, има интензивни сеќавања за роднините , убавите пејсажи од тетовското село Теарце, првите симпатии, незавршени судбински приказни… Се пакува и заминува во Македонија. Таму случајно ќе ја сретне младата Теута, која студира на Медицинскиот факултет во Скопје, и меѓу нив ќе се случи љубов. Во меѓувреме во Скопје се случуваат протести против воведување на законот за двојазичност. Една од сцените има потресни кадри каде што група хулигани манифестираат револт за овој закон, скандираат „Смрт за Шиптари“, „Гасна комора за клетите Шиптари“, „Само мртов Шиптар е добар Шиптар“. Во една друга сцена, се случува жестока пресметка меѓу средношколци во градски автобус, каде што ќе биде претепан Албанец од врсник Македонец. Овие сцени се чини се непотребни, но веројатно авторот ги вметнал сакајќи да ја опише актуелната состојба во земјата каде што паралелно се случува љубовта меѓу Скендер и Теута. Личната драма и човечките судбини наспроти едни паралелни општествени околности. Што и да сакал да каже авторот, филмот е просечен, конфузен и производ на слободниот израз на режисерот.“
Овој филмски осврт е измислен како симулирање рецензија кон една друга верзија на филмот „Ругање со Христос“ околу кој деновиве се крена прашина, а министерот за култура, Асаф Адеми, свика прес-конференција. На јавноста првиот човек на ресорното министерството ѝ порача дека вакви филмови во кои има сцени каде што војници на ОНА се изживуваат врз Македонци не ни се потребни. Исто така, потенцираше дека во иднина ќе бидат санкционирани вакви приказни каде што се навредуваат чувствата на граѓаните. Директорот на Агенцијата за филм, Горјан Тозија, пак, неколкупати нагласи дека не станува збор за цензура, а авторството и слободата на израз се најважни, но дека ни се потребни некои други теми за нашата кинематографија да се пробие и да стане дел од светската филмска мапа.
Се разбира дека секој има право на свое мислење и дека и публиката што ќе го погледне филмот на Јани Бојаџи ќе има најразличен став. Онаа поедуцирана филмска публика сигурна сум нема да препознае некое вонредно филмско остварување, дури ќе ѝ биде и здодевен. И да, се соласувам дека вакви филмови каде што во една содржина и драмска линија непотребно се провлекуваат сцени на насилство, коментираат некои историски околности не се нужни.
Но, сцените од мојов измислен филм „Исмејување со Алах“ каде што некои Македонци се насилни, прости, агресивни и се убијци, не би ме навредиле. Такви Македонци има, и тоа е вистината, како што има поединци и групи во секој народ. Дали повторно на имагинарна премиера во Монтреал, од мојов измислен филм, странците би заклучиле дека сите Македонци се варвари што ги мразат своте сограѓани Албанци е друго прашање кое може да има голема палета одговори, а оваа дебата би нè оддалечила од вредноста на филмот воопшто.
Да не одиме предалеку, човековата зла природа постојано е предмет на уметнички остварувања, затоа што е таа дел од реалното битисување. Треба ли да се чувствуам навредена како дел од човечкиот род чии припадници насекаде во светот масакрираат и луѓе и животни, силуваат, уништуваат? Треба ли Германците да ги цензурираат и да ги контролираат сите филмски сцени во кои има фрагменти од фашизмот? Сепак, има мала разлика од историја што има временска дистанца и од онаа што се случува во мигот. А нашава заедничка историја во минативе две децении, во кои вадиме сипаници, за жал и со човечки жртви, е многу свежа. Не сме во состојба непристрасно и објективно да ѝ погледнеме на вистината во очи. Што би се случило ако филмот „Окупација во 26 слики“ на Лордан Зафрановиќ ( што е исклучително филмско дело) своевремено не бил ставен во бункер?
Но, со субјективен и тесен поглед на осуди ќе продолжиме да негуваме култура на инквизиција и ќе ги јакнеме поделбите. Навистина се надевам дека еднаш, од филмот, литературата, музиката и во секој друг облик на уметност политиката ќе ги тргне рацете.
И конечно ако филмот е лош, естетски неиздржан и погрешен во драмскиот наратив, филмските критичари ќе го искритикуваат цивилизирано и објективно и на македонски и на албански јазик. Ама довребата ни е многу разнишана, вистина е дека минатиот режим создаде автори клиенти, вистина е дека, доброволно или не, работеа по нарачка, вистина е дека филмот беше убава финансиска и идеолошка манипулативна алатка, ама да ја затвориме таа приказна.
Никако тоа нема да се случи со одречност, покажување сила, локални емоции и најмалку од сè, со цензура. Чувствата да си ги чуваме за по дома, а да ги негуваме демократските нормативи, кои не подрзбираат шпанска инквизиција, ова е 21 век, дури и во Македонија.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
Драмски театар Скопје утре гостува на фестивалот РУТА во Тиват

Драмски театар со претставата „Хеда Габлер“ гостува во Тиват, Црна Цора. Од 7 до 12 април во организација на Центарот за култура Тиват се одржува црногорското издание на регионалниот театарски фестивал РУТА.
Премиерата на „Хеда Габлер“ беше на 20 април 2024. Гостувањето во Тиват ќе биде 12 изведба на претставата и второ гостување вон матичната сцена. Драмски театар со оваа претстава гостуваше на РУТА во Сараево во мај 2024 година и на фестивалот „Војдан Чернодрински“ во Прилеп во јуни 2024г.
„Хеда Габлер“ е работена по текст на авторот Хенрик Ибзен. Режисер на претставата е Васил Христов, адаптацијата е на Викторија Рангелова Петровска и Васил Христов. Сценограф на претставата е Васил Христов и костимите се на костимографката Розе Трајчевска – Ристоска.
Улогите ги играат актерите на Драмски театар Скопје: Хеда Габлер Тесман – Сања Арсовска, Судијата Брак – Зоран Љутков, Јерген Тесман – Владимир Петровиќ, Ејлерт Левборг – Дениз Абдула и ликот на Теа Тесман го игра актерката Сара Климоска.
Режисерот Васил Христов во програмската белешка за претставата го истакнува следното: „Во 1890 година Хенрик Ибзен ја скандализира театарската јавност и воопшто естаблишментот, создавајки уште еден женски лик кој отстапува од востановените општествени норми. Хеда Габлер како една од најпознатите (анти)хериоини во драмската литература одигрува значајна улога во подигнување на свеста за женските прашања. Ибзен создава женски лик кој одбива да живее и да им служи на конвенциите на патријархалното општество. Нејзината борба за автономност и потрага по совршенство како и нејзината амбиција да поседува „машка моќ“ да може да влијае како врз сопствената така и врз судбината на другите, резултира со убиство на самото совршенство. Нејзиниот чин остава трага кој ја симболизира борбата за родови права и еднаквост“.
Режисерот Христов посочува дека драмскиот текст „Хеда Габлер“, низ годините, многупати е поинаку режисерски толкуван и читан, драматуршки адаптиран, структурно видоизменуван, користен како мотив од автори вљубеници во неговото дело. Драмскиот материјал отвора можности внатре во него да се интервенира во согласност со современите театарски концепти, читања, толкувања условени и од општествените промени кои неминовно се случуваат. Денес кога менталното здравје, кризата на идентитет и морално – етичките норми се во фокус на интерес, драмата и Хеда Габлер како (анти)хероина стануваат дополнително актуелни и ги рефлектираат проблематизираните состојби во современото општество.
Претставата е на редовен репертоар во Драмски и наредната изведба ќе биде на 24 април 2025 година.
Култура
50-та јубилејна изведба на претставта „Разведи ме“ во МКЦ на 9 април

Во среда на 09. април, со почеток од 20:00, во МКЦ- Скопје, ќе биде одиграна 50-тата, јубилејна изведба на претставта РАЗВЕДИ МЕ, во режија на Роберт Ристов. Оваа комедија, во последните неколку години, со право можеме да кажеме дека го освои регионот а беше и наградена со ГРАНД ПРИ на Меѓународниот фестивал на дуодрама во Топола, Р. Србија. Претставата освен тоа што е изведувана, скоро низ сите градови низ Македонија, гостуваше и во: Трелеборг (Шведска), Белград, Нови Сад, Шабац, Рума, Шид, Врање, Сараево; Бања Лука, Вараждин…
Во претставата играат актерите Мирјана Ристов и Роберт Ристов, а во видеата, кои се дел од дејствието учество земаа: Зорица Панчиќ, Благоја Чоревски – Чоре и Љубомир Свановиќ (гостин од Бања Лука).
Не пропуштајте ја можноста да уживате во јубилејната 50-та изведба на урнебесната комедија „Разведи ме“, која експлицитно и без цензури ги отвара темите за неверството и разводот, ставајќи ве во ситуација да ги преиспитате воспоставените општествено -морални вредности.
Оваа 50 -та изведба е уште една потврда за достигнувањата на „Театар Провокација“, кој веќе 6-та година, успешно ја испишува својата приказна, како независен театар, чија мисија е да провоцира и биде совеста на општеството во кое живееме.
ПР
Култура
Музичко-поетска вечер со Марко Виденовиќ и триото „Мевлем“

Овој четврток, со почеток во 20 часот, во Камерната сала на Филхармонија ќе се одржи музичко –поетска вечер со Марко Виденовиќ и триото „Мевлем“.
Проектот „Мевлем“ е уникатна симбиоза на музика и поезија, создадена од композиторот и поет Марко Виденовиќ, кој преку своите дела создава извонредна уметничка комуникација помеѓу звуците и зборовите. Проектот вклучува премиерни изведби на композиции кои се специјално создадени за оваа прилика, што го прави овој циклус клучен за промовирање на домашното музичко творештво, со фокус на македонскиот културен идентитет. Во фокусот на „Мевлем“ е музичката содржина, која е внимателно дизајнирана за да го рефлектира духовното и естетското наследство на македонската култура.
Музичкиот состав кој учествува во „Мевлем“ е составен од врвни музичари: Памела Велкова (виолина), Верица Ајтовска (виола), Енис Аљи (виолончело) и самиот автор Марко Виденовиќ (пијано и глас). Овие уметници, со својата професионалност и посветеност, ќе ја пренесат креативната визија на проектот преку изведба на композиции и поетски рецитации, создавајќи уникатна уметничка атмосфера. Специјално за овој проект, Виденовиќ има компонирано 15 оригинални композиции кои совршено ја надополнуваат неговата поезија, што ја прави програмата богата и полна со емоционални и уметнички детали.
Виденовиќ, чија работа веќе има доживеано успех низ претходни концерти и поетски изданија, го гледа „Мевлем“ како начин за продлабочување на својата врска со публиката, која го следи неговото творештво преку социјалните мрежи и издадени книги. Проектот е плод на долгогодишна работа, со намера да се претстават културните и естетските вредности пред поширок аудиториум.
Со „Мевлем“, уметноста се претставува како составен дел од животот, нудејќи духовни, морални и емоционални вредности, а проектот овозможува уникатен простор за културна промоција на камерното музицирање во Македонија.