Култура
Кантата
Пишува: Влатко ГАЛЕВСКИ
Лето. Годишно време за сите видови активности и ќефови освен за скијање и пита пастрмајлија. Но, за кого како. Мојата, на пример, кревка и с’клетџиска природа не се согласува да биде изложена на сончевата ултравиолетова дарежливост. Да скратам. Кога за многумина е време за плажирање, јас, како овчичка на пладне, барам дебела сенка во вид на климатизирана просторија каде со макијато ќе прочитам уште некое поглавје од актуелната книга. Таква ова лето ми беше книгата Наивен-Супер од исклучителниот Норвежанец Ерланд Лу. Човекот баш има откачени идеи кои бравурозно ги соопштува… И има едно место во книгата каде што главната фаца од романот се натпреварува со едно седумгодишно дете, кое може да наброи повеќе животни што во живо ги видел, а да не важат оние видени во зоолошка градина. Забавна ментална игра на присеќавања и подлажувања. И одеднаш се фатив како ликувам. На нивните списоци на набројување животни ја нема видрата. А јас сум видел на неколкупати видра во живо, на Црни Дрим, на неколку метри од мене, таму долу кај Луково, во густите врбници, кога реката е полноводна и кога може да се извади и по некоја пастрмка. Видра, тој лукав, елегантен, брз и соврешено вододинамичен и неприкосновен ловец од слатките води… Ама овде зборувам за некои среќни и мирни летни денови. Инаку, летото знае да биде пеколно жешко во овие предели. Тоа е она што не го сакам, а риболовната страст сепак победува. Ем не сакам жешко, ем се согласувам да се печам.Значи, тој ден немаше видри, сонцето немилосрдно жеже, пладневна, влажна омарнина а “мајсторов” упорен како маска на мост. Ете, тука, на брегот на глобочичкото езеро, на местото што го викаме “Бучало” поради стрмното бучно влевање на Пискупштинска Река во езерото, значи кај Бучалото гледам, скока кленот. Фаќам некаква џбунеста полусенка и под неа како порачана една деформирана празна канта од сирење за да може да се седне. (Кога водата во езерото е симната, често на брегот остануваат едночудо чудни отпадоци како резултат на вроденото чувство на подримските жители за хигиена и екологија – но само во својот двор). Тука важи онаа новокомпонираната: Пушти ги во вода лајната ќе одат.Седнувам на ворхоловски дизајнираната канта, зафрлам со блинкерот и… и… слушам некој чуден звук. Чудно! Нешто како просејување песок или ориз низ прстите на дланката. Звук сличен на оној кога со калофониум се мачкаат струните на гудалото, на граница на ултразвук, на граница на слушливост, а сепак звук, продорен, постојан и упорен. Времето тивко, без ветар, ниските грмушки воопшто не треперат. А сепак, нешто слушам. Во меѓувреме, успевам да го уловам првиот клен-порцијаш. Кусо звучно препелкање во водата и повторно онаа непријатна СФ-резонанца упорно ми ги напрегнува сетилата. Пак обѕрнување лево-десно, напред-назад… за конечно да сфатам дека звукот доаѓа оддолу, од под мене, од кантата. Погледнувам меѓу нозете, во лимената “Цхеесе-Цола” амбалажа… и…Анимал планет!!! “Прекрасно” клупко од дузина сиво-кафени змии и змијулчиња, очигледно вознемирени од поместувањето на нивното легло каде што се вдомиле во пријатната усвитеност на ламарината. Некои од нив веќе почнале да го напуштаат својот термички рај, тука, до моите старки!Рипнав како попарен! Без логична причина, се разбира. Овие змии сепак се само водни (барем мислам?). Од пристојна далечина ја набљудувам миграцијата на влечугите. Подоцна, канта-столот е безбеден за користење. Седнувам и си преаранжирам една стара народна мудрост:Сонце да те клапне,Клен да лапне, или Змија да те апне?Видрите се сепак поубавата епизода.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Факултетот за музичка уметност го најави годишниот концерт „ОРИОН – каде што се раѓаат ѕвездите“
Факултетот за музичка уметност – Скопје го најави годишниот концерт насловен „ОРИОН – каде што се раѓаат ѕвездите“, кој ќе се одржи во петок, 5 декември, со почеток во 20:00 часот во Големата концертна сала на Македонската филхармонија. Настанот е дел од одбележувањето на 59-годишнината од постоењето на институцијата.
ФМУ – Скопје истакнува дека како алма матер на голем број уметници од земјата и регионот, останува централниот столб на музичкото и балетското образование, создавајќи генерации изведувачи, педагози и творци кои го обликуваат уметничкиот живот во Македонија.
На концертната програма ќе настапат Симфонискиот оркестар на ФМУ, Мешаниот хор „Драган Шуплевски“, Камерниот гудачки оркестар „ФМУ Солисти“, Оркестарот од народни инструменти со солисти, студенти од Катедрата за балетска педагогија, од Катедрата за џез и популарна музика, како и дувачкиот ансамбл на ФМУ, под водство на проф. м-р Цанев, проф. м-р Татарчевски и доц. м-р Спироски.
Публиката ќе има можност да слушне дела од Пурсел, Сен-Санс, Прокофјев, Тиле/Вајс, Коен, Сусато, Горецки, Гершвин, македонска традиционална музика, како и нови композиции од студентите А. Голчева и М. Цветановска.
Влезот на настанот е слободен.
Култура
Сè што ни е заедничко“ – во МСУ изложба што го иницира прашањето „Дали навистина го дишеме истиот воздух?“
Сè што ни е заедничко (Институција во дишење) – нова изложба во МСУ-Скопје од 27 ноември
Во Музејот на современата уметност – Скопје на 27 ноември 2025 година, со почеток во 20 часот, ќе биде отворена изложбата „Сè што ни е заедничко (Институција во дишење)“, кураторски проект на Мира Гаќина и Јованка Попова.
Во изложбата учествуваат Forensic Architecture, Денис Фереира да Силва и Арџуна Неуман, Дурмиш Ќазим, Џумана Мана, Зорица Зафировска и Палестинскиот музеј.
Проектот тргнува од прашањето дали навистина го дишеме истиот воздух. Изложбата го поставува воздухот како ресурс што формално го делиме, но не и еднакво, укажувајќи на токсичните атмосфери – буквални и политички – и на позицијата на маргинализираните заедници.
Инспирирана од концептот на Фанон за „борбено дишење“, поставката ги истражува уметничките практики што откриваат колонијални, империјални и капиталистички структури впишани во воздухот што го дишеме. Авторите визуелизираат токсични облаци, архиви на насилство и невидливи атмосфери што влијаат врз секојдневието.
Паралелно со изложбата, која ќе трае до крајот на февруари, ќе се одржат јавни програми. Во рамките на проектот „Институционални градини“ на Зорица Зафировска ќе има детски работилници за садење и изработка на семенски топчиња, активности за чистење и обновување на просторот околу МСУ, поставување компостна кутија и прикажување едукативни видеа.
Со оваа поставка МСУ-Скопје се претставува како „институција во дишење“ – отворена, инклузивна и ориентирана кон заедницата, со повик за заедничко размислување и акција. Визуелниот идентитет на проектот е дело на Албана Бектеши.
Култура
Промоција на монографијата „Рисима“ од Јасна Франговска
Во среда, 3 декември, со почеток од 19:00 часот во „Јавна соба“, Скопје, ќе се одржи промоцијата на монографијата „Рисима“ од Јасна Франговска, посветена на најпознатата и најуспешна македонска кореографка за современ танц ‒ Рисима Рисимкин. Изданието е на „ПНВ Публикации“ и објавено е со поддршка од Министерството за култура и туризам.
Монографијата низ разговор со Јасна Франговска и Рисима Рисимкин ќе ја претстави Јулијана Величковска, главен и одговорен уредник на „ПНВ Публикации“.
Во ова обемно и луксузно издание, на 180 страници, опфатени се сите значајни аспекти од 45-годишната кариера на Рисима Рисимкин ‒ од самите почетоци како балерина, со сите предизвици со кои се соочувала, до големите успеси што ја дефинираа како истакната кореографка од областа на современиот танц, којашто со нејзината едукациска работа зад себе остава нови генерации танчари и кореографи. Рисима Рисимкин е клучна фигура во македонската култура, а нејзиниот труд годинава беше крунисан и со високото признание ‒ Витез на францускиот ред на уметностите и книжевностите што го доделува државата Франција.
Покрај извонредно питкото писмо на Франговска, што на многу топол и непосреден начин го доближува животниот и професионалниот пат на Рисимкин, извадоците од позначајните рецензии за нејзините дела и обраќањата до читателот од самата Рисима, изданието е збогатено и со неверојатни фотографии од личната архива на Рисимкин и од архивата на „Интерарт културниот центар“, чиишто автори се: Андреј Гиновски, Драган Перковски, Сашо Димоски, Сердар Ајдин, Aнтонио Пиштолов, Ивана Тасев, Олга Ибатулина, Зоран Велјаноски ‒ Летра, Емил Петров и Борис Грдановски.
„Би ја опишала како македонската Пина Бауш, потпрена на белиот балет, којашто во еден момент посакува да излезе од таа рамка и да оди во слободата на движењето…“, ќе изјави Мирјана Радочевиќ за „Политика“, Белград во 2003 г.

