Во рамки на скопската недела на дизајнот (Skopje Design Week 2025), настан кој прерасна во есенцијална платформа за визии и прогрес на креативните индустрии, за взаемен бенефит на културата и економијата, меѓудругото, се одржаа Конференцијата за развој на туризмот и Работилницата за креативен туризам, со учество на министри, експерти, локални иницијативи и претставници од туристичкиот и креативниот сектор.

Главната порака од настаните беше јасна: синергијата меѓу институциите, локалните заедници и приватниот сектор, заедно со современа промоција и видливост на локалните приказни, е предуслов за одржлив развој на туризмот, особено во руралните средини.

Министерот за култура и туризам Зоран Љутков нагласи дека автопатот Е-75 треба да стане „коридор на култура, инспирација и развој“, поврзувајќи ја инфраструктурата со креативноста. Министерот за транспорт и врски Александар Николоски додаде дека државата работи на воведување „смарт автопат“, прв во регионот, како поддршка на туристичките текови и достапноста на дестинациите.

Преку панелот „Креативен туризам и одржливи зелени практики“ беа презентирани успешни локални примери како Spirit of Prespa, Sherpa Horse Riding и Билки лајф, кои ја демонстрираат моќта на автентичните приказни, учеството на заедниците и креативниот пристап во туристичката понуда.

Во рамки на конференцијата беше најавена и учеството на Македонија на ЕКСПО Белград 2027, каде комесарот Александар Велиновски го претстави иницијалниот модел на македонскиот павилјон – простор што ќе ги

обедини природата, културата, гастрономијата и туризмот во современ концепт на национална презентација.

Настаните заклучија дека креативниот туризам е економија на приказни, а за негов развој е потребна координација, промоција и заедничка визија. Со здружени напори и современ пристап, Македонија има потенцијал да го претвори својот рурален пејзаж во мрежа на доживувања што ги спојуваат природата, културата и луѓето – токму она што современиот турист најмногу го бара.

В петок ќе се одржи промоцијата на втората збирка раскази на Стефан Алијевиќ, „Наназад“ во издание на издавачката куќа Илика. Настанот ќе започне во 20:00 часот, во КСП Центар-Јадро, а промоторки на книгата ќе бидат Румена Бужаровска и Јана Медиќ. По промоцијата, организаторите покануваат на афтер-промо забава во кафе-бар „Љубов“ со DJ Ginger.

Прозата на Алијевиќ се поигрува со границите на автофиктивното и фиктивното писмо. Се движи низ состојбите на сонот и реалноста, сеќавањето и заборавот, интимното и политичкото. Неговите раскази се повеќеслојни, хибридни и во жанровска и во значенска смисла, и можат да се разгледуваат низ повеќе призми, меѓу нив и ангажираните квир, еколошки и феминистички перспективи, но во ниту една не можеме да кажеме дека овој автор целосно припаѓа.

Петар Андоновски за книгата пишува: „Кај Алијевиќ ништо не е под тепих, сè е на површина и сè е видливо. Расказите од „Наназад“ се рибина коска во грлото на општеството“. Оваа збирка раскази служи како книжевен документ, запис од едно бурно време на лични и колективни промени. Книгава нè носи назад во времето, нурнува низ авторовото детство, но не застанува таму, туку постојано трага по излезот кон подобра иднина.

Стефан Алијевиќ (Гевгелија, 1991) завршил студии на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје, на катедрите по Општа и компаративна книжевност и Англиски јазик и книжевност. Во 2022 година ја објавува својата прва книга раскази, „Вечерен автобус“, за која во 2023 ја добива регионалната награда „Штефица Цвек“ за најдобра ангажирана феминистичка и квир книжевност. Раскази од Стефан се објавени во повеќе книжевни списанија, антологии и книги во земјава. Алијевиќ е преведуван на хрватски, српски и на албански јазик.

МКЦ го најавува новото, 50-то издание на Млад отворен театар – МОТ од 19 до 25 ноември. Со внимателно селектирани претстави, концерти и изложба, МОТ оваа година го насочува своето внимание кон македонските автори кои успешно создаваат надвор од границите на државата и во низа половина век постојано отвораат на нови сценски хоризонти.

Под насловот „Нашите во светот“, јубилејното издание ја слави интернационалната видливост на македонската театарска мисла и ја истакнува вредноста на уметниците кои потекнуваат од нашата културна средина, а се етаблирале во европски и регионални театри.

„МОТ во 2025 година ќе ги донесе на домашна сцена нивните најнови претстави, создадени во театарски куќи во регионот и пошироко, овозможувајќи им на гледачите да ги видат делата на нашите режисери, актери и сценски автори кои создаваат надвор, но со јасен печат на македонската уметничка школа“, информира Русе Арсов во името на тимот на МКЦ.

Отворањето на фестивалот е со претставата „Лимени барабан“ (Лимениот добош) во режија и адаптација на Васил Христов, која е поставена на сцената на Југословенско драмско позориште во Белград. „Лимениот добош“ на Гинтер Грас е еден од најважните романи на 20 век, каде преку ликот на Оскар Мацерат, 30 годишен пациент на психијатрија, кој како момче со три години на почетокот на Втората светска војна, донел одлука или одбил да расте. Протестирајќи против возрасните, Оскар ги коментира историските случувања од детска перспектива, цртајќи слика на светот која брза кон самоуништување. Во оваа претстава на Југословенско драмско позориште, македонската екипа е проширена и со композиторот Никола Коџобашија и авторот на сценографија Константин Трпеновски.

Затворањето на фестивалот е предвидено да биде со „Мајка храброст и нејзините деца“ во режија на Дејан Пројковски, а во изведба на Новосадско позориште. Покрај Пројковски како дел од авторската екипа се и Олга Панго – кореографија, Валентин Светозарев – сценографија и Сергеј Светозарев автор на плакатот.

Авторка на годинешниот плакат на МОТ е Кристина Горовска.

Целосната програма и распоред на фестивалот можат да се погледнат на официјалната страна на фестивалот mot.mk, каде и ќе може да се набават и онлајн билетите за програмите на фестивалот веќе од четврток, 13 ноември.

Годинешната програма на фестивалот е поддржана од Министерството за култура и Град Скопје.