Култура
Изложба на слики „Уметноста од некогашна Југославија“ во Куманово
На 3-ти февруати (четврток) со почеток во 19,30 ч. во Изложбениот салон на Националната установа Центар за култура „Трајко Прокопиев“ – Куманово ќе се отвори изложбата на слики „Уметноста на тлото на некогашна Југославија од фондот на Меѓународната струмичка ликовна колонија“
Изложбата се реализира како резултат на добрата соработка меѓу НУ Центар за култура “Антон Панов“ – Струмица (кој е носител на проектот) и НУ Центар за култура “Трајко Прокопиев“ – Куманово. Целата поставка содржи 48 дела, масло на платно од исто толку автори од поранешните југословенски републики, работени во периодот 1961- 2009 год. Во каталогот за оваа изложба колегата Бранислав Пепиќ, историчар на уметноста, ќе запише:„Проектот насловен како во насловот без додатокот “некогашна“, е испираран од изложбата која ја организираше во 80 г. на минатиот век во Париз ликовниот критачар Миодраг Б. Протиќ, на која изложба беа презентирани автори од ЈУ-просторот, сe разбира со републички селектори и тоа до 1950 година и по 1950 г. По ослободувањето на просторот на накогашна Југославија, продолжија со работа Академиите за ликовни и применети уметности во Белград, Загреб и Љубљана од каде се лиферуваше ликовен кадар, за да малку покасно се формират Академии (факултети) за ликовна уметност во Босна и Херцеговина, тогашната автономна покраина Војводина, па во Црна Гора, покасно во Приштина како втора автономна покраина и за на крајот Македонската педагошка академија да премине во Факултет за ликовни уметности. Овој кадар доаѓаше на Меѓународната струмичка ликовна колонија. Најстарите дела се од перидот на создавање на познатата “Струмичка ликовна збирка“ која ја одигра улогата во формирање на Меѓународната струмичка ликовна калонија во 1961 г. како Колонија на Наивните творци која ќе трае до 1966/67, која одпосле помина во Југословенска, а од 1969 во Колонија од Меѓународен карактер, датираат од 1961 година. Ако делото на Оља Иваницки „Камен и црвено небо“, е емотивно во духот на апстракното, тогаш делото наа словенецот Јоже Тисникар е во духот на деформирани ликови, страотни и заплашувачки. Додека делото на Богољуб Ивковиќ, е работено во поетиката слична на метафизичкото сликарство. Во тој период се формираат разни групи, коишто дирекно влијаат меѓу себе. Од тука не е ни чудо што овие групи делуваат од самите републики. Но, кај некои творци овие групни движења многу не влијаат. Постои еден каталог работен на шапилограф, каде меѓусебно комуницираат Хрвоје Шерцер, Глигор Чемерски и Тодор Стефановиќ. Халил Тиквеша со своето дело “Носталгија по Неретва“, во духот на носталгичноста ни ја дава на свој начин негова ностагичност. Радуле Анѓелковиќ во својот препознатлив стил како Мирјана Вукмировиќ го работи своето дело во духот на експресионизмот, како Тодор Стефановиќ, Драган Лубарда, Столе Стојковиќ, Стојан Пачов, Татар Војо, Глигор Чемерски и др. Но, карактеристични се делата на Зравко Папич кој го следи денот од утро до мракот со поделба на платното и во духот на поп-артот го гради своето дело или делото на Бојан Бем “Базент“, кое претставува онака видено од птичја перспектива, работено со пастел на хартија, или делото на Војко Погачар, работено во еден здржан експресионизам. Апстрактниот експресионизам е застапен кај Петар Мазев, Ева Хеимер, Милорад Ѓокиќ нo не и кај Слободан Перишиќ кој работи во сферата на фантастичното, или кај Младен Србиновиќ во делото „Македонска софра“ во кое се насетуваат прекрасните плодови на природата. Сите овие стилска ликовни погледи се преземени од Минхен и Париз затоа што постарите, професорите биле таму, но улогата на двигател во сликарството на некогашната Југославија, во голем дел го одиграле, “Годишните стипендии на Моша Пијаде“- (Моша Пијаде, сликар и општественик,) коишто секоја година им се давале за одење во Париз на усовршување. Исто така не е за потфрлување делото на Деса Керечки, која во позадината на ..Дојрана“, нуди мозаичарски размислувања на едно реалистичко рамислување, нo и делото на Милена Јефтиќ “Ќе ве изедам“ нуди поп-артовски елементи. Сето останато е работено во духот на акедемскиот експресионизам и неговите варијанти, но не и делото на Хусред Хрвановиќ, “Зајди, зајди јасно сонце“, работено и инспирирано од песната и струмичкиот топол амбиент. За крај би го спомнал делото на доајенот Милорад Бата Михаиловиќ “Случка“, дело испирано од случките во Колонијата работено во еден емоционален апстрактен експресионизам.“Изложбата во Центарот за култура „Трајко Прокопиев“ – Куманово ќе биде отворена до 17-ти февруари.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Костадиновска-Стојчевска: „Правината се танчи, ама не се кинит“ – нов мурал во Прилеп во рамки на “Цртај на македонски”
Министерката за култура, Бисера Костадиновска-Стојчевска, денеска на промоцијата на новиот мурал на Центарот за култура „Марко Цепенков“ во Прилеп, порача дека младите преку уметноста оддаваат почит кон личностите кои имаат непроценливо значење за нашиот идентитет, култура и историја.
− „Цртај на македонски“ со креативни уметнички идеи го заштитува и го промовира македонскиот јазик. Насликан е уште еден мурал преку кој младите уметници оддаваат почит кон личностите со непроценливо значење за нашиот идентитет, култура и историја − рече Костадиновска-Стојчевска, која додаде дека во изминатите три години младите со своите креативни идеи на автентичен начин ги популаризираат македонскиот јазик и нашата уникатна народна мудрост.
Муралот е дел од конкурсот на Министерството за култура, „Цртај на македонски“, а го изработи визуелната уметница Ивана Самандова, во организација на „Факултет за работи што не се учат – ФРУ“. Муралот, на кој е насликан цитатот „Правината се танчи, ама не се кинит“ од македонскиот културен деец, собирач на умотворби и фолклорист Марко Цепенков, е дел од поддржаниот проект на Самандова, „Јазикот коски нема, ама коски кршит“.
– Преку конкурсот „Цртај на македонски“ во изминатите три години ги поттикнавме младите на креативност. Отворивме нови можности за поддршка и презентација на нивниот талент – рече министерката за култура и додаде дека за три години преку овој конкурс се доделени пет милиони денари за реализација на над 60 дела.
„Министерството за култура останува посветено кон младите автори за чие творештво секогаш имаме посебна почит и обврска да го прикажеме на публиката“, истакна Костадиновска-Стојчевска денеска на промоцијата на новиот мурал на предната фасада на Центарот за култура „Марко Цепенков“ во Прилеп.
Култура
„Златен објектив“ за Столе Попов
Кинотеката го одбележува својот роденден, односно датумот кога во „Службен весник“ е објавен Законот за формирање на Кинотеката – на 29 април, во далечната 1974 година.
И, иако Кинотеката формално започнува да работи со полн капацитет и со полна организациска структура дури две години потоа, во 1976 година, кога ги добива своите први канцеларии и депо и започнува да собира архивски материјали, формирајќи ги првите аудиовизуелни збирки и организирајќи ги првите кинотечни филмски проекции – сепак го одбележува како свој роденден 29 април секоја година.
Последниве две децении, по тој повод и околу тој датум – Кинотеката го објавува годишните добитници на сега веќе традиционалното признание „Златен објектив“, кое Кинотеката им го доделува на филмски автори и работници, кои преку својот професионален ангажман придонеле во создавањето, развојот, промовирањето и популаризацијата на македонската кинематографија. Досегашни добитници на ова признание, досега биле: режисерите Бранко Гапо, Трајче Попов и Кирил Ценевски, актерот и режисер Коле Ангелов, аниматорите Дарко Марковиќ и Тонкица Митровска, монтажерите Димитар Грбевски, Олга Луковска-Дончиќ и Спасе Тасевски, директорите на фотографија Драган Салковски, Љубе Петковски и Благоја Дрнков, продуцентот Панта Мижимаков, филсмките критичари Илинденка Петрушева и Благоја Куновски Доре, композиторот Љупчо Константинов, костимографите Елена Дончева и Зорица Тодорова-Младеновиќ, тон-мајсторот Глигор Паковски, сликарот Коле Манев и филмскиот работник Коста Крпач.
Оваа година, пак, „Златниот објектив“, по одлука на Управниот одбор на Кинотеката, ќе му биде доделен на Столе Стојан Попов – режисер, сценарист, продуцент и автор, кој во голема мера ја задолжил националната кинематографија – како со својот наградуван филмски опус, така и со својот педагошки и менаџерски ангажман на полето на филмската уметност и филмското образование:
Столе Попов е роден 1950 година во Скопје, а во 1973 година дипломира на Академијата за театар, филм и телевизија во Белград. Снима уште како студент, а со првите документарни филмови како филмски професионалец – ОГАН (1974) и АВСТРАЛИЈА, АВСТРАЛИЈА (1977), тој веќе се етаблира како талентиран филмски творец со препознатлив стилски и естетски сензибилитет. Од 1978 година, се вработува во „Вардар филм“ – и веќе следната, 1979 година, со ДАЕ, документарецот за ромското население во Скопје – станува прв македонски автор кој е номиниран за престижниот американски „Оскар“, тогаш како претставник не само на македонскта, туку и на југословенската кинематографија во тоа време. Потоа, снима бројни рекламни филмови – за Алкалоид, ГП Маврово и ХЕК Југохром, а првиот негов игран филм – ЦРВЕНИОТ КОЊ, го реализира во 1981 година. По тоа следуваат долгометражните филмови СРЕЌНА НОВА ‘49 (1986), ТЕТОВИРАЊЕ (1991), ЏИПСКИ МЕЏИК (1997) и ДО БАЛЧАК (2014), поголем број негови менторски и продуцентски проекти, како и неговиот професорски ангажман на Факултетот за драмски уметности во Скопје. Член е на Европската филмска академија, а еден период беше и директор на државната продуцентска куќа „Вардар филм“ во тоа време.
Во 2011 година – неговите филмови (три документарни и четири играни дела) беа дигитално реставрирани и објавени во форма на ДВД-издание – што воедно беше и првиот проект за дигитална реставрација реализиран од страна на Кинотеката.
Речиси сите негови филмови – и документарните и играните – се наградувани на бројни регионални и на светски фестивали, а некои од нив – како на пример ТЕТОВИРАЊЕ и СРЕЌНА НОВА ’49 – се здобиваат и со култен статус кај различни генерации од тогашната домашна македонска и југословенска публика, и тој статус само се зголемува и продлабочува со минувањето на времето…! Тоа е и еден од најголемите и вистински показатели за неговата авторска оригиналност и специфична филмска естетика и квалитет – заедно со неговата филмска оставштина и залог помеѓу поновите генерации на филмски автори и промислувачи на филмот кои дошле и доаѓаат по него – поттикнати, окуражени и инспирирани од неговиот длабок естетски и специфичен филмски опус, и од неговиот високо значаен стилски авторски белег кој тој го остава во македонската кинематографија…
По повод Денот на Кинотеката – на 29. Април, 2024 година – сите кинотечни печатени и електронски изданија на Кинотеката досега: значајниот број издадени книги од областите на кинотечната и филмска наука, историја и уметност, сите изданија на кинотечното списание КИНОПИС и сите ДВД-изданија на Кинотеката – ќе се продаваат со „роденденски“ попуст од 50%, во просториите на Кинотеката.
Свеченото доделување на „Златниот објектив“ на нашиот голем доајен на филмската уметност – Столе Попов – ќе се одржи кон крајот на мај оваа година, во просториите на Кинотеката.
Култура
УКИМ донесе Одлука за основање на Фондација „Горан Стефановски“
Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје донесе Одлука за основање на Фондација „Горан Стефановски“. Одлуката, на предлог на Ректорската управа, денеска, во очи на роденденот на овој великан на македонската драма – 27 април, ја донесе Сенатот на УКИМ, по што ќе започне постапката за носење на основачките акти и избор на органите на Фондацијата.
Фондацијата се основа на иницијатива на Факултетот за драмски уметности – Скопје, каде што Стефановски долги години ги предаваше драмските занаети, пред да го продолжи својот животен пат во Велика Британија. Во органите на Фондацијата, освен претставниците на академската заедница и на семејството на Стефановски, ќе партиципира и Драмскиот театар од Скопје, на чија сцена драмите на овој автор ги доживеаја најголемите успеси.
Цели на Фондацијата ќе бидат заштита и негување на оставината на делото на нашиот најголем современ драмски автор Горан Стефановски, како трајна културна вредност, публикување на објавени и необјавени негови трудови, во печатен и електронски формат, подобрување на достапноста на неговото творештво на сите светски јазици, градење на културата – посета на театар и однос кон драмските уметности кај новите генерации, но и проекти за промоција и поттикнување на македонското драмско творештво воопшто.
Фондацијата ќе обезбеди стипендирање на образованието во сите степени на талентирани ученици и студенти во областа на драмските уметности, поддршка и унапредување на талентираните ученици, студенти и млади кои аматерски се занимаваат со филм и театар. Исто така, таа ќе го поттикнува и поддржува неформалното образование за создавање драми, ќе организира едукативни дебати, работилници и семинари, уметнички и научни конференции, како и хуманитарни проекти од сценскоизведувачка и аудиовизуелна природа за поддршка на ранливи категории.
Великанот на македонската драмска уметност, Горан Стефановски, почина пред пет години во Кентбери, Англија, на 66-годишна возраст. Автор е на култните драми: „Диво месо“, „Лет во место“, „Јане Задрогаз“, „Дупло дно“, „Тетовирани души“, „Демонот од Дебар маало“ и многу други. Беше еден од креаторите на популарната ТВ-серија „Бушава азбука“ и на повеќе филмски сценарија. Завршил Филолошки факултет во Скопје – англиски јазик и книжевност. Студирал драматургија на театарската академија на Универзитетот во Белград, каде што и магистрирал на тема: „Сценските напатствија како основа на драматургијата на Семјуел Бекет“. Работеше во драмската редакција на Телевизија Скопје, а потоа како асистент на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје. Во 1986 година ја основал Катедрата за театарска и филмска драматургија и бил професор по драматургија на Факултетот за драмски уметности во Скопје.
Добитник е на наградите: „Стале Попов“, „11 Октомври“, „Војдан Чернодрински“, „Стериина награда“. Стефановски беше и дописен член на МАНУ.