Култура
Стручен тим од Стоби:Приведувањето на Паско Кузман е јавно понижување на целата археолошка фела

Стручниот тим кој во изминативе неколку години работеше на археолошкиот локалитет Стоби, во отвореното писмо-реакција испратено до јавноста, приведувањето на Паско Кузман го доживува како јавно понижување на целата археолошка фела.
Текстот во писмото-реакција го пренесуваме интегрално.
„Шокирани и згрозени од она што се случуваше изминативе две недели, обидувајќи се да си го објасниме немилиот настан, дозволете ни да го искажеме својот став во врска со јавното понижување кое го доживеа нашиот многу почитуван колега, Паско Кузман. За сите кои за своја животна определба ја избрале оваа професија, тоа беше доживеано како јавно понижување на целата археолошка фела.
Со години наназад сешто можеше да се прочита на тема Паско Кузман, археологија, антиквизација, грнињата злато, потрагата по Александар. Жално е што многу невистини беа кажани за една личност, која со огромна љубов и посветеност си ја врши својата работа, во обид професионално и објективно да го протолкува минатото, да допринесе за заштитата и промоцијата на културната историја на државата Македонија. Уште пожално е што се носат судови врз основа на искажани невистини. Ако постои вина, таа е само во огромниот напор што Паско го вложи во обидот да ги реши проблемите наталожени 50 години наназад. Вината на општеството нема само едно име и презиме, а правдата, искрено веруваме, не е само мртов збор на хартија.
Познавачите се сеќаваат на времето кога археологијата беше на маргините на државните интереси и стратегии, на состојбата на нашите најзначајни локалитети зараснати во трева или на музејските витрини во кои поставките едвај беа освежени со по некој нов предмет, а кои, меѓу останатото треба да се лицето на државата. Во минатите десетина години работите се сменија, благодарение на визионерството на човекот со три часовници.
Жално е што малкумина се обидуваат да ја разберат нашата работа и проблемите со кои се соочуваме секој ден во обид професионално да ја вршиме работата. Малкумина знаат колку време, средства и напор се потребни за истражувања, конзервација, сè додека не дојдеме до презентација на ископаното, било да е објект, било да е предмет. Многумина сметаат дека предметите наутро извадени од земја, искршени во десетици парчиња или со корозија од која едвај се распознаваат, попладне треба да се конзервирани, утре идентификувани и стручно и научно обработени (патем со свртени десетици илјади страници литература од цел свет, испишани на конкретната тема, а која ја немаме по нашите библиотеки, па се снаоѓаме како знаеме и умееме), а веќе ден потоа, изложени во витрина за јавност и тоа во музеј по светски стандарди. Дали некој се запрашал зошто до сега навистина не е изложена златната маска и многу други предмети вредни за науката и нашата историја? Дали некој се запрашал која музејска куќа има соодветни услови да ги изложи? Тоа се обидува Паско да го смени, а нештата кои се заборавени со децении, не се оправаат за кратко време.
Му бил зад петици на Александар и ги барал нашите антички корени! Така е, ама и нашите бронзенодопски и железнодопски и раноантички и римски и доцноантички и средновековни. Злобниците нив не ги констатираат , зашто така им чини. Во потрага е по Александар од 10 век пред н.е. и оној од 4 век од н.е. и Александар од 13 век. Некој Александар од Вардарски Рид, од Стоби, Марвинци, Хераклеја, Скупи, Баргала, Плаошник, Кале. Само, кој го разбра Паско… Постојано со нови проекти, нови визии, нови барања, понекогаш и да се праша човек од каде толкава енергија, на која му завидуваат и помладите колеги.
За ‘награда’, како круна на професијата и точно пред одењето во пензија, доби лисици на рацете. Ако барем и малку го познавате, ќе сфатите дека тој не е човек кој на било каков начин би му наштетил на културното наследство, кое толку многу се труди да го заштити.
Стручниот тим кој во изминативе неколку години работеше на археолошкиот локалитет Стоби, му ја изразува својата безрезервна и огромна поддршка на почитуваниот колега Паско Кузман. Впрочем, големите луѓе историјата никогаш не ги заборава“. /крај/со/мф
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
„Народен пратеник“ на МНТ продолжува со регионалната турнеја, следна станица „Борини позоришни дани“

Претставата „Народен пратеник“ на МНТ продолжува со успешната регионална турнеја.
На 24 октомври, во главната натпреварувачка програма, ова сценско остварување ќе биде изведено на сцената на театарот „Бора Станковиќ“ во Врање, Србија, како дел од 45. издание на реномираниот театарски фестивал „Борини позоришни дани“.
Со ова дело, Бранислав Нушиќ уште еднаш потсетува дека смеењето е најсилното оружје против глупоста и корупцијата. Неговата извонредна сатира за човековата суета, лицемерието и алчноста, преку ироничен хумор го пресликува малиот човек што, стекнувајќи политичка моќ, губи морален компас. Критичарите ја истакнуваат важноста на оваа драма, која нуди реалистичен приказ на општествените односи, засновани врз корупција и лицемерие, додека истовремено им се потсмева на политичката култура и на народната наивност. „Народен пратеник“ е безвременско дело, бидејќи темите за амбицијата, поткупот и честољубието и денес се актуелни.
Во режија на Егон Савин, еден од водечките театарски режисери на Балканот, во претставата играат: Александар Микиќ, Дарја Ризова, Тони Михајловски, Јордан Симонов, Тања Кочовска и Александар Михајловски (глас), како и ансамблот: Дејан Стамчевски, Синан Ракип, Скендер Бериша, Зекирија Алим, Мирослав Атанасовски, Мартин Китановски и Хусеин Халили.
Селекторот на годинашното фестивалско издание, д-р Мирослав Радоњиќ, во селекцијата вклучи седум претстави од водечки театри од регионот, кои ќе се натпреваруваат за главните награди на фестивалот и една претстава што ќе биде изведена во чест на наградените.
Освен Македонскиот народен театар, во натпреварувачката програма учествуваат: Театар „Бора Станковиќ“ – Врање, Битеф театар – Белград, Народно позориште – Белград, Народно позориште на Република Српска – Бања Лука, Градско позориште „Семберија“ – Бијељина и Звездара театар – Белград.
„Борини позоришни дани“ годинава се одржува од 21 до 28 октомври и веќе четири и пол децении претставува значаен културен репер на српската и регионалната театарска сцена, промовирајќи квалитетни сценски уметности и отворајќи простор за дијалог меѓу различни естетики, поетики и културни контексти.
Со учеството на овој значаен фестивал, МНТ уште еднаш ја потврдува стратегиската ориентација кон регионална соработка, културна размена и афирмација на македонската театарска уметност пред пошироката меѓународна јавност.
Култура
Драмски со претставата „Кармен“ на театарски фестивал во Анкара

Со монодрамата „Кармен“, Драмски театар Скопје на 24 октомври ќе учествува на 17. Меѓународен театарски фестивал ЕТХОС Анкара 2025. Фестивалот се одржува од 16 до 26 октомври во главниот град на Турција. Годинава под мотото „Градот и театарот“ на фестивалот ќе учествуваат театарски уметници, амбасадори на културата, претставници на центри за култура и членови на граѓанските и невладини организаци од над 20 земји. Публиката ќе може да ги следи театарските претстави и останатите фестивалски настани на повеќе сцени низ Анкара.
Драмски театар Скопје со монодрамата „Кармен“ во која ликот на Кармен го игра Биљана Драгичевиќ – Пројковска, учествувал на десетина меѓународни фестивали и тоа во Грузија, Молдавија, Хрватска, Босна и Херцеговина, Србија, Бугарија и Албанија како и на десетина гостувања во нашата земја.
Монодрамата „Кармен“ е создадена по мотив од романот „Пет часа со Марио“ од шпанскиот писател Мигел Делибес, а својата премиера ја имаше во мај 2021 година. Режијата и драматизацијата се на Дејан Пројковски, сценографијата на Валентин Светозарев, сценските движења на Олга Панго, костимографијата на Раде Василев, а музиката на Горан Трајковски.
Актерката Биљана Драгиќевиќ-Пројковска за улогата Кармен има добиено неколку меѓународни награди и признанија.
Култура
Во македонскиот КИЦ во Загреб отворена изложба за фотографите на Арсовски, кои ги поврзаа Скопје и Загреб

Во македонскиот Културно-информативен центар во Загреб вчера беше промовирана научната монографија „Во потрага по фотографите Арсовски“ и отворена изложбата „Арсовски – фотографи“ посветена на претходно целосно непознатото, но исклучително вредно фотографско творештво на семејството Арсовски.
Изложбата и публикацијата отвораат ново поглавје во историјата на македонската и хрватската фотографија со кое што се надополнува значаен сегмент во историјата на македонската и хрватската фотографија.
Научната монографија „Во потрага по фотографите Арсовски“, чиј автор и уредник е д-р Ива Просоли, објавена во двојазично хрватско-македонско издание, содржи текстови од македонски и хрватски автори и истражувачи.
Монографијата и изложбата ја претставија авторките и кураторите како и директорката на македонскиот Културно-информативен центар во Загреб, Мими Ѓоргоска Илиевска и директорот на Музејот за уметности и занаети Сањин Михелиќ кои ги потврдија заложбите за промоција на културните вредности, продлабочување на меѓународната соработка и културните врски меѓу Хрватска и Македонија, потенцирајќи дека во годината кога Музејот за уметности и занаети ја одбележува 145-годишнината од постоењето организирани се две заеднички значајни изложби кои што наредната година ќе бидат претставени во Музејот на град Скопје и во македонската Национална галерија.
„Поводот за истражување на фотографското семејство Арсовски беше покана од Дејан Кршиќ, кој, додека подготвуваше монографија за Михајло Арсовски, наиде на фотографии од семејното наследство“, нагласи д-р Ива Просоли, уредник и автор на изложбата и монографијата. Преку истражување во архиви, музеи и приватни колекции, реконструиран е фотографскиот опус на семејството Арсовски, со голема уметничка вредност и исклучителен технички квалитет, опфаќајќи урбани сцени од старо Скопско, христијански споменици, обичаи, жетва, мода и општествени трендови и секојдневниот живот во македонскиот меѓувоен период. Денес, нивното дело претставува вреден документ за колективната меморија на еден простор и време.
Изложбата „Арсовски – Фотографи“ ќе биде отворена до 10 ноември 2025 година во македонскиот Културно – информативен центар во Загреб. Македонскиот Културно-информативен центар во Загреб овој проект го реализираше во соработка со Музејот на уметности и занаети, Загреб и Музејот на град во Скопјe.
Две генерации заборавени фотографи
Семејството фотографи Арсовски, од кое потекнува еден од најзначајните хрватски графички дизајнери Михајло Арсовски, работело во Скопјe две генерации, а потоа и во Загреб. Иако нивните студија, прво на браќата Арсиќ, а потоа на „Електрофот“, биле важни фотографски центри во Скопјe во периодот меѓу двете светски војни, делото на ова семејство не било познато ниту професионално третирано досега. Првиот познат фотограф во семејството бил Васил Поп-Арсов, фотограф и учител, кој отворил фотографско студио во центарот на Скопјe на почетокот на 20 век. Неговите синови, Константин (Коста) и Владимир, ја продолжија семејната традиција, преземајќи го студиото на нивниот татко во 1926 година, а во средината на 1930-тите отворија уште едно студио наречено Електрофот. По Втората светска војна, Коста и неговото семејство
се преселија во Загреб, каде што тој водел фотографско студио со исто име до 1957 година, додека Владимир заминал во Париз.
Две генерации заборавени фотографи
Семејството фотографи Арсовски, од кое потекнува еден од најзначајните хрватски графички дизајнери Михајло Арсовски, работело во Скопјe две генерации, а потоа и во Загреб. Иако нивните студија, прво на браќата Арсиќ, а потоа на „Електрофот“, биле важни фотографски центри во Скопјe во периодот меѓу двете светски војни, делото на ова семејство не било познато ниту професионално третирано досега. Првиот познат фотограф во семејството бил Васил Поп-Арсов, фотограф и учител, кој отворил фотографско студио во центарот на Скопјe на почетокот на 20 век. Неговите синови, Константин (Коста) и Владимир, ја продолжија семејната традиција, преземајќи го студиото на нивниот татко во 1926 година, а во средината на 1930-тите отворија уште едно студио наречено Електрофот. По Втората светска војна, Коста и неговото семејство се преселија во Загреб, каде што тој водел фотографско студио со исто име до 1957 година, додека Владимир заминал во Париз.