Култура
Стручен тим од Стоби:Приведувањето на Паско Кузман е јавно понижување на целата археолошка фела
Стручниот тим кој во изминативе неколку години работеше на археолошкиот локалитет Стоби, во отвореното писмо-реакција испратено до јавноста, приведувањето на Паско Кузман го доживува како јавно понижување на целата археолошка фела.
Текстот во писмото-реакција го пренесуваме интегрално.
„Шокирани и згрозени од она што се случуваше изминативе две недели, обидувајќи се да си го објасниме немилиот настан, дозволете ни да го искажеме својот став во врска со јавното понижување кое го доживеа нашиот многу почитуван колега, Паско Кузман. За сите кои за своја животна определба ја избрале оваа професија, тоа беше доживеано како јавно понижување на целата археолошка фела.
Со години наназад сешто можеше да се прочита на тема Паско Кузман, археологија, антиквизација, грнињата злато, потрагата по Александар. Жално е што многу невистини беа кажани за една личност, која со огромна љубов и посветеност си ја врши својата работа, во обид професионално и објективно да го протолкува минатото, да допринесе за заштитата и промоцијата на културната историја на државата Македонија. Уште пожално е што се носат судови врз основа на искажани невистини. Ако постои вина, таа е само во огромниот напор што Паско го вложи во обидот да ги реши проблемите наталожени 50 години наназад. Вината на општеството нема само едно име и презиме, а правдата, искрено веруваме, не е само мртов збор на хартија.
Познавачите се сеќаваат на времето кога археологијата беше на маргините на државните интереси и стратегии, на состојбата на нашите најзначајни локалитети зараснати во трева или на музејските витрини во кои поставките едвај беа освежени со по некој нов предмет, а кои, меѓу останатото треба да се лицето на државата. Во минатите десетина години работите се сменија, благодарение на визионерството на човекот со три часовници.
Жално е што малкумина се обидуваат да ја разберат нашата работа и проблемите со кои се соочуваме секој ден во обид професионално да ја вршиме работата. Малкумина знаат колку време, средства и напор се потребни за истражувања, конзервација, сè додека не дојдеме до презентација на ископаното, било да е објект, било да е предмет. Многумина сметаат дека предметите наутро извадени од земја, искршени во десетици парчиња или со корозија од која едвај се распознаваат, попладне треба да се конзервирани, утре идентификувани и стручно и научно обработени (патем со свртени десетици илјади страници литература од цел свет, испишани на конкретната тема, а која ја немаме по нашите библиотеки, па се снаоѓаме како знаеме и умееме), а веќе ден потоа, изложени во витрина за јавност и тоа во музеј по светски стандарди. Дали некој се запрашал зошто до сега навистина не е изложена златната маска и многу други предмети вредни за науката и нашата историја? Дали некој се запрашал која музејска куќа има соодветни услови да ги изложи? Тоа се обидува Паско да го смени, а нештата кои се заборавени со децении, не се оправаат за кратко време.
Му бил зад петици на Александар и ги барал нашите антички корени! Така е, ама и нашите бронзенодопски и железнодопски и раноантички и римски и доцноантички и средновековни. Злобниците нив не ги констатираат , зашто така им чини. Во потрага е по Александар од 10 век пред н.е. и оној од 4 век од н.е. и Александар од 13 век. Некој Александар од Вардарски Рид, од Стоби, Марвинци, Хераклеја, Скупи, Баргала, Плаошник, Кале. Само, кој го разбра Паско… Постојано со нови проекти, нови визии, нови барања, понекогаш и да се праша човек од каде толкава енергија, на која му завидуваат и помладите колеги.
За ‘награда’, како круна на професијата и точно пред одењето во пензија, доби лисици на рацете. Ако барем и малку го познавате, ќе сфатите дека тој не е човек кој на било каков начин би му наштетил на културното наследство, кое толку многу се труди да го заштити.
Стручниот тим кој во изминативе неколку години работеше на археолошкиот локалитет Стоби, му ја изразува својата безрезервна и огромна поддршка на почитуваниот колега Паско Кузман. Впрочем, големите луѓе историјата никогаш не ги заборава“. /крај/со/мф
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Спроведени се значителни реформи во работењето во 2025 година, велат од Агенцијата за филм
Агенцијата за филм на прес-конференција презентираше дополнителни појаснувања поврзани со Конечниот ревизорски извештај на Државниот завод за ревизија (ДЗР) за финансиското работење на агенцијата заклучно со декември 2024 година, како и информации за тековните реформи што се спроведуваат под актуелното раководство.
„Во однос на објавеното соопштение од ДЗР и насловот „Слабости во работењето и неправилностите во Агенцијата за филм не се надминати и се повторуваат“, сметаме дека е важно да се појасни дека извештајот се однесува исклучиво на работењето до декември 2024 година, односно на период што претходи на актуелното раководство.
Формулацијата на насловот од соопштението на ДЗР, кој медиумите го презедоа, создаде впечаток дека констатираните состојби се однесуваат и на тековното работење на Агенцијата. Важно е да се појасни дека извештајот се однесува на ревизија на неколку избрани проекти и на период заклучно со 2024 година, што не ја одразува состојбата по спроведените реформи и активности реализирани во 2025 година“.
Ги цениме укажувањата на ДЗР, истакнуваат од агенцијата, кои како што велат, претставуваат солидна основа за натамошно унапредување на системите и процесите.
Прецизираат дека токму на тие реформи агенцијата активно работи уште од почетокот на 2025 година.
„Воспоставен е процес на целосна усогласеност на деловните книги со фактичката состојба, а во моментов се спроведува и детален попис на средствата, побарувањата и обврските, со што се обезбедува стабилно и транспарентно финансиско управување.
Активно се работи на изготвување на Стратегија за развој на филмската дејност, документ кој по повеќе години ќе обезбеди јасна визија, приоритети и долгорочни насоки за развој на секторот.
Во согласност со законските обврски и принципите на отчетност, новото раководство достави шестмесечен извештај за работењето до Владата на Република Северна Македонија, со што се демонстрира посветеност, отчетност и одговорно управување.
Во текот на 2025 година Агенцијата за филм реализира историски рекордна исплата во износ од 3.160.000 евра како финансиска поддршка за филмската дејност. Исплатата е реализирана кон вкупно 55 филмови и 36 фестивали. Истовремено, обврските за 2025 година, и покрај новите одобрени филмски проекти, се намалени за 20% во споредба со 2024 година, што укажува на зголемена финансиска дисциплина и подобрено планирање“.
Истакнуваат дека најголема новост е што агенцијата активно ја поддржува и кампањата за Оскарите на документарниот филм „Приказната за Силјан“ на Тамара Котевска, за што се издвоени 100.000 евра, со цел достојно претставување на нашата држава на најпрестижната филмска платформа во светот.
„Во изминатиот период вложивме големи напори да ја расчистиме институцијата од наследените административни заплеткувања и да воспоставиме нови, функционални принципи на управување. Нашата цел е едноставна — Агенцијата за филм да биде партнер и поддржувач на креативната заедница, а не пречка.
Како ново раководство, искрено се гордееме со успесите што македонскиот филм ги постигнува во 2025 година. Овој творечки подем е резултат на талентот и посветеноста на филмските автори, а наша задача е да создадеме стабилен, јасен и ослободен систем што ќе им обезбеди простор да творат слободно и креативно, притоа да бидат достојно поддржани“ – вели в.д директорот Сашко Мицевски.
Филмовите поддржани од Агенцијата бележат исклучителни меѓународни резултати. Филмот „Диџеј Ахмет“ на Ѓеорги М. Унковски од почетокот на годината до денес, ја претстави државата на над 70 меѓународни фестивали, освојувајќи 29 награди и признанија. Филмот „Мајка“ на Теона С. Митевска ја отвори официјалната селекција „Хоризонти“ на Фестивалот во Венеција, што претставува значаен успех за македонската кинематографија.
“Ова е патот по кој ќе продолжиме: поддршка, транспарентност, професионализам и создавање услови за нови филмски успеси. Веруваме во нашите автори и ќе направиме сè што е потребно за нивниот творечки потенцијал целосно да се реализира“ – заклучи Мицевски.
Култура
„Слугинките“ на Агнес Нокшиќи и ВР перформанс вечерва на МОТ
Текст и танц низ 15 сцени, вешто споени во кореографско – драмско дело кое ја има улогата на театарско огледало, во кое не само што ќе се огледаат „Слугинките“ на Жан Жане, туку режисерката Агнес Нокшиќи овозможува да се огледа и секој еден од публиката.
Приказната го истражува сложениот однос љубов-омраза помеѓу две слугинки, госпоѓа и господин. Заробени во циклуси на ропство и фантазија, слугинките копнеат по слобода, но остануваат врзани од своите желби и угнетувачката динамика на моќта.
„Текстот „Слугинките“ е избран поради сложените односи на моќ, желби и постојано менување на улогите, што отвора богат простор за истражување. Материјалот дозволува игра, претерување, промена на енергиите и слободно движење меѓу фикцијата и реалноста. Делото ја открива тенката линија меѓу сериозност и апсурд, создавајќи можност за продлабочена креативна работа и силна перформативна изразност“ – открива режисерката Нокшиќи.
Како и во животот, некои го користат своето страдање не како рана, туку како оружје, извртувајќи ја својата жртва во контрола, манипулирајќи, заплашувајќи – барајќи сочувство, а не покажувајќи никаква.
Во ова театарско огледало секој се одразува, па можеби некои ќе се препознаат себеси, а другите ќе погледнат настрана, а пак некои ќе откријат дека нивниот стисок никогаш не бил толку силен како што замислувале.
Претставата ќе се случи во МКЦ – клуб ресторан, а во неа играат Арбнора Адеми, Блендон Ахмети, Доника Ахмети и Агнес Нокшиќи.
Меѓудругото, вечерва на 50.МОТ ќе се одржи и ВР перформанс, проект на Нина Николиќ и Борјан Стојков, а во продукција на Ехо Анимато (Белград), LOOP (Атина) и Oyoun (Берлин), премиерно изведена во Берлин, мај 2025, спојувајќи ја технологијата и активизмот за преосмислување на театарот како простор за еколошка и емоционална поврзаност во рамките на проектот PROSPER кофинансиран од Европската Унија.
„Ехо од длабочината“ е имерзивен ВР перформанс што поетски ја истражува еколошката ранливост на Охридското Езеро – едно од најстарите езера во Европа, но и најбогато со биодиверзитет. Спојувајќи виртуелна реалност и жива перформативност, делото ја поканува публиката да нурне под површината во кревкиот подводен свет и да се замисли над односот меѓу човекот и природата. Создадена во рамки на меѓународна резиденција со осум уметници, изведбата обединува дигитална слика, звук и телесно раскажување приказни, поттикнувајќи емпатија и еколошка свесност. Перформансот завршува така што публиката ќе има можност да испрати лични пораки до граѓаните на Охрид, создавајќи симболичен мост на прекугранична солидарност.
Во него играат Саша Ханџиќ, Маја Зеќо и Благој Веселинов.
Култура
Гала концерт во Националната опера и балет со светски познатата оперска дива Инва Мула на 28 ноември
На сцената на Националната опера и балет на 28 ноември 2025 година, со почеток во 20.00 часот, ќе се одржи Гала оперски концерт на кој ќе настапи светски познатата оперска дива Инва Мула, заедно со Дешира Амети-Крлиу (сопран), Исмет Вејсели (тенор) и оркестарот на МОБ, под диригентската палка на Иван Еминовиќ, а во режија на Дејан Прошев.
Инва Мула, сопран е едно од најистакнатите имиња на современата оперска сцена. Родена во уметничко семејство во Албанија, таа многу рано го започнува своето музичко образование, истакнувајќи се како исклучителен вокален талент со лирска прецизност и емоционална длабочина. Во текот на својата блескава кариера настапувала на најпрестижните оперски сцени во светот, вклучувајќи ги Париската опера, Миланската Скала и Метрополитен опера, во соработка со врвни диригенти и режисери.
Нејзиниот уникатен и препознатлив глас ѝ донесе светска популарност и надвор од оперската уметност: таа го позајми својот глас за ликот на Дивата во култниот научно-фантастичен филм „Петтиот елемент“ (1997).
На програмата на концертот се вклучени избрани дела од оперската класика на Џузепе Верди, Лео Делиб, Џакомо Пучини, Жорж Бизе, Жак Офенбах и други автори.

