„Чест ми што имам можност првпат да се обратам од името на Република Северна Македонија на овој глобален форум, кој годинава, поради околностите во кои се среќаваме, има уникатно издание – прв, и искрено се надевам последен пат, без наше физичко присуство во седиштето на нашата организација. Оваа 2020 година е несомнено една од најтешките години што ја живее човештвото во поновата историја. Пандемијата за само неколку месеци, освен што однесе безмалку еден милион човечки животи, остави длабоки последици во речиси секоја сфера од нашето живеење за што ќе ни бидат потребни години додека целосно закрепнеме. Ковид-19 предизвика тектонски промени во поредокот што го знаеме, но ни овозможи и реален увид во националните капацитети на јавното здравје за справување со кризи од планетарни димензии“, истакна во своето обраќање претседателот Стево Пендаровски на генералната дебата на 75. сесија на Генералното собрание на Обединетите нации.

„Според него, Ковид-19 е само уште една во целиот спектар од кризи со кои се соочуваме како човештво и ниту една од нив не е целосно изолирана од другите. Здравствената криза е истовремено и економска и социјална бидејќи предизвикува сиромаштија, а, сиромаштијата е плодна почва за екстремизам и конфликти. Конфликтите ги загрозуваат човековите права и слободи и предизвикуваат хуманитарни катастрофи и бегалски бранови. Овој вител на кризи и закани генерира страв, неизвесност и недоверба и ги поларизира односите меѓу државите, но и внатре во државите и, конечно, го поткопува мултилатерализмот, кој денес ни е повеќе од потребен.

2020 треба да биде пресвртна година за сите нас. Денес, наместо постојниот статичен поредок настанат по Втората светска војна, потребен ни е функционален и динамичен систем на споделени правила и принципи во кои веруваме, приспособени на новото време. Неопходен ни е нов модел на активен, инклузивен мултилатерализам, препознатлив по солидарноста меѓу нациите и хуманоста меѓу луѓето. Во овој контекст, една од големите задачи на Обединетите нации е да ни помогнат да го задржиме фокусот и да јги држиме будни колективната свест и совеста за глобалното добро“, рече Пендаровски и додаде:

„Кога се во прашање нашите заеднички цели, дозволете ми да потсетам на зборовите на поранешниот генерален секретар Даг Хамаршелд, кој рече: Целите на Повелбата се израз на универзално споделени идеали што не може да потфрлат; но, ние, луѓето, можеме да потфрлиме во нивното исполнување. Со други зборови, нашата организација може да биде ефикасна онолку колку што државите членки тоа ќе ѝ го дозволат. Затоа, за да го пребродиме овој период, неопходна ни е солидарност меѓу државите, што нема да се рефлектира само на здравствен план. Мора да бидеме солидарни и во поглед на иднината, која треба заеднички да ја изградиме“.

Пендаровски смета дека трагедијата предизвикана од Ковид-19 не би смеела да се користи за кревање геополитички тензии и зајакнување на геополитичкиот натпревар меѓу големите сили. Науката мора да остане настрана од логиката на профитот, но и од разорното дејство на пропагандата и дезинформациите. Политиките фокусирани на брзи резултати секогаш имаат краткорочен ефект. Ако кризите ги третираме изолирано една од друга, само ќе ги ублажуваме симптомите, без да го излечиме човештвото. Затоа е неопходен интегрален пристап.

„Пандемијата е можност и за преструктурирање на економиите, технологиите и начинот на живеење во согласност со принципите на одржливиот развој. Сиромаштијата нема да ја искорениме само со краткорочна финансиска помош за најсиромашните, туку преку системско оспособување на тие луѓе да имаат достоинствен живот и еднакви можности да работат, да заработат, да формираат семејства. Ако постапиме спротивно на ова, јазот меѓу сиромашните и богатите ќе се продлабочува, а нееднаквоста ќе продолжи да се пренесува од една генерација на друга.

Гледаме дека веќе надоаѓа и нова генерација нееднаквости поврзани со образованието, технологијата и климатските промени, што сигурно ќе предизвика нови големи поделби во општествата. Тоа веќе го гледаме кај младите. Додека едни, разочарани од бесперспективноста, ги напуштаат своите држави, други бегаат кон инстантни задоволства и површни вредности. Државите членки мора да продолжат да се залагаат за универзално образование за сите бидејќи токму образованието е најмоќниот гарант на човековите права и слободи“, вели претседателот.

Според Пендаровски, од нашите одлуки денес, во екот на пандемијата, зависи како ќе изгледа нашиот свет по пандемијата. Ова е ретка можност, поддржувајќи ја светската организација и поддржувајќи се меѓу себе, да направиме чекори кон создавање помирен и поправеден свет, во кој ќе биде обновена вербата во хуманизмот, слободата, солидарноста и почитување на човековото достоинство. Јасно е дека само ако вложуваме во Обединетите нации, ќе успееме да изградиме подобар свет и за сегашните и за идните генерации, додаде тој.

Состојбата во земјата и регионот е стабилна, оцени претседателот Стево Пендаровски по завршувањето на 8-та седница на Советот за безбедност.

На седницата, покрај постојаните членови на Советот, на покана на претседателот Стево Пендаровски присуствуваа и директорот на Агенцијата за разузнавање, Еролд Муслиу, директорот на Агенцијата за национална безбедност, Виктор Димовски, директорот на Оперативно-техничката агенција ОТА, Зоран Ангеловски, и началникот на Генералштабот на Армијата на Република Северна Македонија, генерал-потполковник Васко Ѓурчиновски.

Претставниците од надлежните служби и министерства пред Пендаровски реферирале за внатрешната безбедносна динамика и нашето опкружување.

„Советот заклучи дека состојбата во земјата и регионот е стабилна и дека нема индиции дека би можел да биде загрозен нашиот територијален интегритет и суверенитет. Надлежните институции во континуитет ги следат сите ситуации кои потенцијално би можеле да прераснат во посериозен безбедносен проблем, вклучувајќи тука и евентуален нов бран на бегалска, односно мигрантска криза“, рече Пендаровски.

Претседателот нагласи дека, сепак, најголемата криза со која сме денес соочени е пандемијата на Ковид-19, не само кај нас, туку и на глобално ниво.

„Пандемијата останува најважниот предизвик за нашето општество и во следните месеци, со влијание и врз економијата и врз здравството, но не очекуваме, според денес направените и презентирани проценки, дека ќе има развој кој би влијаел на општата безбедност во земјата“, рече Пендаровски.

Втора точка на дневниот ред за која се дискутирало биле безбедносните импликации поврзани со воведување на 5Г-технологијата кај нас.

Како членка на НАТО, вели Пендаровски, сме обврзани стриктно да ги следиме сите безбедносни протоколи на алијансата, и тоа како во однос на безбедносниот беграунд на лицата, на луѓето кои работат на чувствителни места во државниот апарат, така и во однос на воведувањето дигитални технологии и корпорации како нивни носители кои имаат цели и вредности кои се некомпатибилни со целите и вредностите на западната алијанса.

Во таа смисла на седницата било заклучено дека во овој домен Владата и другите надлежни институции треба доследно да ги применуваат правилата и препораките на организацијата каде што сме веќе членка, се разбира, со сите права, обврски и одговорности кои од тоа произлегуваат.

„Сосема конкретно во однос на втората точка да ви пренесам дека беше заклучено Министерството за надворешни работи да почне со подготовка на меморандум за разбирање, сличен според содржината, според формата со она што веќе беше потпишано од некои држави во нашето опкружување и подалеку во Европа – членки на алијансата, со кој ќе се наведат прецизно нашите обврски во однос на сопственичката структура на компаниите, евентуалната државна поддршка која тие ја имаат – колку тие се од овој аспект компатибилни со работите кои ги спомнав предмалку, бидејќи се разбира дека мора да ги следиме препораките на организацијата каде што сакавме да влеземе толку долго и конечно тоа го успеавме на 27 март оваа година“, изјави Пендаровски.

Денеска во Охрид почна 11-тата по ред дводневна Меѓународна научна конференција „Евро-атланските вредности на Балканот“ што се организизира од Факултетот за безбедност од Скопје и германската фондација „Ханс Зајдел“. На свеченото отворање меѓу другите говореше проректорот на УКЛО и професор на Факултетот за безбедност – Скопје, Марјан Ѓуровски, кој нагласи дека првиот безбедносен предизвик доаѓа од пандемијата Ковид-19 и поради тоа е потребно зајакнување на капацитетите на институциите за справување со евентуален нов бран од корона-епидемијата.

Според последните истражувања кои досега ги спроведоа повеќе тимови од Факултетот за безбедност, има неколку нови безбедносни предизвици и ризици по државата и регионот. Според проректорот на УКЛО, професорот Марјан Ѓуровски, првиот безбедносен предизвик доаѓа од пандемијата и новиот потенцијален бран од коронавирусот кој не смее во критичниот период кој следува од здравствен да прерасне во безбедносен ризик, економска закана и загрозување на човековите права и слободи. Според Ѓуровски, останува отворено прашањето колку безбедносниот систем и системот за кризен менаџмент и управување со кризи е подготвен да одговори и се справи со евентуалниот нов бран на пандемијата.

„Некој ќе рече дека системот ја потврдил својата подготвеност, но поминаа точно три месеци од завршување на вонредната состојба во земјата. Дали и што применивме од научените лекции од полицискиот час, законското нормирање и носењето на одлуките во вонредна состојба, координација, субординацијата и други бројни прашања“.

Во своето обраќање на меѓународната научна конференција за безбедност Ѓуровски истакна дека евентуални нови ад хок решенија за координација и соработка на безбедносните служби нема да го дадат потребниот ефект и на тој начин неможе да се исклучи – опасноста да се зголеми, за жал.

„Дали закон за вонредна и воена состојба ќе се носи пред истата да биде прогласена?“ праша Ѓуровски.
„Ние како академска фела го кажавме нашето мислење и сега се пали црвеното светло кое ни сигнализира дека се доцни со подоготвка и потоа донесување бројни решенија и законски модели на фукнционално делување на безбедносниот систем во услови на пандемија во евентуална кризна или нова вонредна состојба“, потенцираше Ѓуровски.

При тоа нагласи дека вториот предвизик е заканата по економската безбедност како домино ефект од пандемијата и евентуално новите зголемени рестриктивни мерки за заштита од пандемијата. Според професорот Ѓуровски, третиот безбедносен предизвик се отворените прашања во регионот – Недефинираниот статус на Косово, Република Српска, Санџак, политичката нестабилност во Црна Гора, Бугарија и Албанија, односите меѓу Турција и Грција. Начинот и исходот на отворените прашања во најголемиот дел ќе зависи од исходот на претстојните избори за претседател на САД. Тука според безбедносните проценки е и влијанието на Руската Федерација и продорот на НР Кина на Балканот кој дополнително се безбедносен ризик во услови на изразени хибридни закани и лажни вести.

Меѓу другото петтиот предизвик е радикализмот, насилниот екстремизам и тероризам како директна безбедноста закана на земјите во регионот вклучително и Република Северна Македонија. На крајот Ѓуровски оценува дека корупцијата и организираниот криминал, неефикасноста на судството може да претставуваат безбедносен ризик и опасност за што како 30. земја членка на НАТО треба да покажеме подобри резултати во реформите кои треба да продолжат и во безбедносниот систем.