Македонија
Костадиновски: Законодавецот мора да води грижа за правното дејство на одлуките на Уставниот суд

Претседателот на Уставниот суд, д-р Дарко Костадиновски се обрати на Панелот за „Правно советување за современи теми Одлуки на Уставниот суд vis – a – vis одлуки од редовното судство” на Годишната меѓународна конференција со која се одбележаа 73 години од основањето на Правниот факултет „Јустинијан Први”- Скопје.
Во своето обраќање Костадиновски го постави прашањето за надлежноста на Уставниот суд на Република Северна Македонија наспроти неприкосновеноста на судските одлуки од редовните судови, односно, дали може Уставниот суд да поништува пресуди на редовните судови, со оглед на дилемите што ги предизвикува оваа надлежност на Судот и различната уставно-судска пракса.
„Од денот на мојот избор за уставен судија, прашањето пред Судот се има појавено во неколку наврати. Првото соочување со оваа дилема за мене беше во мај 2019-та година, при расправата и одлучувањето за барањето за заштита на слободите и правата од двајца адвокати од Скопје, Павлина Зефиќ и Панче Тошковски дека им се повредени правото на слобода на мислата и јавното изразување на мислата, во смисла на член 110 алинеја 3 и член 16 став 1 од Уставот на Република Северна Македонија. Со Одлуката со која се утврди повредата, Уставниот суд со мнозинство гласови одлучи да поништи и две Решенија од 2018-та година со кое Павлина Зефиќ адвокат од Скопје се казнува со парична казна, во износ од 1000 евра во денарска противвредност и второто, Панче Тошковски, адвокат од Скопје се казнува со парична казна во износ од 1000 евра во денарска противвредност. Во иста насока се и две решенија за истите подносители, изречени од Апелациониот суд Скопје, во делот со кој адвокатите Павлина Зефиќ од Скопје и Панче Тошковски од Скопје, се казнуваат со парична казна во износ за двајцата од по 500 евра во денарска противвредност. Јас бев застапник на стојалиштето дека, без дилема Уставниот суд ја има таквата надлежност, но дел од судиите сметаа поинаку, а двајца судии го издвоија своето мислење”, истакна претседателот на Уставниот суд, посочувајќи дека истата дилема се појавила и во 2023 година при поднесеното барање за заштита на слободите и правата на новинарот од Фокус, Влатко Стојановски.
„Мојот став беше дека Уставниот суд има уставна надлежност и овластување да ги поништува пресудите на редовните судови. За мене како судија е неприфатливо донесување на утврдувачка/деклараторна одлука, без да се одреди правната судбина на поединечните акти со кои истата е сторена. Во тој случај имаме само декларација, декларативна одлука, “да повреда има, но дали последиците од таквата повреда ќе бидат отстранети”, не зависи од Уставниот суд, тоа ќе го цени некој друг, вели Костадиновски.
Земајќи ги предвид надлежностите на Уставниот суд кои се утврдени со Уставот, а операционализирани со Актот на Судот, претседателот Костадиновски смета дека излез од овој правен лавиринт обременет со дилеми и недоречености во легислативата, може да се бара преку зајакнување на уставно-судската контрола.
„Законодавецот мора да води грижа за правното дејство на одлуките на Уставниот суд, односно да обезбеди на уставно-судска контрола и на уставно-судска санкција да подлежат сите акти на државната, јавната власт, на еднаков начин, со што би се обезбедило и еднакво правно дејство на одлуките на Уставниот суд. Тоа значи дека Законодавецот кога со законско решение ги уредувал карактеристиките, правната природа и ефектот на пресудите на редовните судови, морал да води грижа и за уставното барање тие да подлежат на уставно-судска контрола и санкција.
Претседателот Костадиновски смета дека потребно е уредување на неколку процесни закони, понатаму судските одлуки од редовните судови да подлежат на уставна-контрола и следствено на тоа-санкционирање односно поништување на пресудите, кога станува збор за барање за заштита на слободите и правата поднесено пред Уставниот суд. Изрекувањето на санкција–поништување на пресудите, не е во спротивност или противречност на уставното начело за независност на судската власт, ниту на законските определби од Законот за судовите во однос на надлежностите, правните карактеристики и ефектите на судски пресуди, смета Костадиновски.
За изработка на овој труд претседателот на Уставниот суд користеше компаративно искуство од регионот, при што подетално е разгледано стојалиштето на Судот во Србија во еден случај од 2012 година во којшто се заклучува дека судските одлуки, не се „недопирливи“ за оценка и ревизија од страна на Уставниот суд.
Покрај обраќањето на претседателот Костадиновски, на истиот Панел се обратија и судиите проф. д-р Ана Павловска-Данева, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева и во дискусијата учествуваа судиите м-р Фатмир Скендер и Елизабета Дукоска. Учеството на уставните судии на Меѓународната конференција со која се одбележаа 73 години од основањето на Правниот Факултет- „Јустинијан Први” претставува една од активностите со кои се зајакнува соработката меѓу двете институции, која претходно беше официјализирана со потпишување на Меморандум за соработка. Во рамки на истиот Панел учествуваа и професори од Правниот факултет, поранешни професори и експерти од уставното право.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Македонија
Македонија е тажна приказна, а Црна Гора е најблислку до членство во ЕУ, рече Марта Кос

Црна Гора останува најверојатниот кандидат од регионот на Западен Балкан кој може да стане нова членка на Европската унија за време на мандатот на сегашната Европска комисија, а по неа е Албанија, додека Северна Македонија е тажна приказна, изјави комесарот за проширување Марта Кос.
Кос во интервју за Радио Слободна Европа (РСЕ) појасни дека би било неуспех доколку ниту една нова земја не стане членка на ЕУ, а таа е сигурна дека тоа може да се направи.
„Можеме да го направиме тоа со Црна Гора. Сите поглавја се отворени, затоа ги затвораме за да можеме да го завршиме процесот на крајот на 2026 година од технички аспект“, рече Кос.
Таа предвиде завршување на преговорите со Албанија за 2027 година, но посочи дека е важно двете земји да продолжат со спроведувањето на реформите покрај завршувањето на техничкиот дел од пристапниот процес, бидејќи од тоа на крајот ќе зависи и одлуката дали една земја може да стане членка на ЕУ.
Таа не ја исклучи можноста Молдавија, па дури и Украина да станат дел од овој процес, па смета дека до 2029 година ЕУ би можела да има повеќе од две нови членки.
Таа имаше предупредувачки зборови за Србија, велејќи дека властите во земјата сега треба да докажат дека навистина се за европскиот пат, а потврди дека во Брисел со симпатии гледаат кон студентите кои протестираат барајќи реформи.
„Она што демонстрантите го бараат од српската влада е истото што Европската комисија го бара од Србија во преговарачкиот процес. Тоа се владеење на правото, борбата против корупцијата, јавните набавки, медиумското законодавство, изборното законодавство“, рече Кос.
Во однос на Косово, Европската комисија сега очекува формирање нова влада на прво место за да знае со кого ќе преговара, а Северна Македонија ја опиша како тажна приказна со оглед на тоа колку долго таа земја го чека преговарачкиот процес. Коментирајќи ја ситуацијата во Босна и Херцеговина, Кос рече дека во услови кога политичарите го напаѓаат уставниот поредок на таа земја, тешко е да се отворат преговори.
Македонија
ОПМ: Треба алатка за споредување на цените на производите за граѓаните да знаат каде може да ги купат поевтино, објавените списоци не се доволни

По објавувањето на списоците со цени на сите производи во маркетите, неопходно е да се направи нова алатка, која на потрошувачите ќе им овозможи да ги споредуваат цените на исти производи во разни маркети за да откријат каде им е најевтино да пазаруваат. Ваков став има претседателката на Организацијата на потрошувачите на Македонија (ОПМ), Маријана Лончар-Велкова. Кај нив засега нема поплаки од граѓани за непрегледно објавените цени на производите во маркетите, но сметаа дека начинот на кој цените на производите сега се објавени е збунувачки.
„Ако некој има намера да купи пет или шест производи, треба во сите тие списоци на производи што ги објавуваат да ги бара баш тие, да оди од маркет во маркет онлајн за да може да ги најде. Кога би имале една компаративна алатка, тоа би одело многу бргу. Сега со вештачката интелигенција би можело и побргу да се развие, да биде онлајн и да биде унифицирано. Сега не е унифицирано. Немаме по групи на производи, па по видови и така натаму, никаде не е исто и луѓето немаат ни време ни можност да споредуваат. Инаку, идејата е добра, ама треба таа идеја уште да се разработи. Кај нас има проблем што идеите ќе се дадат, сè ќе биде добро, меѓутоа не се развиваат, ова не е готово, ова е само почеток. Треба да се направи една алатка за компаративна споредба на производите каде може да се купат поевтино, а трговците да имаат меѓусебна конкуренција“, рече Лончар-Велкова одговарајќи на новинарски прашања за време на експертскиот форум во рамките на проектот „Јакнење на правата на потрошувачите во финансиските услуги“.
Заменик-министерот за економија и труд, Марјан Ристески, засега не може да каже дали објавените цени се прегледни или не и најави дека тоа ќе го сублимираат еден месец по имплементацијата на законската обврска за објава на цените на производите.
„Можеби ќе одиме на една генерална и општа веб-страница, која ќе биде понудена понатаму, или збирна информација, која ќе дава подобри резултати за да може граѓаните транспарентно да ги контролираат цените онаму каде што ќе купуваат“, рече заменик-министерот Ристески.
Трговците добија законска обврска на веб-страниците да ги обавуваат цените на сите производи што ги нудат од 18 април оваа година, а мерката ја предложи лично премиерот Христијан Мицкоски за да се заузда неконтролираниот раст на цените.
Македонија
За 1 мај локален краткотраен дожд

Времето за 1 мај, четврток, ќе биде претежно сончево со услови за краткотраен локален дожд и грмежи, информира УХРМ.
Утре ќе се задржи сончево и релативно топло време со мала до умерена облачност.
Во четврток попладне и во петок ќе има услови за локален краткотраен дожд и ретки грмежи.
Ќе дува умерен северен ветер. Во деновите од викендот ќе биде стабилно, сончево и топло со мала до умерена облачност, а од почетокот на следната седмица се очекуваат повремени
врнежи од дожд и појава на грмежи.