Македонија
Скопски сликички

Лична библиотека
Пишува: Јелена ЛУЖИНАПред дваесетина-и-нешто години, кога ќерка ми започнала интензивно да го запознава Скопје, настојувајќи притоа да му се доближи на некој свој начин (ама и – поважно – да ги разбере причините поради кои нејзината мајка успева толку искрено да се идентификува со апсолутно “нестандарната” приказна на овој град), честопати повторувала две цврсти визуелни импресии. Прва: дека Скопје најубаво (или најдобро?) изгледа кога се гледа од високо. Да речеме, од Нерези. И втора, дека Скопје е најшармантно кога се гледа “од дистанца”. Имено, од оние стари фотографии, чиишто меки ведути (со Камениот мост, Калето, џамиите, Чаршијата…) и не можат а да не поттикнуваат носталгични чувства. Ќерка ми, која во меѓувреме зачекори во онаа сериозна животна доба што се нарекува средна (поради што, се разбира, мајка ì, во истото меѓувреме, мораше сериозно да остаре!), живее во еден од оние преубави, високо урбанизирани а (сепак!) силно носталгични италијански градови, во кои историјата и нејзиното паметење го условуваат севкупниот живот. Дури и сечиј чекор. Не мислам само на чекорењето на секој патник-намерник (таканаречен случаен турист), туку и на секој од постојаните жители кои, далдисани по секојдневната им работа, бргу се движат низ улиците. Сепак, колку и да се тие “свикнати” на опкружувањето што меѓусебно го споделуваат, свеста за “историчноста” на нивниот град и на неговиот специфичен гениус лоци, постојано “лебдее” над нивните животи. Збогатувајќи ги на секој чекор.Им се случува ли нешто слично и на жителите на денешново Скопје? Како тие го доживуваат напластеното “минато” на својот град? Го познаваат ли, воопшто, тоа минато? Умеат ли да го почитуваат, ама и соодветно да се “инспирираат” од него, “престорувајќи” го во концепт на сопственото живеење? Каде се крие автентичниот гениус лоци на ова денешно Скопје, кое – за жал – како да не остава впечаток на град што умее соодветно да се носи со сопственото паметење, интимно и колективно? Писателот Данило Коцевски е еден од оние што решиле – одамна, многу одамна –постојано да ги потсетуваат скопјаните на тоа богато, убаво и носталгично минато на нивниот град. На традицијата што градот го профилирала како особено, прилично “нестандарно” место за живеење. На некогашниот негов животец што – ѕиркан од височина или “од дистанца” – како да се гледа некако помек, поубав и побогат од овој наш. Поради ваквата упорност на потсетување на делчињата (иверките, фрагментите) од таканаречената меморија на градот, Коцевски одамна го нарекле “хроничар на Скопје”. Нè има многу коишто, веќе со децении, ги препрочитуваме неговите мали прикаски посветени на деталите од живеалицата на “некогашното Скопје”, кои тој пасионирано ги собира, запишува и ги објавува не само по весниците и по списанијата, ами – на времето – и во некои популарни телевизиски емисии, снимани во оние години кога Македонската телевизија сериозно ја почитуваше и ја негуваше документарната продукција. Книгата Чај од јужните мориња е уште една меморабилија во таа долга интермедијална низа што неколкумина автори, меѓу нив и Коцевски, настојуваат да ја додржуваат во живот, свесни за нејзината исклучителна културна важност. Таа е составена (“прераскажана”) од 56 “мали наративи”, во кои, во едноставен и непретенциозен веристички/репортерски манир, простосрдечно се раскажуваат анегдотите преку кои се тематизираат носталгичните епизоди “од оние дни”. Сите тие се автентични (“документарни”), ама и поетични до коска. Испишани со силна доза на носталгија, чијашто топлина неминовно “преминува” и на читателот.Не знам каде – освен во книгата на Коцевски – денес можете “на брзинка” да ги дознаете шармантните детали за Камениот мост. Или за Елвија Челебија. Или за некои “поегзотични” топоси од Старата чаршија – на пример, за некогашниот нејзин Резил сокак, метафора за проституцијата. Или за старите пајтони, за калдрмата, за првите фудбалски натпревари, за прочуените кафеани Маргер и Кермес, за “најубавата саат-кула во царството”, за одамна заборавените плажи на Вардар, за легендарниот скопски градоначалник Јосиф Михајловиќ кому му должиме многу повеќе отколку што можеме да претпоставиме (ама, чинам, не се сетивме некоја од денешниве улици да ги именуваме по него!)… Некои од најсентименталните епизоди Коцевски им ги посветува на нештата кои битно го одредиле и неговиот сопствен живот: првите скопски кина, старото корзо, скопските боеми, циркусот, веќе заборавените мајстори – кожари, свилари, филиграни, оружари/пушкари… – чиишто вештини, прочуени надалеку, карваните ги разнесуваа до Египет и до Индија… Книгата е збогатена со извесен број документарни фотографии. Макар што, знам колку е тешко да се дојде до фотографии од тие дамнешни времиња, жалам што Коцевски не успеал да ги собере и објави барем двојно повеќе.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Македонија
(Видео) Шукова: Скопје мора да стане град на луѓето, не на автомобилите

Кандидатката за градоначалничка на Град Скопје, Каја Шукова, на денешната прес-конференција ја претстави својата визија за урбаниот развој на главниот град, истакнувајќи дека таа се темели на принципите на одржливост, рамномерност и хуманост.
„Мојата визија за Скопје се гради на инклузивен раст, отпорна инфраструктура, достапни јавни простори и ефикасен транспорт. Новиот Генерален урбанистички план ќе се темели токму на овие постулати – град што се развива со луѓето, за луѓето“, изјави Шукова.
Таа нагласи дека клучна цел е воспоставување баланс во урбаниот развој меѓу јужниот и северниот дел на градот.
„Неконтролираната градежна експанзија јужно од Вардар ја надмина инфраструктурата и го ’задуши’ градот. Затоа ќе се фокусираме на развој на нови станбени населби северно од реката Вардар, каде што ќе се вложува во нова инфраструктура, со што ќе се привлечат инвестиции и ќе се обезбеди рамномерна урбана слика“, рече таа.
Во делот за сообраќајната инфраструктура, Шукова најави пренасочување на приоритетите – од автомобилите кон луѓето. „Скопје мора да премине од град на автомобили во град на луѓе. Пешаците и велосипедистите ќе бидат на врвот на сообраќајната пирамида. Центарот ќе го претвориме во пешачка зона, а новите булевари на северот ќе овозможат подобра поврзаност меѓу истокот и западот, без дополнителен притисок врз градското јадро“, потенцираше Шукова.
Посебен акцент стави на зелените површини, како предуслов за квалитетен и здрав живот. Таа најави изградба на 15 нови паркови за 15 месеци, подигање на Ботаничката градина кај ЈП „Паркови и зеленило“, пошумување на ободот на градот како продолжение на Водно и уредување на пешачко-велосипедската патека долж Вардар до Сарај.
„Зелените површини се белите дробови на градот. Скопје мора повторно да дише. Затоа ќе вложуваме во паркови, јавни простори и чиста животна средина“, рече таа.
Шукова ја претстави и долгорочната визија за развој на Скопје во наредните три децении, која, како што нагласи, ќе се темели на холистички пристап што комбинира одржливост, иновации и инклузивност. „Граѓанинот ќе биде во центарот на планирањето. Сакаме Скопје да биде креативен, отпорен и зелен град – место каде што луѓето живеат, работат и инвестираат во здрава и човечка средина“, порача Шукова.
„Ова е визијата за Скопје за која се бориме – град што ја почитува својата историја, но храбро гледа кон иднината“, заврши таа.
Македонија
Родителите на жртвите од „Пулс“: Привремено се прекинуваат блокадите, маршевите продолжуваат секоја сабота

Семејствата на трагично починатите деца во пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани информираа дека по добивањето на датумот за почеток на судскиот процес, секојдневните блокади ќе бидат привремено прекинати, но маршевите ќе продолжат секоја сабота – како симбол на нивната упорност и борба за вистината.
Претходно беше соопштено дека главната расправа за предметот е закажана за 19 ноември 2025 година.
„Ние, родителите и семејствата на починатите деца, со големо внимание ќе го следиме судскиот процес, со единствена цел – да се открие вистината и да се обезбеди правдата за младите животи што беа изгубени во трагедијата што засекогаш го промени нашето општество,“ се наведува во соопштението.
Родителите очекуваат фер, транспарентен и непристрасен процес, во кој секој што има одговорност ќе ја понесе.
„Нашата болка е вечна, но нашата борба е и за сите идни генерации – никогаш повеќе да не се повтори ваква трагедија,“ додаваат тие.
Во изјавата се упатува и повик до јавноста, медиумите и институциите да го следат процесот со должно внимание, бидејќи, како што се наведува, „ова не е само судење за еден пожар – ова е судење за човечноста, совеста и одговорноста.“
Македонија
Царина и Централен регистар договорија е-размена на податоци за царински долг – хартиените потврди наскоро заминуваат во историјата

Царинската управа и Централниот регистар договорија дигитална размена на податоци за царински долг, со што хартиените потврди кои се потребни за упис и промени на правниот субјект наскоро стануваат минато.
Директорот на Царинска управа, Бобан Николовски и директорката на Централен регистар, Анита Стамнова, денеска официјално го потпишаа Договорот за соработка и размена на документи во електронска форма.
„Намалувањето на бирократските процедури и зголемувањето на ефикасноста на администрацијата преку поедноставување и забрзување на постапките е едно од нашите ветувања пред јавноста. Ова е само еден од чекорите кои ги преземаме во таа насока. Годишно досега се издаваа од седум до девет илјади потврди во хартиена форма, за што фирмите и граѓаните чекаа и по неколку дена. Во изминатите месеци, заедно со Централниот регистар интензивно работевме на дигитално поврзување на системите. Од почетокот на следниот месец, потврдите за царински долг Централниот регистар ќе ги добива автоматски, преку системот за интероперабилност – со само еден клик од Царинската управа “, вели директорот Бобан Николовски.
Николовски додава дека ова претставува уште еден важен чекор кон создавање подобра деловна клима и современи услови за водење бизнис.
Директорката на Централниот регистар, Стамнова, вели дека со овој начин на поврзување преку интероперабилност ќе се олеснат бизнис процедурите, а ќе се зголеми ефикасноста при обезбедување на неопходните документи при уписите на правните субјекти.