Контакт

Свет

(Видео) Анализа: Иран ја нарекуваат „држава-тврдина“, колку е моќна земјата што го нападна Израел?

Објавено пред

Иранските пипала може да се видат во разгорувањето на огнот на Блискиот исток и многу конфликти. Преку своите посредници: палестинскиот Хамас, либанскиот Хезболах и јеменските Хути, таа е во војна против Израел. Тие напаѓаат цели во Ирак, Сирија, па дури и во Пакистан. Затоа, многу аналитичари веруваат дека Техеран сега стана газда на Блискиот Исток.

dobivaj vesti na viber

Карта, населението и религијата на Иран
Иран е земја во Југозападна Азија, која зафаќа површина од 1.648.195 km². Се наоѓа во регионот познат како Блискиот Исток, кој се граничи со Оманскиот Залив, Персискиот Залив и Каспиското Море, меѓу Ирак и Пакистан.

Од стратешко значење е тој да се отвори кон Персискиот Залив и Ормускиот Теснец, кои се витални морски патишта за транспорт на сурова нафта. Според податоците од 2023 година, има околу 87 милиони жители.

Во Иран живеат неколку етнички групи. Според податоците од 2021 година, мнозинството од населението на Иран (околу 67-80%) го сочинуваат ирански народи. Најголемите групи во оваа категорија ги вклучуваат Персијците (кои го сочинуваат мнозинството од населението во Иран) и Курдите, додека помалите заедници ги вклучуваат Гилаците, Мазандарите, Лурес, Татес, Талиши и Балочи.

Турските народи сочинуваат значително малцинство од околу 7-24%, а најголемата група се Азербејџанците. Тие се втората по големина етничка група во Иран, како и најголемата малцинска група.

– Религија: Огромното мнозинство (90-95 проценти) од населението се шиитски муслимани.
– Најголеми градови: Техеран (главен град), Машхад, Есфахан, Шираз, Табриз и Карај.

Иран бил една од најголемите империи во антиката и го зачувал својот културен идентитет со зачувување на сопствениот јазик и прифаќање на шиитското толкување на исламот. Познат како Персија до 1935 година, Иран стана исламска република во 1979 година, откако владејачката монархија беше соборена и Шах Мохамад Реза Пахлави беше принуден на егзил.

Конзервативните свештенички сили, предводени од ајатолахот Рухолах Хомеини, воспоставија теократски систем на владеење со крајна политичка власт доделена на учен религиозен научник вообичаено познат како Врховен водач кој, според уставот, одговара само пред Собранието на експерти – народно избрано свештено тело од 88 членови.

Лидерите на земјата

Врховен лидер на земјата е ајатолахот Али Хамнеи, кој беше назначен за доживотен лидер во 1989 година, а пред тоа беше два последователни мандати како претседател во 1980-тите. Претседател на државата е Ебрахим Раиси, кој беше избран во 2021 година.

Како претседател, Раиси се концентрираше на продлабочување на надворешните односи на Иран со антиамериканските држави – особено Кина и Русија – за да ги издржи американските санкции и дипломатскиот притисок, истовремено поддржувајќи ги преговорите за обновување на нуклеарниот договор што започна во 2021 година.

Армија и оружје

Инвентарот на иранската војска вклучува мешавина од домашно произведена и главно постара странска опрема од главно кинеско, руско, советско и американско потекло (американска опрема купена пред Исламската револуција во 1979 година).

Иран има одбранбена индустрија со капацитет да развива, произведува, поддржува и одржува програми за воздушно, копнено, ракетно и поморско оружје.

Иранските вооружени сили се поделени меѓу редовните сили (Артеш) и Корпусот на Исламската револуционерна гарда (ИРГЦ). Артеш првенствено се фокусира на одбраната на границите и територијалните води на Иран од надворешни закани, додека ИРГЦ има поширока мисија да ја брани иранската револуција од какви било странски или домашни закани. Во последниве години, Иран доби некоја понова опрема од Русија.

Иран има до 600.000 активни членови на вооружените сили:

– 400.000 редовни сили на Исламската Република Иран (350.000 копнени сили; 18.000 морнарица; 40.000 воздухопловни/воздушни сили),
приближно 150-190.000 персонал на ИРГЦ (100-150.000 копнени сили; 20.000 морнарица,
– 15.000 воздухопловни сили,
– 5-15.000 сили Кудс за неконвенционална војна,
– се проценува дека има околу 90.000 активни паравоени сили на Басиј.

Економијата на Иран
Иранскиот БДП по глава на жител за 2022 година изнесуваше 4.388 долари, што претставува зголемување од 7,43% во споредба со 2021 година. Со 10% од докажаните светски резерви на нафта и 15% од резервите на гас, Иран се смета за „енергетска суперсила“.

Во 2015 година, Иран потпиша нуклеарен договор со САД, Велика Британија, Франција, Германија, Русија и Кина – Заеднички сеопфатен план за акција (JCPOA). Со тој договор, Иран се обврза да ја ограничи својата нуклеарна програма во замена за укинување на санкциите. Меѓутоа, откако тогашниот американски претседател Доналд Трамп се повлече од нуклеарниот договор во 2018 година, САД ги зајакнаа економските санкции против Иран и ја ограничија продажбата на иранска нафта.

Иран се надеваше дека постоечките санкции поради неговата контроверзна нуклеарна програма ќе бидат укинати во разговорите за заживување на договорот со големите сили. Наместо тоа, САД и Европската унија воведоа нови санкции кон Техеран поради поддршката на Русија во нејзината војна против Украина и за нејзиното брутално задушување на протестите против естаблишментот дома.

Сепак, Иран, како и Русија, најде начин да извезува нафта во други земји по поевтина цена, како што е Кина. Кина заштеди милијарди долари купувајќи нафта по намалени цени од санкционираните производители во Иран, Венецуела и од неодамна Русија – земји кои обезбедуваат речиси 30 отсто од увозот на сурова нафта во Кина.

Од воведувањето на санкциите, сите граѓани се соочуваат со повисоки цени на стоките, вклучително и храната. Вкупните трошоци за живот исто така се зголемија неверојатно, што им оневозможува на многумина да врзат крај со крај. Просечниот Иранец заработува околу 150-300 долари месечно, додека просечната личност од средната класа заработува околу 400-700 долари месечно, според извештајот на американскиот „Вилсон центар“ од 2021 година.

Поради зголемувањето на трошоците за живот и цените на стоките, особено на храната, реалните плати на Иранците веќе не го достигнуваат стандардот на средната класа, туркајќи ги луѓето во де факто сиромаштија.

„Држава тврдина“
Способноста на Иран да одбрани евентуална инвазија започнува со неговата неверојатна географија. Како што објасни Стратфор, приватна разузнавачка компанија, „Иран е тврдина“.

– Опкружен од три страни со планини, а на четвртата со море, со пустина во центарот, Иран е исклучително тешко да се освои – се наведува во извештајот.

Иран има оружје што би ја отежнало евентуалната инвазија од морето, но копнените опции за САД не се особено добри, пишува „National Interest“.

За почеток, од логистичка гледна точка, собирањето голема инвазивна сила би било кошмар, особено сега кога односите на Америка со Русија се толку многу влошени. Понатаму, има планини и големи пустини кои исто така имаат области со жива кал.

Западните граници на Иран не се повеќе примамливи. Бидејќи северозападниот дел на Иран се граничи со Турција, сојузник на Соединетите држави во НАТО, Анкара ја одби дозволата на САД да ја користи својата територија за да го нападне Ирак. Независно од тоа, постои планинскиот венец Загрос кој би ја отежнал големата инвазија преку оваа рута.

Кина и Русија се новите најдобри пријатели на Иран
Помудар отколку во минатото, Иран минатата година презеде прагматични чекори со своите ривали од Заливот, обновувајќи ги дипломатските односи со Саудиска Арабија. Но, меѓу Ријад и Техеран нема љубов. Најзначајниот аспект на тој договор беше тоа што Кина го посредуваше.

Кина и Русија се новите најдобри пријатели на Иран, што го прави сила со која треба да се смета. Војната во Украина и претходниот кинеско-руски пакт за „соработка без граници“ беа катализатор за оваа транзиција.

Војната и нејзините последици го искристализираа верувањето во Пекинг и Москва дека американското глобално лидерство по Доналд Трамп е во повлекување и дека меѓународниот поредок, заснован на правилата надгледувани од Вашингтон, е зрел за промени.

Европа

Пожар во англиско бродоградилиште каде се произведуваат нуклеарни подморници

Објавено пред

Пожарот што избувна во бродоградилиштето BAE Systems во Бароу-ин-Фернес во северозападна Англија, каде што се градат нови британски нуклеарни подморници, не претставува ризик од нуклеарен инцидент, соопшти локалната полиција.

dobivaj vesti na viber

Британската полиција Камбрија во соопштение нагласи дека две лица се пренесени во болница по сомневање дека вдишале чад, но дека нема други жртви.

Полицијата соопшти дека сите биле евакуирани од објектот во Док Хол во Девоншир.

Локацијата на BAE во Бароу-ин-Фернес, Камбрија, ги произведува подморниците Astute и Dreadnought на Кралската морнарица, според веб-страницата на BAE.

Инцидентот бил пријавен во вторник, во 00:44 часот по локално време, соопшти полицијата.

БАЕ сè уште не одговорила на барањето на Ројтерс за коментар.

Полицијата го советуваше околното население да остане внатре.

Прикажи повеќе...

Европа

(Видео) Неколку загинати во поплавите во Шпанија

Објавено пред

Неколку луѓе загинаа во областите погодени од поројните поплави во југоисточна Шпанија, објави Ројтерс.

dobivaj vesti na viber

Првиот човек на регионот Валенсија, Карлос Мазон, потврди дека службите за итна помош ги пронашле мртвите тела, но дека од почит кон семејствата нема да дава дополнителни информации.

Поројните дождови предизвикани од студениот фронт што се движи низ јужниот и источниот дел на земјата, во вторникот ги поплавија патиштата и градовите, поради што властите во најтешко погодените области ги советуваат граѓаните да останат дома и да ги избегнуваат сите несуштински патувања.

Големи поплави ја зафатија источна Шпанија, особено регионот Валенсија, поројните дождови предизвикаа хаос на патиштата, а властите трагаат по неколку исчезнати лица.

Итните служби, објавија светските медиуми, работат на спасување на луѓето од поплавените подрачја. Полицијата во градот Л’Алкудија трага по возач на камион кој се води за исчезнат.

Градоначалникот на градот Летура, Серхио Марин Санчез за шпанската јавна телевизија изјави дека службите за итни случаи трагаат по неколку лица кои исчезнаа по поплавите.

Понатаму, брзиот железнички сообраќај меѓу Мадрид и источното пристаниште Валенсија беше прекинат поради штетата предизвикана од невремето на железничката мрежа.

Гардијан објави дека брз воз со 276 патници излетал од шините во јужниот регион на Андалузија, но никој не е повреден.

Прикажи повеќе...

Свет

Камала Харис го одржа последниот говор во пресрет на претседателските избори

Објавено пред

Потпретседателката на САД и претседателски кандидат Камала Харис го одржа својот последен говор пред претседателските избори во Елипс Парк, недалеку од Белата куќа, посочувајќи дека САД се пред избори кои ќе покажат дали ќе имаат земја во која слободата е вкоренети за секој Американец или земја во која ќе владее поделба и хаос.

dobivaj vesti na viber

Ројтерс објави дека на митингот се собрале повеќе од 75.000 луѓе. Инаку, митингот се одржа во близина на Белата куќа каде на 6 јануари 2021 година Трамп им се обрати на своите поддржувачи пред да го нападнат американскиот Капитол.

Кандидатот Харис беше опкружена со американски знамиња на сцената и сино-бели транспаренти на кои пишуваше „Слобода“, а во позадина беше осветлена Белата куќа.

Во дел од говорот таа го нападна претседателскиот кандидат Доналд Трамп, посочувајќи дека тој е личноста која застана на истото место пред четири години и која испрати вооружена толпа да ја урне волјата на народот на слободни и фер избори.

„Американци загинаа како резултат на тој напад“, рече таа, додавајќи дека Трамп е нестабилна и огорчена личност.

„Тој е нестабилна личност опседната со одмазда, обземен од тага и желен за неконтролирана моќ. Доналд Трамп помина една деценија обидувајќи се да го задржи американскиот народ поделен и во страв еден од друг“, нагласи Харис.

Таа им порача на гласачите дека ќе биде претседател на сите Американци доколку ја изберат.

Таа посочи дека главен приоритет на американските власти пред четири години бил да се стави крај на пандемијата и да се спаси економијата, а сега најголем предизвик им е да ги намалат трошоците – трошоци кои растеа и пред пандемијата, а кои се уште се превисоки.

Прикажи повеќе...

Најново

Македонија17 часа

Три години по пописот, Реџепи побара Уставен да ја укине поделбата на резиденти и нерезиденти: сега се чувствува штетата од таквата одлука

Укинување на поделбата на резидентно и нерезидентно население направена со пописот од 2021 година побара денес пратеникот на коалицијата „Европски...

Македонија18 часа

Царинската управа: Запленети 109 кг режен тутун, цигари, облека од познати модни брендови

Режен тутун во вкупна количина од 109,5 килограми е запленет од страна на мобилен тим во координација со СВР Битола...

Македонија18 часа

(Видео) Бочварски: Ниту бил непотребен ниту криминален, ДПМНЕ неосновано ја обвинуваше СДСМ за изградба на коридорите

После само четири месеци од владеењето на ВМРО-ДПМНЕ станува јасно дека се она што говореше во опозиција биле празни флоскули,...

Македонија19 часа

Речиси 60 компании под истрага: злоупотребиле пари за фантомски проекти, 3,2 милиони евра не се вратени во државниот буџет, објави директорот на Фондот за иновации

Во изминатиот период се откриени сериозни неправилности во работата на Фондот за иновации и технолошки развој. Речиси 60 компании не...

Топ19 часа

Загина возач на трактор во Струмичко, се судрил со „сеат“

Вчера во 09.45 часот во Полициската станица Струмица било пријавено дека на регионалниот пат Струмица-с.Баница-с.Вељуса, поточно во село Баница, струмичко...

Македонија20 часа

(Видео) Еден ден сите ќе заминеме од овој свет и нема да има зголемување на платите на функционерите, тоа е сигурно, рече Мицкоски

Едно е сигурно, покрај една друга работа што во животот треба да се случи, а тоа е дека нема да...

Македонија20 часа

Трајановски да не штити никого, скандалите во ЈПДП треба да ги истражи Јавното обвинителството, бара СДСМ

„Откако СДСМ го објави скандалот во ЈПДП во којшто на незаконски начин е дозволено поминување на 40 возила Коце Трајановски...

Регион22 часа

Извештај на Европската комисија: Во прашање е стратегиската насока на Србија

Србија не воведе санкции против Русија, одржуваше односи на високо ниво со таа земја и ги интензивираше односите со Кина,...

Македонија23 часа

ДОМ: Владата да не го одолжува чистењето на линданот

ДОМ – Демократска обнова на Македонија изразува загриженост за пролонгирањето на расчистувањето на малата депонија со НСН изомери во поранешната...

Свет23 часа

Една недела до изборите, мртва трка меѓу Харис и Трамп: „Ова е како фрлање паричка“

Камала Харис и Доналд Трамп влегуваат во последната недела од најдраматичната и најполаризирачка трка за Белата куќа во модерната историја....

Македонија23 часа

„Сè што кажа – Мицкски излажа, и договорот со „Бехтел и Енка“ му стана историски најдобар“, велат од СДСМ

„Сè што кажа Христијан Мицкоски, секое негово ветување додека беше во опозиција се покажа како голема лага и измама. Граѓаните...

Свет1 ден

„Фајненшл тајмс“: Ова е планот на Трамп да стави крај на војната во Украина

Републиканскиот претседателски кандидат Доналд Трамп планира да стави крај на војната во Украина со „замрзнување“ на конфликтот доколку победи на...

Свет1 ден

(Видео) Заменик на шерифот во Калифорнија спасил дете од автомобил секунди пред да удри возот

Заменик на шерифот Мајкл Кастанеда во округот Сан Бернардино, Калифорнија, неодамна доби награда за храброст за спасување на дете од...

Свет1 ден

Гутереш: Нема алтернатива за агенцијата што им помага на палестинските бегалци

Генералниот секретар на Обединетите нации, Антонио Гутереш изјави дека спроведувањето на законот со кој ќе се забрани на агенцијата на...

Свет1 ден

Шпанија, Словенија, Ирска и Норвешка го осудија израелскиот закон против ОН

Владите на Шпанија, Словенија, Ирска и Норвешка ја осудија одлуката на Израел да ја забрани работата на агенцијата на ОН...

Свет1 ден

Зеленски: Украина ќе биде принудена да се бори против Северна Кореја

Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека Украина ќе биде принудена да се бори против севернокорејските војници доколку влезат во конфликтот....

Македонија2 дена

Пожарот во хотелот во Берово зафати 200 квадрати – летната тераса пеплосана, најверојатно огнот се раширил од скарата

Скарата на ќумур, најверојатно, го предизвикала пожарот што синоќа го зафати хотелскиот комплекс „Манастир“ во Берово. Kомандирот на противпожарната бригада,...

Македонија2 дена

Тензијата на Ахмети со писмата е политички популизам, „Европскиот фронт“ се раслојува, вели Минчев

Не постои опасност за нарушување на безбедноста на државата на која укажува ДУИ по укинувањето на балансерот за вработување во...

Македонија2 дена

Мицкоски: Како Влада продолжуваме посветено да работиме на реализација на коридорите 8 и 10

„Денеска за нас ова претставува значаен момент бидејќи после две години, буквално после две години, ветувања и празни муабети денеска...

Топ2 дена

Две деца од Кочани и Куманово тешко се повредиле кога, возејќи мопеди, се судриле со автомобили

МВР соопшти за две одделни сообраќајни незгоди што се случиле вчера, а во кои учесници биле деца на мопеди. До...