Свет
(Видео) Баку ќе бара отштета од Ерменија за изгорените куќи во Калбаџар

Баку планира да побара надомест на штета на имот од Ерменија за време на примопредавањето на областа Калбаџар, рече азербејџанскиот претседател Илхам Алиев за време на неговата посета на градот Џабраил, пренесува ТАСС.
„Ние сме во центарот на Џабраил. Ниту една неоштетена зграда, ниту една! Изградена е само воена единица, а останатата инфраструктура – куќи, згради и училишта – беа уништени”, рече Алиев ветувајќи дека Ерменија ќе одговара за сето тоа пред меѓународните судови.
„Ќе бидат поканети меѓународни експерти и штетата пресметана, ќе бараме обештетување“, рече азербејџанскиот претседател, нагласувајќи дека Ерменија ќе одговара за изгорените куќи и училишта во Калбаџар и за исечените дрвја.
Областа Калбџар е прва од трите територии кои ќе бидат под контрола на Баку во согласност со заедничката изјава на лидерите на Русија, Азербејџан и Ерменија, со што се стави крај на ескалацијата во Нагорно-Карабах.
Обаста треба да му биде целосно предадена на Азербејџан до 25 ноември. Покрај тоа, Баку ќе ја преземе контролата врз областа Агдамски и областа Лачински до 20 ноември, односно 1 декември.
Обновените судири меѓу Азербејџан и Ерменија избувнаа на 27 септември со интензивни битки во спорниот регион Нагорно-Карабах. Областа доживеа разгорување на насилството летото 2014 година, во април 2016 година и минатиот јули.
Азербејџан и Ерменија воведоа воена состојба и почнаа со мобилизација. Двете страни во конфликтот пријавија жртви, меѓу нив и цивили. Како резултат на консултациите иницирани од Русија во Москва, Баку и Ереван се согласија да прекинат со огнот на 10 октомври за хуманитарни цели за размена на воените затвореници и мртвите. Сепак, примирјето подоцна беше прекршено.
Конфликтот меѓу Ерменија и Азербејџан за планинскиот регион Нагорно-Карабах, спорна територија што беше дел од Азербејџан пред распадот на Советскиот Сојуз, но мнозински населена со етнички Ерменци, избувна во февруари 1988 година, кога автономниот регион Нагорно-Карабах најави повлекување од Советската Социјалистичка Република Азербејџан.
Од 1992 до 1994 година тензиите ескалираа во големи воени акции за контрола над енклавата и седумте соседни територии, кога Азербејџан ја изгуби контролата над нив. Разговорите за решението за Нагорно-Карабах траат од 1992 година под водство на групата од Минск на ОБСЕ, предводена од Русија, Франција и САД.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Баронс: Европа мора да биде подготвена силно да му возврати на Путин

Пензионираниот генерал Сер Ричард Баронс напиша анализа на настаните во Украина и Европа за „Тајмс“. Баронс е британски офицер кој служел во Северна Ирска, Босна, Косово, Ирак и Авганистан во мисиите на ОН, НАТО и Велика Британија.
Војната во Украина стана клучен тест за способноста на Европа да се одбрани, а секое евентуално примирје ќе биде значајно не по она што го пишува на хартија, туку по тоа како се спроведува во пракса. Доколку Западот не успее да ја поддржи Украина со значајни гаранции, мирот ќе биде малку повеќе од привремена пауза до следната рунда конфликт. Влоговите не се само за опстанокот на Украина, туку одат до самата срж на европската безбедност за претстојната деценија, анализира тој.
За Велика Британија, овој предизвик е неразделен од заклучоците од Стратешкиот одбранбен преглед (SDR) од 2025 година. Документот јасно стави до знаење дека влеговме во нова ера на конфронтација предводена од држави во турбулентен свет обликуван од климатските промени, демографските притисоци и дигиталното доба. СДР предупреди дека ризиците со кои се соочуваме се сосема различни од релативно удобните неизвесности од ерата по Студената војна. Живееме во време кога одвраќањето може ненадејно и катастрофално да пропадне, а цената на слабоста се мери во изгубена безбедност, просперитет и вредности.
Украина сега е на првата линија во овој нов свет, додава. Руската инвазија ги покажа разорните последици од погрешната проценка на одвраќањето. За Велика Британија, лекцијата е јасна: мора да ја вратиме и волјата и средствата да се одбраниме и да играме целосна улога во колективната безбедност, првенствено преку НАТО. Додека нордиските и балтичките земји го следат моделот на „тотална одбрана“ со мобилизирање на целото општество, Велика Британија нема директно да го копира, но нашиот одговор мора да ја одразува истата сериозност.
СДР постави десетгодишен план за зголемување на трошоците за одбрана на 3,5 проценти од БДП, но проблемот лежи во претпоставката дека имаме десет години за подготовка. Настаните можеби нема да ни дадат толку време. Ако Русија или друг противник се движат побрзо, Велика Британија мора да биде подготвена да забрза – да троши повеќе и порано – наместо да се потпира на среќа, вели тој.
Обезбедувањето на иднината на Украина е клучен тест. За Украинците, наградата е опстанок како независна држава. За Велика Британија и Европа, поголемата награда е нов безбедносен поредок што поставува цврсти ограничувања на руската агресија. Од друга страна, слабо поддржаниот прекин на огнот само би ја охрабрило Москва, сигнализирајќи дека Европа останува неодлучна и ранлива.
Планерите на НАТО се свесни дека прегрупираната Русија би можела, за само четири години, да биде подготвена директно да ја тестира алијансата. Мала, но добро опремена инвазија на членка на НАТО би можела да биде доволна за да се тестира дали Член 5 – принципот дека нападот врз една е напад врз сите – сè уште се почитува. Доколку НАТО не одговори со обединет фронт, самата алијанса би можела да се распадне.
Европа која засекогаш се крие, чекајќи го следниот удар, не е безбедна Европа. Начинот за минимизирање на конфликтот не е слабост, туку воспоставување огромна доминација на јазикот што Русија најдобро го разбира: сила.
Она што се случува во Украина ќе го дефинира европскиот безбедносен поредок за следната генерација. Плиткото примирје што Русија може да го прекрши по своја волја ќе нè осуди на поголема нестабилност и агресија. Силна гаранција, пак, би покажала дека Европа конечно ја прифатила одговорноста за сопствената одбрана. Цената на неактивноста сигурно ќе биде многу поголема. Борбата на Украина е европска борба. Ако не успееме да ја гарантираме нејзината иднина, ќе се коцкаме со нашата, анализира пензионираниот генерал.
Фото: принтскрин
Европа
Лукашенко за мирот во Украина: Путин е подготвен, проблемот е кај Европејците и Зеленски

Белорускиот претседател Александар Лукашенко ги обвини лидерите на Европската Унија за попречување на мировните напори во Украина, велејќи дека Русија е подготвена да ги почитува договорите постигнати со САД, но дека напредокот сега зависи од Киев и неговите поддржувачи, објави РТ.
По средбата со рускиот претседател Владимир Путин во Алјаска, американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека конфликтот во Украина треба да се реши преку траен договор, а не преку привремено прекин на огнот. Сепак, според Москва, Киев „отворено покажува дека нема интерес за долгорочен мир“.
„Русија е подготвена да ги спроведе договорите постигнати со Американците. Веќе разговаравме за ова со претседателот Путин неколку пати. Проблемот е кај Европејците и Зеленски“, изјави вчера Лукашенко.
За време на состанокот со американскиот претставник Џон Коул претходно во текот на денот, Лукашенко нагласи дека ниеден американски лидер не вложил поголеми напори „за да обезбеди мир во светот“ од Трамп.
„Сакам да му се заблагодарам на вашиот претседател за напорите што ги вложува за мир, првенствено во нашиот регион“, рече Лукашенко, додавајќи дека Белорусија е подготвена „да застане покрај Трамп и да му помогне во оваа мисија“.
Белорускиот лидер посочи дека додека Вашингтон се залага за решавање на конфликтот, Брисел и Киев сè уште го посакуваат „поразот“ на Русија на бојното поле, инсистирајќи дека таквата цел е нереална и „никогаш нема да се случи“.
Лукашенко, исто така, ја критикуваше Полска за „подгревање на тензиите како дивјаци“ откако Варшава ја обвини Русија за нарушување на нејзиниот воздушен простор со беспилотни летала претходно оваа недела.
Тој рече дека белоруските сили пресретнале дел од авионите и однапред ја предупредиле Полска за други, но за возврат добиле само „хистерија“, според RT.
Руските и белоруските претставници повеќе пати го обвинија Брисел за поткопување на мировната иницијатива на Трамп со тоа што го туркаат Киев кон она што Москва го нарекува „невозможни барања“.
Москва, треба да се потсетиме, бара Украина да остане неутрална, да остане надвор од НАТО и другите воени сојузи, да се демилитаризира и „денацифицира“ и да ја прифати сегашната територијална реалност – вклучувајќи го и статусот на Крим и другите региони.
фото: принтскрин
Свет
Холандија: Висок ризик од големи прекини на електричната енергија по 2030 година

Холандија се соочува со висок ризик од големи прекини на електричната енергија по 2030 година доколку енергетските компании не добијат средства за одржување на гасните електрани во функција, според извештајот објавен денес од меѓународната консултантска компанија „Kompas leksekon“ за здружението „Energi Nederland“.
Според анализата, во следните пет години снабдувањето со електрична енергија во Холандија ќе биде доволно дури и во периоди без сонце и ветер, но по тој период ситуацијата би можела одеднаш да се влоши, објавува „NL Times“.
Холандија планира да ги затвори последните три термоелектрани на јаглен до 2029 година, додека електраните на гас стануваат сè помалку профитабилни поради проширувањето на капацитетот на ветерните фарми и сончевите панели.
Во исто време, потрошувачката на електрична енергија брзо расте, а бројот на топлински пумпи и електрични возила се зголемува.
Проценките покажуваат дека Холандија веќе би можела да се соочи со 15 до 18 часа годишен недостиг на електрична енергија до 2033 година, што е четири пати повеќе од прифатливиот максимум од четири часа.
Ова би предизвикало неконтролирани прекини во снабдувањето и екстремно високи цени на електричната енергија.
Во овој момент, сигурноста на системот е 99,99 проценти.
Операторите го одложуваат големото одржување на гасните електрани бидејќи тоа повеќе не е профитабилно за нив поради брзото зголемување на употребата на ветерна и сончева енергија, предупредува претседателката на „Енерџи Холанд“ Кора ван Нивенхаузен и додава дека извештајот претставува „сериозно предупредување“.
„Kompas lexekon“ предлага воведување на пазарен механизам што би обезбедил плаќања на операторите за работа во периоди кога обновливите извори не можат да ја задоволат побарувачката и би стимулирал нови инвестиции во електрани и системи за складирање енергија од батерии (BESS).
Се проценува дека социјалната корист од споменатите мерки изнесува од 2,5 до 3 милијарди евра годишно преку пониски цени и намалување на ризикот од прекини на електричната енергија.
Истражувачите заклучуваат дека „превенцијата е подобра од лекувањето“, односно дека е поповолно да се реагира и да се инвестираат ресурси сега, бидејќи евентуалното санирање на последиците би можело да биде многу поскапо.
Фото: принтскрин