Големата воена парада по повод 80-годишнината од крајот на Втората светска војна му овозможи на кинескиот претседател Кси Џинпинг да му ја покаже на светот растечката моќ и импресивниот напредок на Народноослободителната армија.

Кина веќе некое време вложува обемни напори за зајакнување на својата војска. Во текот на изминатите неколку децении, Народноослободителната армија се трансформираше од застарена регионална армија во сè понапредна и смртоносна сила способна да дејствува далеку надвор од границите на Кина.

Воената модернизација на Кина е далеку од зацртаната цел и се соочува со значителни пречки, но Кси Џинпинг ја постави како врвен приоритет.

САД трошат три пати повеќе за својата војска
Подемот на Кина како економска суперсила поттикна децении постојан раст на воените трошоци. Официјалниот буџет за одбрана достигна речиси 247 милијарди долари во 2025 година, но владините бројки ги потценуваат фактичките трошоци. Стокхолмскиот меѓународен институт за истражување на мирот (SIPRI) проценува дека фактичките трошоци за одбрана на Кина биле околу 318 милијарди долари во 2024 година, додека друга студија ја става бројката уште поголема, на 471 милијарда долари.

Без оглед на точниот износ, обемот и растот на буџетот за одбрана на Кина овозможија обемни инвестиции во опрема, одржување, персонал и обука.

Кина троши значително помалку за одбрана од САД, но јазот се намалува. Во 2012 година, трошоците за одбрана на Кина беа шест пати помали од американските; до 2024 година, тој јаз се намали на три пати. Во Индо-Пацификот, Кина значително ги надминува своите соседи. Троши пет пати повеќе за одбрана од Јапонија и речиси седум пати повеќе од Јужна Кореја, два клучни сојузници на САД во регионот.

Кинеската морнарица ги надмина САД по број на бродови
Највидливиот напредок во кинеската војска е нејзината морнарица, која се развива од крајбрежна сила во „океанска морнарица“ способна да проектира моќ на глобално ниво. Кинеската морнарица ги надмина САД по број на борбени бродови и се предвидува дека ќе расте понатаму во следната деценија.

Сепак, Кина сè уште заостанува зад САД во клучните метрики, како што се вкупната тонажа, бројот на ракетни лансери на бродот и искуството во работењето во далечни води. Сепак, јазот брзо се намалува. Додека американските бродови тежат повеќе од 3,2 милиони тони, кинеските бродови имаат вкупна тежина од 1,8 милиони тони.

Министерството за одбрана на САД проценува дека способноста на Кина да спроведува мисии надвор од индиско-пацифичката фронтова линија е „скромна, но се зголемува со искуството“.

Модернизација на кинеските воздухопловни сили
Слични трендови се присутни и во кинеските воздухопловни сили. Денес, кинеските воздухопловни сили и морнарица имаат значително поголема флота на борбени авиони отколку порано.

Поважно е што сè поголем дел од овие авиони се технолошки напредни. Кинеската војска постепено ги пензионира постарите ловци од втора и трета генерација и ги заменува со посовремени ловци од четврта и петта генерација, како што е J-20, кој се истакнува во stealth способностите и прецизни напади.

Подобрените капацитети на Кина значително го променија балансот на воената моќ во Тајванскиот теснец. Џинпинг нареди војската да биде способна да го заземе Тајван со сила до 2027 година, а Тајван останува главен приоритет за кинеската војска.

Голем дел од воените ресурси, особено поморските и воздушните, се концентрирани во Источните и Јужните команди, кои би биле најдиректно вклучени во потенцијален конфликт околу Тајван.

„Кина е најмоќната во својата историја. Таа изгради многу голема сила доста агресивно, специјално дизајнирана да се спротивстави на нашите предности“, неодамна изјави за Телеграф бригадниот генерал Даг Викерт, командант на 412-то тест крило во американските воздухопловни сили.

„Воената подготвеност на Кина е помала од онаа на САД“
Американските воздухопловни сили ја намалуваат својата флота со години, иако сè уште се побројни од Кина. Но, американските авиони од новата генерација можат да извршуваат мисии како што се прецизно водени воздушни напади и операции за електронско војување за кои претходно само сонуваа, што им овозможува да надоместат дел од загубата на капацитетот.

Кич Лиао, заменик-директор на Глобалниот кинески центар во Атлантскиот совет, забележа дека нивоата на воена подготвеност на Кина, кои ја мерат подготвеноста за активна борба, се пониски од оние на САД.

„Доколку САД сакаат да бомбардираат некоја локација, можат да доделат еден авион. Не им треба друг авион во резерва во случај првиот да се расипе. САД го правеа тоа во 1960-тите, а Кина сè уште мора да го прави тоа“, рече Лиао.

Стапката на подготвеност на американските воздухопловни сили минатата година беше нешто над 60 проценти, што е „релативно лошо“, рече Лиао, но се верува дека резултатот на Кина, кој не е јавен, е уште помал.

Кина трупа нуклеарно оружје, но сè уште е далеку од САД
Растот на нуклеарниот арсенал на Кина стана една од најголемите грижи за Вашингтон и неговите сојузници. Според проценките, нуклеарниот арсенал на Кина достигна 600 боеви глави во 2025 година, повеќе од двојно во однос на бројот во 2019 година. САД предвидуваат дека Кина ќе продолжи да го проширува својот арсенал и ќе достигне околу 1.500 боеви глави до 2035 година. Ова би ја доближило до САД и Русија.

Иако САД, со своите 3.700 боеви глави, сè уште го одржуваат водството, американската влада изрази загриженост за брзото темпо со кое Пекинг напредува. За време на сослушувањето во Сенатот во април, американскиот сенатор Роџер Викер забележа дека нуклеарната експанзија на Кина се случува со темпо што далеку го надминува она на САД.

Тимоти Хит, виш истражувач за одбрана и експерт за Кина во RAND Corp, тврди дека нуклеарниот напредок на Кина веројатно е дел од нејзината „стратегија за одвраќање“.

„Тоа е знак дека тие не сакаат да влезат во конвенционален конфликт со Соединетите Американски Држави. Поседувањето нуклеарен арсенал е начин да се предупредат Соединетите Американски Држави да не започнуваат конфликт“, рече Хит.

Покрај проширувањето на своите нуклеарни залихи, Кина изгради и најголем арсенал во светот на конвенционални ракети од копно. Бројот на ракети со среден дострел брзо расте благодарение на воведувањето на DF-26, кој има проценет дострел до 4.000 километри, ставајќи ги далечните американски бази како Гуам во дострел, дополнително комплицирајќи ја безбедносната средина за сојузниците на САД како Јапонија.

Растечкиот број на воени и сателити со двојна намена
Во современото војување, копнените системи повеќе не се доволни. Армиите во голема мера се потпираат на сателитските констелации за собирање разузнавачки информации, овозможување комуникации и обезбедување таргетирање и навигација.

Си ја нагласи важноста на вселената за Кина, опишувајќи ја како „важен стратешки капитал на земјата“. До 2024 година, Кина имаше стотици воени сателити во орбитата, лансирани преку нејзината брзорастечка вселенска програма.

Соединетите Американски Држави имаа 247 воени сателити во вселената од 2023 година, во споредба со 157 во Кина. Вкупниот број на американски сателити надминува 5.000, додека кинескиот е значително помал, околу 600. Русија е на третото место по број на воени сателити во орбитата, со 110, а Франција е на четвртото место со 17.

САД имаат помалку активни војници
Иако кинеската војска постигна напредок во многу области, таа мораше да направи кратења во некои за да овозможи развој на други гранки. Во 2015 година, Кси Џинпинг започна невидени реформи во организацијата на војската за да ја забрза модернизацијата и да овозможи заеднички операции. Ова вклучуваше намалување на околу 300.000 војници, речиси сите од Армијата. Дополнителни војници беа префрлени во нови помошни служби, со што дополнително се намали големината на копнените сили.

Според извештајот од февруари, американската армија, морнарицата, воздухопловните сили, вселенските сили и крајбрежната стража заедно имаат околу 1,31 милион активни војници. Кина, и покрај намалувањето на своите копнени сили, има повеќе од два милиони војници.

Кинеската војска сега има повеќе тенкови од САД, но многу помалку оклопни возила.

„Кина го намалува јазот, но…“
Пензионираниот австралиски генерал-мајор Мик Рајан рече дека верува оти Соединетите Американски Држави сè уште ја имаат најмоќната војска во светот, „но веројатно со помала разлика отколку што имаа со децении“, бидејќи Кина го намалува јазот.

„Кинеската војска е многу технолошки софистицирана… но најважно е што произведува речиси сè што ѝ е потребно“, изјави тој за CNN, додавајќи дека ова значи дека Пекинг не може да биде притиснат од странски добавувачи на оружје.

Но, тој истакна дека ниту едно од оружјата прикажани на парадата не е тестирано во борба. „Иако може да бидат импресивни на површината, парадите не се добар показател за воената ефикасност“, заклучи Рајан.

фото: принтскрин

Израелскиот министер за надворешни работи Гидеон Саар изјави дека посетата на францускиот претседател Емануел Макрон на Израел не е на дневен ред додека не ја преиспита својата одлука за признавање на палестинска држава.

Во телефонски разговор со неговиот француски колега Жан-Ноел Баро, Саар ја повика Франција да ја „преиспита“ својата иницијатива за признавање на палестинска држава, според соопштението на израелското Министерство за надворешни работи.

„Додека Франција ги продолжува своите напори и иницијативи што се спротивни на интересите на Израел, таквата посета нема да биде можна“, рече Саар.

Кон крајот на јули, францускиот претседател објави дека Франција ќе ја признае Палестина како држава на Генералното собрание на ОН во септември. Повеќе од десетина западни земји, вклучувајќи ги Канада, Австралија, Белгија и Словенија, се придружија и ги повикаа другите земји од целиот свет да го сторат истото.

Одлуката предизвика тензии меѓу двете земји, а израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху минатиот месец го обвини францускиот претседател за „разгорување на пламенот на антисемитизмот“ во Франција.

Израелската национална телевизија Кан вчера објави дека Нетанјаху го одбил барањето на Емануел Макрон да го посети Израел, цитирајќи го поранешниот француски пратеник Мејер Хабиб.

Во разговор со францускиот министер за надворешни работи Баро, израелскиот министер за надворешни работи рече дека француската иницијатива „ја загрозува стабилноста на Блискиот Исток и ги поткопува националните и безбедносните интереси на Израел“.

Рускиот претседател Владимир Путин изјави дека Русија се соочува со недостиг на гас, резултат на повеќемесечната кампања на украински напади врз енергетската инфраструктура на земјата, објави „Киев Индепендент“, повикувајќи се на „Москва Тајмс“.

Изјавата доаѓа во време кога Украина се обидува да изврши економски притисок врз Русија и да ја поткопа нејзината способност да ја финансира војната.

Зборувајќи на Источниот економски форум во Владивосток, Путин рече дека знаците на недостиг на гас се веќе видливи на рускиот Далечен Исток. Тој рече дека снабдувањето со нови бизниси може да биде предизвик и дека се очекува значително зголемување на побарувачката на гас во Далечниот Источен Федерален округ во наредните години.

Путин не ги прецизираше причините за потенцијалниот недостиг, но предложи префрлање на резерви на јаглен, за кои тврди дека „ќе траат речиси илјада години“.

Од почетокот на инвазијата во 2022 година, Украина таргетираше десетици рафинерии, складишта на нафта и воено-индустриски објекти со дронови со долг дострел за да ги попречи воените напори на Москва. Киев неодамна ги засили нападите пред можните мировни преговори, кои следеа по средбата на американскиот претседател Доналд Трамп со Владимир Путин во Алјаска на 15 август и со претседателот Володимир Зеленски во Вашингтон на 18 август.

Нападите ја нарушија способноста на Русија да рафинира и извезува нафта и предизвикаа недостиг на бензин во некои руски региони, како и во окупираниот Крим.

Во меѓувреме, по три години војна во Украина, Европа објави план за забрана на целиот увоз на руски гас.