Израелската армија објави дека воспоставила целосна воздушна контрола над Техеран и дека уништила значаен дел од ракетните капацитети на Иран во последните напади, објавува Би-би-си.

„Постигнавме целосна контрола врз воздушниот простор над Техеран“, изјави бригадниот генерал Ефи Дефрин, портпарол на израелската војска. Во обраќање до медиумите, тој додаде дека од почетокот на израелската операција се уништени повеќе од 120 лансери за ракети земја-земја, што е околу една третина од вкупниот број што е на располагање на Иран.

Погодени се лансерите
Според него, повеќе од 20 лансери биле уништени само за време на синоќешните напади, „неколку минути пред да треба да се користат за испукување ракети кон Израел“.

Дефрин, исто така, рече дека израелските воздухопловни сили извршиле голем бран напади врз околу 100 воени цели во Исфахан, во централен Иран. Во нападот биле вклучени околу педесет борбени авиони, насочени кон ракетни складишта, системи за лансирање и командни центри.

Израел вели дека нападите се дел од поширока операција насочена кон трајно намалување на способноста на Иран да лансира ракети против израелска територија. Иран сè уште јавно не го потврди обемот на своите загуби.

Додека сирените се вклучуваат, а израелската воздушна одбрана пресретнува смртоносни закани во глувата ноќ, јасно е дека постои едно правило во ракетната стратегија на Иран: темнина. Ноќните лансирања на ракети од страна на Иран не се случајност, туку одразуваат воена и технолошка доктрина дизајнирана да прикрие, изненади и всади страв.

Додека ноќта нуди очигледни можности за прикривање, одлуката за напад под закрила на темнината има свои корени во нешто многу поголемо од видливоста. Тоа е комбинација од технички ограничувања, оперативна неопходност и психолошка војна, пишува „Ерусалем пост“.

Комплексниот процес на лансирање ракети на течен погон
За разлика од авионите, ракетите не можат да се потпираат на атмосферски кислород за погон. Наместо тоа, тие мора да имаат и гориво и оксидатор – компонентите потребни за согорување – во нивниот систем. Ова е затоа што балистичките ракети достигнуваат височини каде што кислородот е оскуден или воопшто не постои.

🚨 The sky over Beirut is lit up with rockets headed south toward Israel — hundreds launched, streaking visibly above the city.

For many in Beirut, the war is no longer on the news — it’s overhead, unfolding in real time.

No Kings Haifa Armypic.twitter.com/askiTi57jT

— Liisa Nieminen (@SheKnowsScience) June 14, 2025

Овој фундаментален услов ги дели ваквите ракети во две категории: оние што се напојуваат со течно гориво и оние што користат цврсто гориво, од кои секоја има свои стратешки импликации.

Ракетите со долг дострел на Иран, како што е Шахаб, обично користат течно гориво. Овие ракети бараат сложен процес на полнење гориво што вклучува два одделни резервоари – еден за горивото, а другиот за оксидаторот – пред лансирањето. Овој процес е временски чувствителен, опасен и бара стационарна инфраструктура за лансирање и обучен персонал.

Ова ја прави фазата на полнење на ракетата со гориво најранлив период, особено под будното око на непријателските сателити и извидувачките авиони. За да се намали ризикот од откривање и напад, Иран често врши полнење гориво ноќе, кога видливоста е намалена, а веројатноста за откривање од воздух е значително помала.

Спротивно на тоа, ракетите со краток и среден дострел, како што се Фатех-110 и Золфагар, обично се напојуваат со цврсто гориво. Овие системи се претходно наполнети со мешавина од цврсто гориво и оксидатор складирана во телото на ракетата. Тие се подготвени за веднаш лансирање, не бараат полнење гориво на лице место и можат да бидат испалени од мобилни платформи, што ги прави идеални за изненадувачки напади и децентрализирано војување.

Сепак, откако ќе се запалат, ракетите на цврсто гориво не можат да се изгаснат или контролираат во однос на нивната брзина на работа. Лансирањето е неповратно – оперативен компромис што дава мобилност и брзина.

Често се поставува прашањето зошто ракетите треба да имаат оксидатори во нивните куќишта. За разлика од млазните мотори, кои црпат кислород од атмосферата, ракетните мотори мора да работат во средини каде што кислородот е оскуден или воопшто не постои.

Балистичките ракети можат да се искачат десетици, па дури и стотици километри, далеку над нивоата на кои е достапен кислород. За да се обезбеди континуиран погон, ракетите мора да носат сè што им е потребно за да согорат од самиот почеток.

Приоритет на Иран е да ја зачува ракетата
Повторената практика на Иран за ноќни лансирања не е случајна одлука. Таа одразува повеќеслојна воена доктрина која ги зема предвид техничките реалности, стратешките можности и психолошката динамика на војувањето.

Користејќи ракети на цврсто и течно гориво, мобилни платформи за лансирање и природното прикривање на ноќта, Иран изгради систем кој дава приоритет на преживувањето на ракетите, изненадувањето и психолошкото влијание, дури и кога самите ракети не успеваат да ги погодат своите цели. Во тековната битка за одвраќање и одбрана, времето на лансирање е исто толку клучно колку и самата ракета.

Портпаролот на иранското Министерство за надворешни работи, Есмаил Багеј, денес изјави дека иранскиот парламент подготвува закон за повлекување од Договорот за неширење на нуклеарно оружје (NPT), додавајќи дека Техеран останува против развојот на оружје за масовно уништување.

Тајната програма за збогатување на ураниум на Иран беше откриена во 2002 година, што предизвика загриженост дека се обидува да развие нуклеарна бомба со што ги прекрши своите обврски од NPT, што Техеран го негира.

Западните земји, предводени од САД, и Израел, заколнатиот непријател на Иран, се сомневаат дека Техеран сака да развие нуклеарно оружје. Техеран негира дека има такви воени амбиции, но во исто време потсетува и го истакнува своето право да користи нуклеарна енергија за цивилни цели во согласност со одредбите од НПТ.

Сепак, Иран е единствената земја што нема нуклеарно оружје и збогатува ураниум до високо ниво од 60 проценти, според МААЕ.

Нуклеарните разговори меѓу Иран и САД што требаше да одржат вчера во главниот град на Оман, Мускат, беа откажани откако Израел ја започна операцијата „Лавовски подем“ во петокот наутро со ненадеен напад што елиминираше дел од военото раководство на Иран и оштети нуклеарни постројки.

Израел рече дека кампањата дополнително ќе се интензивира во наредните денови, а Иран вети дека ќе „ги отвори портите на пеколот“ како одмазда.

Иранскиот министер за надворешни работи, Абас Аракчи, рече дека неговата влада не гледа смисла во продолжувањето на преговорите по големиот напад врз нуклеарните постројки на Иран.

Иран ја повика Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) да го осуди Израел по нападот врз неговите нуклеарни постројки. „Мирните нуклеарни постројки на земја која беше под постојан надзор од страна на МААЕ беа нападнати. Очекуваме (агенцијата и нејзиниот раководител Рафаел Гроси) да заземат цврст став со кој ќе го осудат овој чин“, изјави портпаролот на иранското Министерство за надворешни работи, Есмаил Багаи, за време на денешниот вонреден состанок.